Alternatif Medya

Alternatif medya, ana akım medyanın az yer verdiği ya da hiç yer vermediği kesimlerden, ezilenlerden ve hak arayışlarından beslenmekte, sessizlerin sesi olmak adına mücadele vermektedir. Ataerkil toplumlarda geri planda bırakılan kadınlar, kadın medyasıyla bir adım öne çıkmakta, cinsiyetçilikten uzak, kimseyi ötekileştirmeden, ayrımcı dilin kullanılmadığı yayınlar yapmaktadır. Feministlerin, mesajlarını yaymak için kullandığı araçlardan biri de fanzinlerdir. " Kendin yap" (DIY/do it yourself) mantığıyla hazırlanan fanzinler, periyodik aralıklarla yayınlanır. Bu çalışma, erkek egemen bir medyaya sahip olan Türkiye'de kadınların görünürlük projesi olarak 'kültür-sanat-edebiyat fanzini' kategorisinde yayınlar yapan alternatif bir medyayı ele almıştır. Çalışmada, içerik ve söylem analizi kullanılarak 'cin ayşe' fanzininin örgütsel, ekonomik ve içeriksel yapısı incelenmiştir. Analiz, fanzinin üç sayısı ile sınırlandırılmıştır. Bunun yanı sıra, sosyal bilimler alanında sık başvurulan bir nitel araştırma tekniği olan 'derinlemesine görüşme' de bu çalışmada kullanılmıştır. Çalışmanın amacı, 'cin ayşe'yi yapısal olarak ele almak, medya içeriğini analiz etmek ve bu fanzini çıkarıp editörlüğünü yapan Anita Sezgener ile derinlemesine yapılan görüşmeden elde edilen bulgular yoluyla, 'cin ayşe'yi alternatif bir mecra olarak tanımlayabilmektir. Kadın yazarlardan oluşup 2008 yılından bu yana var olan post-feminist fanzin 'cin ayşe', kültür bozumu, karışık medya ve sanat formu içermektedir. Anahtar kelimeler: Alternatif medya, cin ayşe, fanzin, kadın medyası, karışık medya, kendin yap, kültür bozumu, sanat formu. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Abstract: The alternative media is feed by the segments which are not mentioned or a mentioned a bit in the mainstream media, seeking the rights of the oppressed. It struggles to be the voice of the silence. Women who are left behind in patriarchal societies are one step ahead with the women's media, and makes publications that are far from sexism, do not discriminate, and do not use discriminatory language. One of the tools feminists use to propagate their own messages is the fanzines. The fanzines are prepared with the meaning of 'do it yourself', and published periodically. This study aims to examine the organizational, economic and contextual structure of 'cin ayşe' which is an alternative media model on the category that 'culture-art-literature fanzine' as a visibility project except in male-dominated media of Turkey. In this study, content and discourse analysis were done. The analysis contains only three numbers of the fanzine. In addition, the 'in-depth interview' technique, which is a qualitative research technique frequently used in social sciences, has also been used in the study. The aim of the work is to be able to 'cin ayşe' structurally, to analysis the media content, and to define the fanzine as an alternative medium through the findings obtained from the in-depth interviews with Anita Sezgener, who has built this fanzine, and editing the contents. The post-feminist fanzine 'cin ayşe', which has existed since 2008, is composed of female writers, and contains culture jam, mixed media and art form.

