Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı

In this study, the barrack building, which was built in the city center of Tunceli between 1935-1937 and was also known as “Mameki Barrack” at the time it was built, is discussed. The history of the building, its architectural features, functional changes, conservation problems, restoration and transformation into a city museum were examined. It developed after the construction of the barrack building in the city center. When the architectural texture of Tunceli is examined, the barrack building draws attention with its courtyard form and scale. The building's being the first city museum of Tunceli as a cultural heritage structure, together with its architectural features, should be handled as a whole with the architectural features and history of the building and its importance should be revealed. In this study, the history, restoration and functional changes of the building were investigated. It is focused on the fact that the building, which was used as a city museum, is one of the few registered cultural assets in Tunceli and its place in the city memory. As a result, evaluations were made for the preservation of the building, taking into account its tangible and intangible values.

Bu çalışmada, Tunceli kent merkezinde 1935-1937 yıllarında inşa edilen ve yapıldığı dönemde “Mameki Kışlası” olarak da bilinen kışla binasının; tarihi, mimari özellikleri, işlev değişiklikleri, restorasyonu ve kent müzesine dönüşüm süreci incelenmiştir. Bu bina kentteki ilk Cumhuriyet dönemi yapılarından biri olması bakımından ön plana çıkmaktadır. Kent merkezindeki yapılaşma faaliyetlerinin bu kışla binasının inşasından sonra geliştiği bilinmektedir. Günümüzde de Tunceli kentinin mimari dokusu incelendiğinde kışla binası avlulu formu ve yapı ölçeğiyle dikkat çekmek-tedir. Binanın bir kültür mirası yapısı olarak yeni işleviyle Tunceli’nin ilk kent müzesi olması, mimari özellikleri ve tarihçesi ile birlikte bir bütün olarak ele alınıp öneminin ortaya konmasını gerekli kılmaktadır. Bu doğrultuda çalışma kapsamında ilk olarak kışla binasının tarihinin ince-lenmesine yönelik bir arşiv taraması yapılmıştır. Bu sürece paralel olarak mekân yerinde dene-yimlenmiş ve fotoğraflarla belgelenerek mimari özellikleri tespit edilmiştir. Binanın inşasından itibaren çeşitli dönemlerde sahip olduğu farklı işlevler ile 2010 yılında tarihi binada çıkan yangın sonrasında oluşan hasar ve geçirmiş olduğu restorasyon süreci, binanın tarihsel akış süreci çerçe-vesinde değerlendirilmiştir. Binanın restorasyonundan sonra kent müzesi olarak işlevlendirilme-sinin yapıya kazandırdığı yeni anlamıyla birlikte; günümüzde aktif olarak kullanılan binanın, kentteki sınırlı sayıdaki tescilli kültür varlığından biri olması ve kent hafızasındaki yeri de göz önünde bulundurularak korunmasına yönelik tespit ve değerlendirmeler yapılmıştır.

