I.Dünya Savaşı

Öz: I. Dünya savaşının henüz başlarında, Osmanlı devletinin gizli anlaşmalarla nasıl paylaşıldığı Sykes-Picot Anlaşmasının Rusya tarafından 1917 sonlarında ifşa edilmesiyle ortaya çıkmıştı. Ancak bu makalenin konusu, bu anlaşma ya da savaşın seyri sırasında İtilaf devletlerinin politikalarını analiz etmek değildir. Bu makalenin en önemli amaçlarından birisi Sykes-Picot anlaşmasının mimarlarından Mark Sykes'ın özel arşivinde yer alan notları ışığında, onun Ortadoğu'yu dizayn planlarını ortaya çıkartmaktır. Diğer bir amacımız Mark Sykes'ın strateji ve bölge uzmanlığının, İngiltere, Fransa ve Rusya arasında imzalanan Sykes-Picot anlaşması üzerindeki etkilerini değerlendirmektir. Onun henüz ülkemizde araştırma konusu yapılmayan özel notlarını literatüre kazandırmak da büyük önem taşımaktadır. Makalenin ana kaynaklarını Mark Sykes'ın özel notları oluşturduğundan ve temel amaç onun savaş sonrası Ortadoğu ve Güney Kafkasya'yı nasıl planladığını vurgulamak olduğundan, bu çalışmada, genel olarak İtilaf devletlerinin özel olarak İngiltere'nin bölge siyaseti analiz edilmeye çalışılmamıştır. Bu çalışma, taslak metinler üzerinden de olsa, ilk kez bir İngiliz diplomatın Osmanlı toprakları üzerindeki stratejisini ortaya koymaya çalışmaktadır. Elimizdeki özel notlar da göstermektedir ki kıdemli bir bölge uzmanı olan Mark Sykes, anlaşmanın
When Russia had disclosed in 1917 secret treaty of Sykes-Picot
Agreement to the great embarrassment of the Allies, all war aims of the Triple
Entente had become public. As is known, the Sykes Picot Agreement had
been made during World War I between Great Britain and France, with the
assent of imperial Russia, for the dismemberment of the Ottoman
Empire. Important as it is from its many aspects, the main purpose of this
article is not to analyse Sykes-Picot treaty nor evaluate foreign policies of the
Entente Powers towards the Ottoman Empire during WW1. My aim here is to
reveal hitherto unpublished draft documents of Sir Mark Sykes relating to the
Sykes-Picot Agreement, and show what Mark Sykes had had in mind about the
partitioning of the Ottoman Empire in case of an Entente victory in the
aftermath of the ongoing war. Another aim is to demonstrate the role of the
opinions of Mark Sykes in making the treaty of Sykes-Picot. As has been said,
although the documents at hand are drafts only, the author is of the opinion
that these notes of Mark Sykes are of importance in understanding the
imperialistic ambitions of England towards the Ottoman Empire. Having this
in mind, the author tries to analyse the foreign policies of the Entente Powers
in general and the British particular towards the Middle East. This article
amply demonstrates that Mark Sykes had played crucial role in the making of
the Sykes-Picot Agreement and worked strenuously to bring strategic
importance of Mesopotamia and Southern Caucasia (Armenia) to the attention
of the British Government. The author also concludes that Mark Sykes was
able to persuade his superiors in the Whitehall how important it was to
partition the Ottoman Empire for the future of British presence in Basra and
for the security of India. This article also offers great contribution to the
understanding of demographic and ethnic compositions of Eastern Anatolia,
Iraq and Syria and also of the role of the various actors in struggle for mastery
in the Ottoman East.