Bilgisayar ve mobil teknolojiler ile yaygınlaşan sosyal medya toplum ve bireylerin yaşamında büyük yer tutmaktadır. Yaşadığımız çağ “Enformasyon Çağı”, içinde bulunduğumuz toplum da “Enformasyon Toplumu” olarak adlandırılmaktadır. Bunun yanında kapitalizm yeni çağda yeniden yapılanmıştır. Ulusal ekonomiler daha sıkı bağlarla birbirine bağlanmış ve krizlere karşı kırılganlaşmıştır. Birden fazla ülkede üretim ve yönetim birimleri bulunan çokuluslu şirketler, işçiler arasında rekabet ve ayrım yaratarak krizleri lehlerine kullanmaktadırlar. Bu durum, çalışma ve yaşam koşullarını dünya çapında tüm işçiler için daha da kötüleştirmektedir. Dolayısıyla, işçileri örgütleyecek bir dayanışmaya bugün her zamankinden fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak, sendikalar, günümüz koşullarına küresel şirketler kadar hızlı adapte olamamışlar ve güç kaybetmişlerdir. Bu durum “sendikal kriz” olarak adlandırılmaktadır. Bu noktada iletişim, sendikal krizin aşılmasında ve ihtiyaç duyulan güçlü ve etkileşimli sendikal dayanışmanın oluşturulmasında kilit rol oynamaktadır.
Bu çalışmada, “Türkiye’deki işçi sendikaları sosyal medyaya nasıl bakmaktadır?” ve “Türkiye’deki işçi sendikaları sosyal medya hesaplarını nasıl kullanmaktadır?” sorularına cevap aranarak, Türkiye’deki işçi sendikalarının sosyal medya eğilim ve pratiklerinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Türkiye’deki 3 işçi konfederasyonu ve farklı işkollarından temsil alanı en geniş 12 sendika ile genel merkezlerinde görüşmeler yapılmış ve sosyal medya hesapları tür ve içerik bakımından incelenmiştir.Sonuçta; sendikaların sosyal medyaya ilişkin olarak istekliler, zorunlular ve ilgisizler olarak üç farklı eğilime sahip olduğu saptanmış ve sendikaların sosyal medyaya içerik üretimindeeksikleri olduğu görülmüştür. Bununla birlikte sosyal medya kullanımına istekli sendikaların kamuoyu oluşturma, eylemlerini duyurma ve üyeleriyle ilişki kurma süreçlerinde sosyal medyanın önemli bir yer tuttuğu saptanmıştır.

Social media that become widespread with computers and mobile technologies have an important place in lives of society. The age we live in is termed “The Information Age” and society is referred to "The Information Society". Beside, capitalism was reconstructed. National economies have been bound up more tightly and brittle. Multinational corporations which have production and management units situated in more than one country create competition and differentiation among the workers. This means, working get deteriorated further for workers worldwide. Therefore, solidarity is needed today more than ever. But labor unions have failed to adjust recent conditions as fast as companies and they weakened. This is called "union crisis". Herein, communication plays key role in overcoming crisis and creating the needed powerful and interactive solidarity.
This work is aimed to analyze social media tendencies and practices of Turkey’s Labor Unions by searching for an answer of “How are Turkey’s Labour Unions attitudes towards social media?” and “How do Turkey’s Labor Unions use social media accounts?”. For this purpose, in-depth interviews was conducted in the headquarters of the 3 confederations and affiliated 12 unions and social media accounts examined in terms of the type and content.In conclusion; labour unions have three kinds of tendencies as eagers, mandatories and unconcerns relating to social media and they have deficiency in generating social media content. Besides, social media usage plays a crucial role for processes of creating public opinion, promotingunion action and building relationship with members.

Televizyonun asıl ortaya çıkış nedeni uzak diyarları göstermektir. Ancak icadının ardından geçen sürede siyasi ve ticari açıdan yapay işlevler edinmiştir. Günümüz egemen medyasının bir kaç büyük şirket etrafında yoğunlaştığı yayıncılık sektörü içinde kâr amacı gütmeyen, mevcut hiyerarşik yapıyı kırmaya çalışan alternatif medya araçlarının geliştirilebilmesi, demokratik katılımın sağlanabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de de neo-liberal siyaset ve ekonominin baskısı altında, anaakım medya çevriminin dışında başka pratikler filizlenmeye başlamıştır. Özellikle 2013 yılındaki Gezi Parkı Protestoları yaşanırken anaakım medyada topluma yansıtılmayan haberleri geniş kitlelere ulaştırabilmek için “muhalif medya” örnekleri kendilerini daha görünür hale getirmişlerdir. Bu örneklerden biri de Halk TV’dir. Bu çalışmada alternatif televizyon yayıncılığı açısından Halk TV’nin ‘muhalif medya’ kavramı çerçevesinden baktığımızda “Halk için haber” ibaresini hangi çizgide sürdürebildiği ve konvansiyonel medya anlayışına nasıl bir alternatif sunabildiği ele alınmıştır. Çalışma için gerekli veriler Halk TV çalışanlarıyla derinlemesine görüşmeler yapılarak ve televizyon yayınlarının analiz edilmesiyle elde edilmiştir. Bu çalışma ile elde edilen bulgular sonucunda alternatif medya kavram ve teorilerine Halk TV üzerinden bir katkı yapmak amaçlanmıştır.

Lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel ve interseks + (LGBTI +) bireyler hayatın her alanında ayrımcılığa ve dışlanmaya maruz kalıyor. Bu nedenle LGBTİ + bireyler iş, okul, aile ve arkadaşlık ağlarından uzaklaşmaktadır. Bu ayrımcılık, LGBTİ + bireylerin istihdam, sağlık hizmetleri, eğitim ve barınma gibi temel sosyal haklara eşit erişimini engellemektedir. Gelişen iletişim teknolojileri birçok bireyin günlük yaşam pratiklerini değiştirirken (sosyalleşme, bilgiye / habere ulaşma ve hak arama) sosyal medya da kendini savunmasız, yalnız veya yalıtılmış hisseden LGBTİ + bireylerin günlük yaşam pratiklerini etkilemektedir. Bu bağlamda, bu çalışma LGBTİ + bireylerin sosyal medya ve alternatif medya kullanımlarını anlamak için yapılmıştır. Türkiye'deki LGBTİ + gruplarına 63 soruluk online anket yapıldı. 454 kişiden toplanan veriler analiz edildi. Sonuçlar, LGBTİ + bireylerin sosyal medya sayesinde sosyal ilişkiler geliştirebileceğini ve bilgiye / habere ulaşmak için ana akım medya yerine sosyal medyada yayın yapan alternatif medya kanallarını tercih ettiklerini gösteriyor. Sosyal haklara eşit erişimi engelleyen LGBTİ + bireylerin bu haklar için sosyal medyada anonim kimliklerle eylem ve aktivist faaliyetlerde bulunduğu sonucuna varıldı.

Bağımsız/Tarafsız/Muhalif bir yayın olan Haftalık Uykusuz Mizah Dergisi bu makalede Alternatif Medya tartışmaları çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışmada öncelikle mizah ve muhalefet ilişkisi incelenmiş, sonrasında Türkiye'de mizah ve muhalefet meselelerine değinilmiştir. Türkiye'de mizah dergilerinin tarihsel serüvenini de ele aldığımız makalede, Gezi Direnişi'nin etkisiyle ve bu süreçte tüm itibarını yitiren ana akım karşısında mizah dergilerinin, örgütleme ve açık kanallara sahip olma bakımından alternatif bir mecraya döndüğü iddiası dile getirilmektedir. Bu bağlamda, Uykusuz'un eleştirel bir dil ve yaklaşım ile demokrasinin güçlenmesi için enformasyon verme görevini yerine getirdiğini de iddia etmek mümkündür.

Marx’ın sınıf mücadelesi temelli tartışmasının farklı bir okumasıyla temellendirilmiş ve özellikle Marshall McLuhan’ın savunuculuğunu yaptığı teknolojik determinizm anlayışı 1980 sonrası medyada yaşanan teknolojik gelişmelerle oldukça önem kazanmıştır. Ancak insanlar hızla gelişen teknolojinin kendileri için oluşturduğu meta dünyasında iktidar ve güç baskılarını da adeta içinden çıkılmaz bir biçimde hissetmeye başlayınca kendilerini ifade edecek başka alanlar aramaya başlamışlardır. Anaakım medya, formel olan yapısına uymamaya başlayarak informel bir hal almaya ve liberal çoğulcu paradigmanın gereklerini yerine getirememeye başlayınca bireyler ve topluluklar alternatif bir medya arayışına girmişlerdir.
Anaakım medyanın toplumun doldurulmasına ihtiyaç duyduğu boşlukları dolduramaması üzerine, bireylerin kendilerini ifade alanı olarak kullandıkları alternatif medya değişik kuramcılar tarafından farklı isim ve özellikleriyle tanımlanmıştır. Sevda Alankuş, Ellie Rennie, Edward S. Herman, Noam Chomsky gibi akademisyenlerin değişik tanımlamalarına rağmen alternatif medya için ulaştıkları ortak nokta anaakıma karşı ve bağımsız olmasıdır.
Yeni medyaları etkin bir biçimde kullanan eşitlikçi ve katılımcı toplumsal örgütlenmelerin, toplumsal sorunları tartışma ve çözme çabası içinde olduğu, tüm ezilenlerin seslerini duyurabildiği, kendilerini ilgilendiren tüm politik süreçlere müdahil olabildiği demokratik iletişim ortamlarının yaratılması oldukça önemlidir. Ülkemiz şartlarında “tıpkı demokratik süreçlerin uygulanmasının gereği olduğu gibi” belirli bir refah düzeyine erişmiş bir toplum ancak bu süreçlere katılım gösterebilir. İktidarın tanıdığı fırsatlar dışında başka alanlar bularak demokratik katılım ve temsil süreçleri elde edilmediği sürece gerçek anlamda bir alternatif medyadan söz etmek mümkün olmayacaktır.

