Departamento ng Edukasiyon

Rehiyon X
KIBAWE NATIONAL HIGH SCHOOL-POBLACION CAMPUS
P-1 East Kibawe, Bukidnon

Banghay-Aralin

Paaralan: Kibawe National High School- Baitang: 11

Poblacion Campus
Pangalan ng Manilyn V. Morales Asignatura: Komunikasyon at Pananaliksik
Guro: sa Wika at Kulturang Filipino
Petsa at Oras Ika-27 ng Agosto, 2024/4:30- Kuwarter: Unang Semestre
ng Pagtuturo: 5:15

I. NILALAMAN, MGA PAMANTAYAN, AT MGA KASANAYANG PAMPAGKATUTO NG KURIKULUM

A. Pamantayang Nauunawaan ang mga konsepto, elementong kultural,
Pangnilalaman kasaysayan, at gamit ng wika sa lipunang Pilipino.
B. Pamantayan sa Nasusuri ang kalikasan, gamit, mga kaganapang pinagdaanan at
Pagganap pinagdadaanan ng Wikang Pambansa ng Pilipinas.
C. Mga Kasanayang  Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa sariling
Pampagkatuto kaalaman, pananaw, at mga karanasan.
F11PS – Ib – 86
 Natutukoy ang mga kahulugan at kabuluhan ng mga
konseptong pangwika
F11PT-Ia-85
 Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa mga narinig
o napanood na sitwasyong pangkomunikasyon sa
telebisyon o radyo.
F11PD-Ib-86
D. Mga Layunin Pagkatapos ng aralin, ang mag-aaral ay inaasahang:
 Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa sariling
kaalaman, pananaw, at mga karanasan,
 Natutukoy ang mga kahulugan at kabuluhan ng mga
konseptong pangwika, at
 Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa mga narinig
o napanood na sitwasyong pangkomunikasyon sa
telebisyon o radyo.
E. Integrasyon Matematika

II. NILALAMAN/PAKSA Konseptong Pangwika (Rehistro/Barayti ng Wika)

III. MGA KAGAMITANG PANTURO AT PAMPAGKATUTO
 A. Mga Sanggunian  Modyul sa ikalabing isang baitang sa unang
markahan.
 Pinagyamang Pluma. Komunikasyon at Paananaliksik
sa Wika at Kulturang Pilipino. Phoenix publishing
House. pp38-51
B. Iba pang Kagamitan Tsalk at pisara
IV. MGA PAMARAANG PANTURO AT PAMPAGKATUTO
Bago Ituro ang Aralin
Panimulang Gawain 1. Panalangin
2. Pagtsetsek ng Atendans
3. Mga inaasahan sa loob ng klasrum
 Respetuhin ang sarili, guro, at kapwa mag-aaral.
 Maging aktibo sa klase.
 Maging handa palagi.
 Sundin ang mga tuntunin sa loob ng klasrum.
4. Berbal at di-berbal na alituntunin
 Itaas ang kamay kung gusting magsalita.
 Manahimik kapag may nagsasalita sa harap.
 Panatilihin ang katahimikan.
Gawaing Paglalahad ng Layunin Panuto: isipin mong ngayon pa lang tayo nakabalik sa pisikal na
ng Aralin paaralan. Sa unang araw ng iyong pagbabalik-paaralan ay iba’t
ibang tao ang iyong makasasalubong. Ano ang sasabihin mo sa:
 Kaibigan mong conyo o sosyal?
 Sa isa sa mga guro mo?
 Sa kaibigann mong kabilang sa komunidad ng LGBTQ?
 Sa kaibigan mong jejemon?
 Sa lolo mong kagagaling lang sa inyong probinsiya?
Gawaing Pag-unawa sa mga Gabay na tanong;
Susing-Salita/Parirala o 1.Bakit kahit magkakapareho ang sitwasyon ay magkakaiba ang
Mahahalagang Konsepto naging paraan mo ng pagbati o pakikipag-usap?
sa Aralin
Habang Itinuturo ang Aralin
Pagbasa/ Pag-unawa sa May kaniya-kaniyang wikang ginagamit ang tao. Sa rehistro at
Mahahalagang Ideya barayti ng wika makikilala rin ang tao tulad ng dayalek, ang
wikang ginagamit sa partikular na rehiyon; ang estilo ng paggamit
ng wika ay tinatawag na idyolek; sama na lang ang sosyolek ay
isang okupasyunal na rehistrong pangwika; at ang wikang
ginagamit sa bahay ay ekolek samantalang ang etnolek ay pang-
etnolingguwistikong grupo.