I. Dünya Savaşı, tüm insanlığı etkisi altına alan çok kapsamlı bir harpler manzumesidir. Önceki dönem harplerin aksine, insanlık için çok yıkıcı sonuçları olan bu savaşta, silah sistemleri yanında bir nevi silah gibi etkili olan iletişim araçları yaygın olarak kullanılmıştır. Bunun, Osmanlı’daki en güzel uygulamalarından biri “Harp Mecmuası” adlı dergidir. I. Dünya Savaşı başında Osmanlı Devleti tarafsızlık politikası gütmüştür. Bu doğrultuda idare, basının orduya dair haber yapmasına sansür uygulamıştır. Osmanlı Devleti’nin savaşa dâhil olması ile birlikte İttihat ve Terakki yönetimi, Almanların psikolojik harpte etkin kullandığı “basını” psikolojik harp vasıtası olarak kullanmıştır. Bu kapsamda Osmanlı Devleti’nin idarecileri, I. Dünya Savaşı yıllarında “Harb Mecmû’ası” adlı dergiyi kamuoyu ile paylaşarak, basının sinerjik etkisinden yararlanma metodunu tatbik etmişlerdir. Harb Mecmû’ası adlı dergi; içerik olarak görselliğe öncelik vermiş, şiir ve makalelerle millî duyguları coşturmuş, cephe hattında görev yapan askerlerin mektupları ve onlara hitaben yazılanları yayımlayarak aktif bir metot uygulamıştır. Dergi, savaşın sona ermesinden önce resmî bir açıklama yapılmaksızın yayımlanmayı durdurmuştur.
World War I is a very comprehensive sense of wars that infects whole humanity. Contraryto previous period's wars, in this war which had very destructive consequences for humanity,communication tools which are effective like a kind of weapon have been widely used besides weapon systems. One of the most beautiful practices of this in the Ottoman Empire is the magazine "Harp Magazine". At the beginning of World War I, the Ottoman State was based on neutrality. In thisdirection, the administration had censored the press to make news about the army. With theinvolvement of the Ottoman State into the war, the Union and Progress Party used the "press" thatthe Germans used effectively in the psychological war as a means of psychological warfare. In thiscontext, the Ottoman administrators applied the method of utilizing the synergetic effect of the pressby sharing the magazine “Harb Mecmû'ası” with the public in the years of the First World War. Themagazine “Harb Mecmû'ası” has given priority to visuality as content and has applied an activemethod by publishing the letters of the soldiers who worked in the front line and the writingsaddressed to them, with the poetry and the articles fascinated by the national sentiments. Themagazine stopped publishing without an official explanation before the end of the war.

Öz: Avrupalı Devletlerin sömürgecilik yarışı 1914'te başlayan I. Dünya Savaşı ile son buldu. Osmanlı Devleti savaş başladıktan bir süre sonra 1 Ekim 1914 tarihinde kapitülasyonları kaldırdığını duyurdu. Böyle büyük bir savaşa katılmak istemeyen Osmanlı savaşın başında tarafsızlığını ilan etmiş olmasına rağmen 2 Kasım 1914 tarihinde İttifak bloğunda bu savaşa girmek zorunda kaldı. Bu sırada İtilaf Devletleri vatandaşları Osmanlı hükümetine karşı muhasım devlet tebaası problemi olarak ortaya çıktı. Diğer taraftan da bu kişilerin tâbi olduğu Fransa, İngiltere ve Rusya Osmanlı'nın asker sevk etmediği limanlarını bombalayarak hukuk ihlali yapmış ve bunun yanı sıra Osmanlı vatandaşlarını esir almıştı. Osmanlı, İtilaf Devletlerinin hukuk ihlallerine karşı muhasım devlet tebaasını misilleme politikasına dayanarak sürgün etmeye başladı. Ayrıca muhasım devlet tebaasından casusluk faaliyetlerinde bulunanlar da sürgün edildiler. Muhasım devlet tebaasının sürgüne gönderileceği yerlerin, askeri güzergâhlardan uzak ve coğrafi şartların yaşam standartlarına uygun olması gerekmekteydi. Bu noktada Konya'ya bağlı Beyşehir Kazası'nın ikliminin diğer iç vilayetlere göre daha ılıman olması ve fizikî koşullarının kazaya korunaklı bir yapı kazandırması Beyşehir'i esirlerin sürgün edilebileceği uygun bir merkez haline getirmekteydi. Bu çalışmada Beyşehir Kazası'nın sürgün yerleri açısından önemi üzerinde durulduktan sonra buraya yapılan sürgünler ve esirlerin kazadaki sürgün yılları Başkanlık Osmanlı Arşivinden elde edilen belgeler ışığında ele alınmaktadır. Sonuç kısmında ise hükümetin bu uygulamalarının amacına ulaşıp ulaşmadığına dair bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Abstract: Colonical competion of Europen States resulted in World War I which began 1914. The Ottoman Empire announced that it removed the capitulations from 1 October  Bu çalışma Prof. Dr. Hüseyin Muşmal ve Hasret Gümüş tarafından 6-8 Ekim 2017 tarihleri arasında Beyşehir'de düzenlenen II. İnternational Congress of Beysehir and Its Vicinity (ICBEY-2017) isimli kongrede sunulmuş olan "Osmanlı Devleti'nin Son Dönemlerinde Beyşehir Kazasına Yapılan Sürgünler" isimli tebliğin geliştirilmesi ile hazırlanmıştır.