Dünyada sanayileşme sonucu yazılı metin çoğaltım tekniklerinin ucuzlaması ve yaygınlaşması bireysel çabalarla kolayca ulaşılabilen basılı yayın oluşturabilme gücü, Avrupa'da özellikle 1970'li yıllardan itibaren şekillenen Punk alt kültürünün anarşist söylemleriyle birleşip, fotokopi (tıpkıbasım) tekniğiyle çoğaltılıp dağıtılan fanzinlerin çıkmasına önayak olmuştur. İlk olarak zaman zaman müzikal etkinlikleri haber veren bazen de siyasi söylemler içeren fotokopi afişlerle ortaya çıkan bu akım, zamanla fanzinlerle devam etmiş ve özellikle Batı'lı kentlerin alt kültür yapılanmalarında rol oynamıştır. Fanatik ve magazin kelimelerinin birleşiminden oluşan ve dilimize bu haliyle aktarılan fanzin, günümüzde Türkiye'de oldukça yaygınlaşan bir basılı yayın çeşididir. Üretim süreci incelendiğinde oldukça düşük maliyetli olan ve kolayca hayata geçirilebilen fanzinler, denetimsel hiyerarşinin ve kontrolün hemen hemen hiç varolmadığı ilginç bir yazılı iletişim alanı olarak dikkat çekmektedir. " Kapitalizmin gittikçe yalnızlığa sürüklediği bireylerin seslerin duyurabilmek, daha önemlisi, bu sesleri paylaşabilmek için oluşturdukları başkaldırı yöntemi de diyebiliriz fanzin için. " (Öktem, 2006: 12) Bu bağlamda, hukuk devleti idesinin içerdiği üstün değerler uğruna, kamuya açık ve yasaya aykırı olarak gerçekleştirilen, bu sırada üçüncü kişilerin daha üstün bir hakkını çiğnemeyen, barışçıl bir protesto yöntemi olan sivil itaatsizlik olgusunun izlerinin fanzin gibi alt kültürlerin, toplumun derinlerindeki yapısal değişimlerinin, dönüşümlerinin ve reflekslerinin nabzını tutan bir yazılı iletişim alanında keşfedilebileceği ihtimali karşımıza çıkmaktadır. Denetimsel hiyerarşinin ve kontrolün dışında bulunan fanzinlerin, oluşum, üretim ve tüketim aşamalarıyla beraber incelendiğinde birer sivil itaatsizlik eylemi sayılıp/sayılmayacağının sivil itaatsizlik olgusunun temel özellikleri açısından irdelenmesi çalışmanın hareket noktasını oluşturmaktadır. Bununla birlikte, Türkiye'de yayımlanan fanzinlerin toplumsal yapıda sivil itaatsizlik olgusunun pekişmesine ve demokrasi kültürünün yaygınlaşmasına katkısının olup/ olmadığı da çalışmanın bir diğer analiz noktasını oluşturmaktadır. Ek olarak fanzinlerin Türkiye'deki izler kitlesi üzerindeki etkileri, fanzinlerin inşa edilirken üstlenilen amaçlar çalışmanın düşün noktaları olarak ifade edilebilir. Sivil itaatsizlik anayasal egemenlik mekanizması çerçevesinde kalarak, bir düzeltmeyi gerçekleştirmek veya bu yapıda görülen bir yozlaşmayı engellemek isteyen, bu sırada " sivil