BARAYTI NG WIKA
1. Dayalek - Ito ang barayti ng wika na ginagamit ng partikular na
pangkat ng mga tao mula sa isang partikular na lugar tulad ng
 lalawigan, rehiyon o bayan. Maaaring gumamit ang mga tao ng
isang wikang katulad ng sa iba pang lugar subalit naiiba ang punto
o tono, may magkaibang katawagan para sa iisang kahulugan, iba
ang gamit ng salita para sa bagay, o magkaiba ang pagbuo ng mga
pangungusap na siyang nagpapaiba sa dayalek ng lugar sa iba
pang lugar. Ang halimbawa ng dayalek ay ang pagsasalita ng
Tagalog ng mga taga-Batangas na naglalagay ng “e” sa dulo gaya
ng “ala e.”

2. Idyolek- Ito ang sinasalita ng pangkat ng mga tao na mayroong

pansariling paraan ng pagsasalita ang bawat isa. Napatunayan
nito na hindi homogeneous ang wika sapagkat may pagkakaiba
ang paraan ng pagsasalita ng isang tao sa iba pang tao. Ilan sa
mga personalidad na gumagamit ng idyolek ay sina Marc Logan,
Noli De Catro, Mike Enriquez at Kris Aquino.

3. Sosyolek- Ito ang barayti ng wikang nakabatay sa katayuan o

antas panlipunan o dimensyong sosyal ng mga taong gumagamit
ng wika. Kapansin-pansin ang mga tao na nagpapangkat-pangkat
batay sa ilang katangian tulad ng kalagayang panlipunan,
paniniwala, oportunidad, kasarian, edad at iba pa. Madali nating
malalaman ang pagkakaiba sa paraan ng pagsasalita ng kabataan
sa matatanda, ang mga nakapag-aral sa hindi nakapag-aral at
babae sa lalaki. Maihahanay sa sosyolek na barayti ng wika ang
gay lingo, conyospeak, jejemon, jargon.

4. Etnolek- Ang salitang ito ay nagmula sa etniko at dayalek na

taglay nito ang mga salitang nagiging bahagi ng kanilang
pagkakakilanlan ng isang pangkat etniko. Halimbawa ay ang
salitang vakkul na ibig sabihin ay pantakip sa ulo at ang salitang
palangga na nangangahulugang mahal o minamahal.