Türk-Alman ilişkilerin tarihi çok eskilere dayanır. 18. yüzyılda Prusya döneminden başlayan ilişkiler 19. yüzyılda özellikle askeri alanda gelişerek 20. yüzyılda I. Dünya Savaşı'nda ittifak boyutlarına ulaşmıştır. Bu büyük savaşta tarihsel kaderi birlikte paylaşan iki ülke büyük bir dayanışma içine girerek varlıklarını sürdürmeye çalışmışlardır. Daha önce iki kez Osmanlı Devleti'ni ziyaret eden Alman İmparatoru II. Wilhelm'in bu ziyaretlerine savaş sırasında Osmanlı Padişahı Sultan Reşad'ın yaşlılığı ve rahatsızlığı dolayısıyla karşılık verilememiş ve bu eksiklik Veliaht Vahdeddin Efendi'nin ziyaretiyle giderilmeye çalışılmıştır. Mustafa Kemal Paşa'nın da yaver olarak Veliaht Vahdeddin Efendi'nin maiyetinde bulunduğu bu ziyaret resmi düzeydeki nezaket amacının çok ötesinde bir anlam taşımıştır. Savaşın gidişatı ve ittifakın geleceği üzerinde büyük hesapların gözden geçirildiği bu ziyaret, iki ülkenin geleceği açısından da önem arz ediyordu. Yine de ziyaretin savaşın sonlarının yaklaştığı bir süreçte gerçekleşmiş olması dolayısıyla savaşın sonuçları açısından fazlaca bir etkisi olmamıştır. Ancak bu ziyaretin, Mustafa Kemal Paşa'nın savaş sonrası dönemdeki planları ve stratejisi açısından oldukça öğretici sonuçlar verdiğini söylemek mümkündür. Bu çalışma, söz konusu dönemde her iki şahsiyet (Veliaht Vahdeddin ve Mustafa Kemal Paşa) açısından bu ziyaretin etkileyici ve öğretici yanlarını gözler önüne sermeyi ve Türk siyasi tarihi açısından taşıdığı önemi ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Ozet: Turkiye Lepidoptera faunasi uzerine yapilan calismalar yabancilar tarafindan erken donemde baslamistir. Bunlardan bazilari ise bu faaliyetlerini savas zamaninda da surduren askerlerdir. Bu makalede, arsiv kayitlarina dayali olarak, 1917-1918 yillarinda Anadolu’da esir olarak tutulan Ingiliz subayi N. V. L. Rybot’un Turkiye’deki entomolojik faaliyetleri ele alinmis ve literatur kayitlarina gore topladigi orneklerin listesi cikarilmistir. Diger yandan, Rybot’un Euchloe penia (Freyer, [1852]) ve Euphydryas orientalis (Herrich-Schaffer, [1845]) turlerine ait Kutahya kayitlari uzun bir aradan sonra teyit edilmistir. Abstract:  The early studies on Lepidoptera fauna of Turkey were started by foreigners. Some of them are soldiers who carry out these activities in time of war. In this article, entomological activities of the British officer N. V. L. Rybot, who was held as a prisoner in Anatolia in 1917-1918, in Turkey were discussed and a list of the specimens he collected was present...