Barış ve güvenliğin devamlılığı açısından demokrasinin gelişimi ile toplumsal uzlaşı ortamının yaratılması ülke güvenliği açısından önem verilen bir konudur. Demokrasi tarihi çeşitli demokrasi yaklaşımlarının gelişmesi ile sorunlara tikel koşullar dikkate alınarak çözüm aranan sürecin tarihidir. Doğru demokrasi arayışında gelinen son nokta radikal demokrasi önerisidir. 1980'lerle beraber gelişen radikal demokrasi söyleminin, erken çalışmaları etnik milliyetçiliğe dayanan Antonio Gramsci'nin görüşlerine dayanması, ulus devletler açısından çelişkili bir durum oluşturmaktadır. Her ne kadar literatürde sıklıkla etnik milliyetçilik yaklaşımını terk edip sosyalist bir yaklaşım benimsediği söylense de bu konu araştırmacılar arasında tartışmalı bir konudur. Askeri disiplindeki örgütlenme modelini esas alarak alternatif bir örgütlenme modeli ile "karşıt hegemonya" kurmayı önererek, iktidar ilişkilerinde proleter sınıfın etkinliğini arttırmayı amaçlayan Gramsci'nin hegemonya kavramının; radikal demokrasi yaklaşımı ve radikal alternatif medya pratiklerinin temel göstergesi olduğu dikkate alındığında, Gramsci ve fikirleri, ulus devletlerin iletişim sahasındaki güvenliği açısından kritik bir konudur. İlerleyen iletişim teknolojilerinin toplumsal kullanımının yaygınlığı, iletişim kanallarından yayılan enformasyonu ülke güvenliği açısından ehemmiyet verilen bir konuma getirmiştir. 2010 yılında başlayan Arap Baharı ile beraber radikal demokrasi bağlamında toplulukların radikal alternatif medya kapsamında ulus devletlere karşın etkin bir örgütlenme pratiği geliştirdiği dikkate alındığında, Gramsci ve fikirlerinin ulus devletlerin politik yapısına etki ederek güvenlik krizleri açığa çıkarttığı görülmektedir. Çalışma kapsamında radikal demokrasi ve radikal alternatif medya kapsamında Gramsci'nin etnik milliyetçi köklerinin izleri aranacak, ulus devletin güvenlik problemi açısından değerlendirilecektir.

Öz İletişim teknolojilerindeki olağanüstü gelişmelerin bilginin ve haberin yayılmasını kolaylaştırdığı medya çağında, fikirlerin ve kültürel alt kimliklerin yayılmasını fotokopiyle çoğaltılan dergilerle gerçekleştiren yayın organları da varlığını sürdürmektedir. Özel ilgi alanlarına sahip amatör dergi yayıncılığı fanzin olarak tanımlanmaktadır. Alternatif medya araçları olan bu yayınlar, dayandıkları kültürel zemin ve muhalif tavırlarıyla aykırı seslerin sözcülüğünü yapmaktadır. Bu çalışmada; profesyonel ve ticari olmayan, hazırlayanlar tarafından çoğaltılan ve sınırlı alanlarda dağıtımı yapılan bir yayın türü olan fanzinler incelenmektedir. Toplumda başkaları gibi olmak istemeyen, sıradanlığı, alışılagelmişliği ve gelenek-selleşmiş kurumları reddeden insanlar tarafından üretilen fanzinler, egemen kültüre baş-kaldırışlarını görmezden gelen ana akım medyaya karşı alternatif bir medya olarak karşımı-za çıkmaktadır. Çalışmada alternatif medya arayışlarına kuramsal bir çerçeve çizen katılımcı demokratik medya kuramı üzerinde durulmakta ve fanzin kültürü irdelenmektedir. Bu kapsamda, karşı ve alt kültürün söz söyleme aracı olan fanzinlerin muhalif ka-rakteri değerlendirilmektedir. Fanzinlerin alternatif bir medya olarak bütün dünyada oldu-ğu gibi Türkiye'de de sesleri duyulmayan, temsil edilmeyenlerin iletişim araçları olarak oy-nadıkları role değinilmektedir. Çalışmanın son bölümünde, yeni bir özgürlük alanı olarak gelişen internetle birlik-te, örgütlenebilmek için yeni mekânlar edinen karşı kültürler ve fanzin üretimi konu edil-mektedir. İnternette webzin ya da e-zin adıyla çok sayıda platformda alternatif seslerin sözcülüğüne soyunan dijital çağın fanzinleri bu makalenin konuları arasındadır.
Abstract
In the age of media, where extraordinary developments in communication technologies have facilitated the dissemination of information and news, publishing arms which they actualize to propagate ideas and cultural subdistribution with photocopied journals continue to exist. Amateur journal publishing with special interests is defined as fanzine.
These publications, which are alternative media tools, spell out the contrary voices with their cultural background and opposing attitudes.
In this study; fanzines are examined which are professional and non-commercial publications duplicated by drafters, distributed in limited areas.
Fanzines are published as an alternative to the mainstream media which ignores the uprising aganist dominant culture by people who do not want to be like others in the community, refusing time-honoured establishment and ordinariness. In this study, it is giv-en point to participatory democratic media theory which draws a theoretical framework to seek alternative media and its relationship with the fanzine culture is examined.
Within this study, it is evaluated that fanzines have a dissident character owing to giving voice to subculture and counterculture. Role of fanzines is mentioned as an alterna-tive media which are communication tools of the ones who are not represented in Turkey as well as rest of the world.
With the development of the Internet as a new area of freedom, production of fan-zine and organization of countercultures has adopted the new spaces. Digital era’s fanzines continue to advocate alternative voices as named webzin or e-zin within a large number of platforms. In the last part of the study, this has been made research subject.