5. Ekolek- ang tawag sa mga salitang ating binabanggit at

ginagamit sa pakikipagtalastasan sa bahay. Ang halimbawa nito ay
kapag inuutusan ka ng iyong ama o ina sa mga gawaing bahay.
Pagpapaunlad ng Kaalaman at Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
Kasanayan sa Mahahalagang  Ano-anong mga salik ang pinagmumulan ng pagkakaiba
Ideya ng mga barayti ng wika?
 Bakit walang buhay na wika ang maituturing na
homogenous?
 Sa paanong paraan nagiging heterogenous ang wika?
 Paano nalilikha ang iba’t ibang barayti ng wika?
 Ano ang diyalekto? Ang idyolek? Ang sosyolek? Ang
etnolek? Ang register?
  Paano nagkakaiba ang pidgin at creole?
Pagpapalalim ng Kaalaman at Panuto: Punan ang mga kahon ng halimbawang nagmula sa iyong
Kasanayan sa Mahahalagang sariling kaalaman, pananaw, at mga karanasan.
Ideya Halimbawa ng Iba’t Ibang Barayti ng Wika
Punan ang Punan ang kahon ng Punan ang Punan ang
kahon ng isang pangungusap kahon ng kahon ng
tatlong gay na sinasabi ng konyo isang limang jargon
lingo o o sosyal. pangungusap na trabahong
salitang beki na nakasulat ninanais
na alam mo sa paraang mong
at saka mo jejemon. makuha o
ibigay ang magampanan
kahulugan balang araw.
ng bawat
isa.
Punan ang Isulat mong muli ang Punan ang Punan ang
kahon ng pangungusap sa kahon ng kahon ng
pangalan ng ibaba. Isipin mong tatlong gay tatlong gay
taong may ang kausap mo ay lingo o lingo o
kilalang ang bestfriend mo. salitang beki salitang beki
idyolek.  Pinayagan na alam mo na alam mo
Sumulat ng ako ng at ang at ang
pahayag na aking ina at kahulugan ng kahulugan ng
madalas ama na bawat isa. bawat isa.
marinig dumalo sa Isulat ang
mula sa pagdiriwang orihinal na
kaniya. ng iyong kkahulugan
kaarawan. ng salitang
ito at ang
kahulugan
nito sa
Tagalog ng
Maynila.
Pagkatapos Ituro ang Aralin
Paglalapat at Paglalahat Tulad ng ibang kabataan, maaaring ikaw man ay gumagamit din
ng coñotic o conyospeak sa pakikipag-usap. Nakasanayan ang
ganitong pakikipag-usap subalit sa ppalagay mo ba ay maganda
itong pakinggan/ o may magagawa ka ba para di mo ito
makasanayan? Basahin ang web blog ni Cris Israel Lumansang na
pinamagatang WHAT IF CONYO LAHAT THE PEOPLE HERE IN
‘PINAS
Magnanakaw: Holdap, make bigay all your thingies! Don’t make
galaw or I will make tusok you!
Pulis: Make suko, we made you napapaligiran!
Impeachment trial: You are so asar! Im galit na to you!
Raliyista: Let’s make baka, don’t be takot! Don’t be sossy, join the
rally!
 Newscaster: Oh my gosh, I have balita to everyone!

Pasahero 1: Sir, payment!

Pasahero 2: Manong, faster please! Im nagmama-hurry!
Customer: Pa-buy ng water, yung naka sachet! (ice tubig)
Karpintero: Can I hammer the the pokpok?
Pari: You’re so bad, see ka ni God.
Tsismosa 1: Iwas like his, he was like all that, and I was like what’s
your problem?
Tsismosa 2: OMG that is like sooo sad!
Magtataho: Taho! Make bili na while it’s init, I’ll make it with
extra sago!
Bumibili ng Taho: Is it sarap? Pwede pa-have?
Pulubi: Knock-knock, pa-beg!
Janitor: kkk! Kill the ipis, please don’t step on it ha, I don’t like to
feel the sound!

1.Ano kaya ang mangyayari kung ganitong paraan magsasalita ang

lahat ng mga Pilipino? Ipaliwanag.
2. Kung makasasanayan mo ang ganitong paraan ng pagsasalita ay
maaaring madala mo rin ito hanggang sa iyong pagtanda at
maging sa iyong paghahanapbuhay. Paano kaya kung newscaster
ka na ng iisang respetadong news and public affairs program sa
telebisyon subalit ganito ka magsalita: “Oh my gosh, I have hot
balita to everyone!” Paano maaapektohan nito ang kredibilidad o
bilang newscaster?
3. Batay sa isinagot mo sa bilang 2, ano-ano ang mga gagawin mo
para hindi mangyari ito sa iyo at malinang sa iyo ang pagsasalita
nang maayos ngayon pa lang?

Pagtataya ng Natutuhan
3. Uri ng wika na nililikha at ginagamit ng isang pangkat o uring
panlipunan.
a. Diyalekto b. Sosyolek c. Idyolek d. Etnolek

4. Ala! Ang kanin eh malate eh! Malata eh!

a. Sosyolek b. Rehistro c. Idyolek d. Dayalek

5. Wikang espesyalisadong nagagamit sa isang partiklar na

domeyn.
a. Sosyolek b. Register c. Etnolek d. Pidgin
6. Isang guro sa Filipino II si Bb. Bayot at mula sa iba’t ibang lugar
nagmula ang kanyang mga mag-aaral. Sa oras ng klase sa araling
rehistro ng wika, pinabigkas niya ang salitang ganda na may
damdamin sa apat na mag-aaral na nagmula sa iba’t ibang lugar.
Cavite: Aba, ang ganda!
Batangas: Aba, ang ganda ah!
Bataan: Kaganda ah!
Rizal: Ka ganda hane!
Anong paraan ng pagsasalita ang ginamit?
a. Sosyolek b. Dayalek c. Etnolek d. Idyolek