Baris ve guvenligin devamliligi acisindan demokrasinin gelisimi ile toplumsal uzlasi ortaminin yaratilmasi ulke guvenligi acisindan onem verilen bir konudur. Demokrasi tarihi cesitli demokrasi yaklasimlarinin gelismesi ile sorunlara tikel kosullar dikkate alinarak cozum aranan surecin tarihidir. Dogru demokrasi arayisinda gelinen son nokta radikal demokrasi onerisidir. 1980’lerle beraber gelisen radikal demokrasi soyleminin, erken calismalari etnik milliyetcilige dayanan Antonio Gramsci’nin goruslerine dayanmasi, ulus devletler acisindan celiskili bir durum olusturmaktadir. Her ne kadar literaturde siklikla etnik milliyetcilik yaklasimini terk edip sosyalist bir yaklasim benimsedigi soylense de bu konu arastirmacilar arasinda tartismali bir konudur. Askeri disiplindeki orgutlenme modelini esas alarak alternatif bir orgutlenme modeli ile “karsit hegemonya” kurmayi onererek, iktidar iliskilerinde proleter sinifin etkinligini arttirmayi amaclayan Gramsci’nin hegemonya kavraminin; radik...

Bu çalışmada, Türkiye'yi etkisi altına alan COVID-19 pandemi sürecinin alternatif ve ana akım basında, siyasi kutuplaşma kavramından hareketle ne ölçüde ve nasıl sunulduğunun araştırılması amaçlanmıştır. COVID-19 pandemisi halk sağlığını ilgilendiren bir mesele olduğu için, sürece ilişkin üretilen haber metinlerinin gazetelerin siyasi yönelimlerinden bağımsız olması beklenmektedir. Bu bağlamda, çalışmada araştırma nesnesi olarak ideolojik yönelimi görece "merkez medya" konumundaki iki gazete seçilmiştir. Ekonomi politik anlamda ana akım ve alternatif medya olarak tanımlanabilecek iki farklı gazete olan Hürriyet ve Gazete Pencere, nicel ve nitel analiz yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Gazete Pencere, COVID-19'a ilişkin haberleri daha çok "Vaka ve ölüm sayılarının doğru verilmemesi" ve "Devlet yetkililerinin kısıtlamalara uymaması" konuları üzerinden çerçevelerken, Hürriyet gazetesi COVID-19 haberlerini, "yurttaşların tedbirlere uymaması" ekseninde yansıtmaktadır. Bu durum, Türkiye'deki iktidar ve muhalefet kanadındaki aktörlerin argümanları ile uyumluluk taşımaktadır. Aynı zamanda iki gazetede de politikacıların bilim insanlarından daha sık yer aldığı görülmektedir. Çalışmada, kutuplaşmış politik ve toplumsal alandaki güç ve iktidar mücadelesinin-sağlık konusu ön planda olmasına ve gazetelerin görece merkez medya konumlarına rağmen-medya alanında da kendisini gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Bu çalışmada haber dergisi (post) Express’in, yayın hayatını sürdürdüğü 20 sene boyunca, hangi yönleriyle ve nasıl bir alternatif yayıncılık faaliyeti ortaya koyduğu incelenmiştir. Bu bağlamda Express dergisinin mali ve idari yapısı ve içerik üretim mantığı, dergiyi ortaya çıkaran 80 ve 90’lı yıllarda medyanın ve özel olarak haber dergiciliğinin durumuna ilişkin tarihsel arka plan da göz önünde bulundurularak ve dergi kurucularıyla yapılan kişisel görüşmelerin bulgularından faydalanılarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda, alternatif bir mecra olarak Express dergisinin mali açıdan bağımsız olduğu, dostluk temeline dayanan, yatay ve katılıma izin veren bir örgütlenme biçimini benimsediği ve ana akım medyadan dışlanan toplumsal kesimleri de içine alan kapsayıcı bir temsil rejimine sahip olduğu ortaya konulmuştur.

Bu kitapta, yerleşik ve kurumsallaşmış siyaseti reddeden veya ona meydan okuyan bir iletişim biçimi olarak “alternatif gazetecilik” kavramı inceleniyor. Kitap, ana akım medyanın ayrımcı, dışlayıcı ve eşitsiz yayın politikasına karşı alternatif medya arayışlarını ve bu arayışın Türkiye ölçeğinde bir alternatif medya örneği ile somutlaştırılmasını konu ediyor. Kitap, ana akım medyanın ekonomik ve siyasi iktidar odaklarıyla kurduğu çıkar ilişkisi bağlamında neden olduğu hak ihlalleri nedeniyle, hak odaklı haberciliğin söz konusu ihlallere bir yanıt olabileceği fikri üzerine temelleniyor. Bu doğrultuda, Türkiye’deki en etkin alternatif medya örneklerinden biri olan Bianet’in özgün yapısı ve işleyişine dair nitel bir inceleme yapılarak, nasıl bir alternatif gazetecilik pratiği oluşturulabilir sorusuna yanıt aranıyor. Araştırma sonucunda Bianet’in etkin ve özgün bir alternatif medya örneği olup olmadığı irdeleniyor ve dünyada ve Türkiye'de alternatif gazeteciliğe dair öngörülere yer veriliyor.

ÖZ Churchill'e atfedilen "Tarih kazananlar tarafından yazılır." sözünü neredeyse herkes duymuştur. Bu derin tartışma bir kenara bırakılarak en azından şu belirtilebilir ki "tarih kayıt altına almayı, seçmeyi ve yorumlamayı gerektiren bir süreçtir; tüm bu nedenlerle de tarih özünde siyasi bir girişimdir". Neyin ele alındığı, nasıl ve kimler tarafından kaleme alındığı ise bu siyasi girişimin araçları arasındadır. Tarih anlatısı çoğu zaman profesyonellerce şekillendirilir. Oysa günümüzde yeni medyayla birlikte "tarihin" merkezi yapısında önemli bir kırılma yaşanmış ve tarih anlatısı profesyonel olmayanların anlatıları ve ötekilerin katkılarıyla farklı bir yönelim kazanmıştır. Bu durum anlatıyı çoğullaştırarak, kamusal alanda bilgiye dayalı yeni argümanlar üretmeyi kolaylaştırmakta, ötekilerin anlatılarına kapı aralamakta, birlikte bilgi üretmeyi mümkün kılmakta ve nihayetinde "tarih anlatısının daha demokratik" olmasının önünü açmaktadır. Bu temel argümandan hareketle çalışmanın amacı alternatif aktivist yeni medyanın daha demokratik bir anlatıyı kurmanın olanaklarını sağlayıp sağlamadığını ortaya koymaktır. Makale, * Dr. Öğr. Üyesi, İstanbul Üniv., İletişim Fakültesi, alev.aslan@istanbul.edu.tr, ORCID ID: https://orcid.org/0000-0001-9043-0650. * Makale Geliş Tarihi / Article