7. Nagpunta sa David Salon si Coleen matapos makatanggap ng

kaniyang unang suweldo sa pabrikang kanyang
pinagtatrabahuhan. Marami sa mga tao sa loob ang gumagamit
ng wika ng mga bakla o beki. Pamilyar na siya sa ganitong salita
dahil ito’y gamitin na saan mang panig ng bansa. Anong barayti ng
wika ang kanyang narinig?
a. Sosyolek b. Dayalek c. Etnolek d. Idyolek

8. Sa iyong sariling palagay, bakit napapabilang sa barayti ng

wikang jargon ang mga termino tulad ng account, balance,
diagnosis at test paper?
a. Sapagkat ito ay may kaugnayan sa iba’t ibang hanapbuhay o
larangan
b. Sapagkat ito ay mula sa isang partikular na komunidad
c. Sapagkat ito ay mula sa mga etnolingguwistikong grupo
d. Sapagkat ito ay wikang hindi pag-aari ninuman

9. “Wow Pare, ang tindi ng tama ko…. heaven.” Anong barayti ng

wika ang kaniyang narinig?
a. Sosyolek b. Dayalek c. Idyolek d. Etnolek

10.Wika na kadalasan ay nagmula o sinasalita sa loob ng tahanan.

a. Dayalek b. Etnolek c. Idyolek d. Ekolek

11.Barayti ng wika na sinasalita ng mga tao sa heograpikong

komunidad.
a. Idyolek b. Etnolek c. Dayalek d. Sosyolek

12.Ito ay pinauso at ginamit ng isang sangay ng lipunan natin na

 nakaugat sa kulturang popular ng kabataang gumagamit ng text
messaging sa kanilang pakikipag-komunikasyon.
a. Rehistro b. Jejemon c. Homogeneous d. Heterogeneous

13.Ang paraan ng pagsasalita ni Kris Aquino sa programang “The

Buzz” ay nakilala natin at naging marka ito ng kaniyang
pagkakakilanlan sa larangan ng telebisyon. Anong barayti ng wika
ito?
a. Etnolek b. Taglish c. Idyolek d. Dayalek

14.Iisang anyo at uri o barayti ang wikang ginagamit sa isang

lingguwistikong komunidad.
a. Homogeneous b. Bilingguwal c. Heterogeneous d.
Monolingguwal

15.Ang wikang Filipino ay binubuo ng maraming kasalong wika,

nananatili pa rin ang barayti at baryasyon nito kahit pa sabihing
mayroong pambansang wika.
a. Multilingguwalismo b. Bilingguwalismo c. Heterogeneous d.
Homogeneous
Mga Dagdag na Gawain para sa Sa iyong sagutang papel, sagutin ang sumusunod na tanong
Paglalapat o para sa 1. Paano nakatutulong sa iyo bilang mag-aaral na malaman,
Remediation (kung nararapat) maunawaan, at magkaroon ng pagkakaunawaan sa iba’t ibang
sitwasyon, komunidad, at larangan sa tulong ng iba’t ibang rehistro at
barayti ng wika?

2. Bilang isang HUMSS/AFA/SMAW na mag-aaral, paano mo magagamit

sa iyong strand ang iyong kaalaman ukol sa rehistro at barayti ng wika
Mga Tala
Repleksiyon
a. Bilang ng mag-
aaral na
nakakuha ng
80% sa
pagtataya.
b. Bilang ng mag-
aaral na
nangangailanga
n ng iba pang
Gawain para sa
remediation
c. Nakatulong ba
ang remedial?
Bilang ng mag-
 aaral na
nakaunawa sa
aralin.
d. Bilang ng mag-
aaral na
nagpapatuloy sa
remediation.
e. Alin sa mga
estratehiyang
pagtuturo ang
nakatulong ng
lubos? Paano ito
nakatulong?