Women rights and gender issue have become apparent since 1970s in the world and 1980s in Turkey. Thus redefining women's identity and their roles in society and developing women studies have gained acceleration. This development also gives opportunities to women to take place in business world as media employees and support them to be visible in professions such as journalism, reporting and editorship. However subordination of women, unequal attitudes and behaviors to them and prejudices against them are still critical problems to be solved in patriarchal business order so in media sector as well. This study aims to define Turkish journalist women's position in media corporations, problems and challenges they face with, and their complaints regarding their professional status. Within this context, the periodical Uçan Haber's (Flying News) special issue about journalist women was analyzed. Uçan Haber is the publication of Flying Broom Communication and Research Association (Uçan Süpürge).
ÖZET: Dünyada 1970'lerin başında, Türkiye'de de 1980'lerden itibaren kamusal alanda görünürlüğü artan kadın hakları ve toplumsal cinsiyet konusu, kadınların kimliğinin ve toplumdaki rollerinin yeniden belirlenmesine, kadına yönelik araştırmaların geliştirilmesine hız kazandırmıştır. Bu durum aynı zamanda kadınların medya çalışanı olarak iş dünyasında yer edinmelerine olanak vermiş; onların gazetecilik, habercilik, editörlük gibi medyaya ilişkin mesleklerde görünür kılınmalarını da desteklemiştir. Nitekim ataerkil düzende, her sektörde olduğu gibi medya sektöründe de kadınların maddi-manevi ikincil konumda olmaları, eşitsiz davranış ve tutumlara maruz kalmaları ve kadın çalışanlara ilişkin önyargılar, hala önemli bir mücadele konusudur. Bu çalışmanın amacı, Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği'nin bir yayını olan Uçan Haber'in gazeteci kadınlar ile ilgili özel sayısını inceleyerek Türkiye'de gazeteci kadınların medya örgütlerindeki konumu, karşılaştıkları sorunlar, zorluklar ve ne gibi durumlardan şikâyetçi oldukları hakkında bir değerlendirme yapmaktır.

Günümüzdeki anaakım/yaygın/ticari medya atmosferine bakıldığında, çeşitli ekonomi politik ve yapısal sorunlardan hareketle, tekel konumda bulunan medya şirketlerinin kamusalın temsiliyetinden uzak, teksesli bir yayın politikası izlediği görülmektedir. Bunun yanında anaakım medyadaki var olan yapısal sorunlar, bağımsız gazetecilerin alternatif alanlara yönelimini hızlandırmış, yeni alternatif medya platformları ve alternatif medya yayıncıları ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, günümüzde medya atmosferinde alternatif medyanın anaakım medya karşısında nasıl bir yayıncılık pratiği gerçekleştirdiğinin sorgulanması önem taşımaktadır. Bu çalışmada kendi bağımsız alternatif medya yayıncılığını gerçekleştiren Ünsal Ünlü’nün eleştirel ekonomi politik bağlamda nasıl bir yayıncılık sergilediğinin anlaşılması amaçlanmıştır. Nitel çözümleme yönteminin benimsendiği bu çalışmada yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışmanın sonunda Ünsal Ünlü’nün gerçekleştirmiş olduğu alternatif medya yayıncılığının bulguları “programın sahiplik yapısı ve ekonomik gelir modeli”, “haber üretim pratikleri”, “habercilik anlayışı”, “program içerikleri ve takipçiler” şeklinde kategorilere ayrılarak verilmiştir.

This research focuses on “alternative media” concept as a form of mass communication to be utilised for challenging corporate and institutionalised politics. It elaborates possibilities for establishing alternative media against the discriminatory, exclusionary, monotonic broadcasting policy in mainstream media and looks into how alternative media can be institutionalised in the Turkish context by focusing on a specific case. This research brings attention to mainstream media’s violations of rights as a result of the interest based ties they establish with different economic and power elites. It is argued in this research that these violations can be challenged by establishing rights based journalism practices. In this light, by analysing the organisational structure and the workings of the most effective alternative media organisation in Turkey -Bianet- this research aims at finding an answer to the question on what kind of an alternative journalism practice can be established. In order to do so, a field research about Bianet news center was conducted. The research concludes that Bianet offers an important model of an effective and a genuine alternative media and suggests further insights on the topic in the alternative journalism context.