Bursa Arkeoloji Müzesi, Geç Osmanlı Dönemi’nde İstanbul Arkeoloji Müzesi dışında Antalya, Konya ve Çanakkale’de kurulan dört arkeoloji müzesinden biri olarak, Bursa’nın arkeolojik ve etnografik mirasını koruma ve sergileme amacıyla kurulmuştur (Şapolyo, 1936). 1903 yılında, Maarif Müdürü Azmi Bey ve muhasebeci Reşat Bey'in girişimleriyle müze fikri ortaya atılmıştır. Osman Hamdi Bey’in destekleriyle Bursa Erkek Lisesi Kimyahanesi'nde 1 Eylül 1904 yılında açılan müze, ilk yıllarında lisenin öğretmenleri ve memurları tarafından gönüllü olarak işletilmiştir (Gerçek, 1999). Müzeye ait eserler, ilk olarak Bursa Erkek Lisesi binasında sergilenmeye başlanmış, 1930 yılında Yeşil Medrese’ye taşınarak “Arkeoloji ve Türk İslam Eserleri Müzesi” işlevini kazanan binada izlenime sunulmuştur.  Bu dönemde Bursa’nın tarihine ışık tutan önemli belgelerden “Bursa Şer’iye Sicilleri” de burada muhafaza edilmiştir. Ancak 1990 yılında alınan bir kararla bu siciller 1991 yılında Ankara Milli Kütüphane’ye devredilmiştir (Yalman, 1984; Dostoğlu, 2001; Şahin, 2007).
1960 sonrası dönemde ise dönüştürülmüş müze yapıları yerine, modern ve Batı örneklerine uygun sergileme olanaklarına sahip yeni müze binalarının inşası hedeflenmiştir. Bu bağlamda, turizme katkı sağlamak amacıyla İstanbul, Bursa, İzmir, Afyon, Antalya, Ankara, Konya, Adana, Kayseri ve Erzurum gibi illerde “Bölge Müzesi” kurulması planlanmıştır (Uçankuş, 1973). Bu planlamalar doğrultusunda 1972 yılında inşa edilen Bursa Arkeoloji Müzesi, Osmangazi ilçesinde 1955 yılında açılan Reşat Oyal Kültürparkı içerisinde yer almaktadır (Alkan, 2021). Müze, Bursa’nın tarihi, arkeolojik mirasının korunmasına önemli katkı sağlayarak tarihsel bir değere sahip olmaktadır.
Bursa Arkeoloji Müzesi yapısı, betonarme yapım sistemiyle inşa edilmiş olup dış revakları çelik desteklerle güçlendirilmiştir. Mekânsal çeşitlilik, yüksek tavanlar ve farklı kat yükseklikleriyle sağlanmıştır. Sade bir cephe düzenine sahip olan yapı, yatay ve düşey eksenlerdeki pencere açıklıklarıyla dinamik bir görünüm kazanmaktadır. İç mekân, dairesel betonarme kolonlar ve sıva üzeri boyalı duvarlarla çevrilidir; zemin döşemesi ise epoksi kaplıdır. Sergileme alanları, eserlerin özelliklerine uygun şekilde tasarlanmıştır. Ahşap saçaklı kırma çatı ve cephe boyunca uzanan beton güneş kırıcı elemanlar, ışık kontrolü sağlayarak mekâna estetik ve işlevsel bir katkı sunmaktadır.
2010-2013 yılları arasında gerçekleştirilen bakım-onarım çalışmalarıyla (Url-1) sergileme alanları çağdaş müzecilik standartlarına uygun şekilde yeniden düzenlenmiş ve yönetim ofisleri yenilenmiştir. Günümüzde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı yönetiminde olan Bursa Arkeoloji Müzesi, Bursa’nın tarihi ve kültürel mirasına katkı sağlamaya devam etmekte ve kent merkezinde bulunan konumu nedeniyle kolay ulaşılabilir bir kültürel alan sunmaktadır.
Bursa Arkeoloji Müzesi, çok katmanlı Bursa kentinin 20. yüzyıl mirası kapsamında korunması gereken önemli bir kültürel yapı olarak değerlendirilmelidir. Bu bağlamda müze, kentin tarihi ve arkeolojik zenginliklerini yaşatarak kent hafızasında özel bir yer edinmelidir.

KENTLEŞME VE ÇEVRE TARİHİ
Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında kabaca her dört kişiden yalnızca biri kentlerde yaşarken 2023’te nüfusun kahir ekseriyeti artık kentlerde yaşamaktadır. Türkiye’nin kentleşme ve çevre tarihi Türkiye’nin siyasi ve iktisadi tarihi ile koşutluk gösteren dönemlere ayrılsa da, büyük kırılmanın 1980’lerle birlikte Türkiye’yi dönüştüren neoliberal küreselleşme ve ona eşlik eden otoriter popülizm ile gerçekleştiği söylenebilir.  1980’lerden bu yana Türkiye’nin hızlı kentleşme sürecine kentlerin, emek gücünün ve doğanın metalaşması eşlik etti. Neoliberal sermaye birikimi emeği, doğayı ve kentleri yağmalarken, toplumsal hareketler sermayenin kent çağına meydan okumakta.
Cumhuriyet’in 100 Yılı kitapları arasında yer alan Kentleşme ve Çevre Tarihi başlıklı bu derleme kitap tam da böyle bir tarihsel anda, ‘’Kent Çağı’ olarak adlandırılan 21. yüzyıldan geriye, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarına doğru sıçrayarak, Türkiye’nin 100 yıllık kentleşme ve çevre deneyimine odaklanıyor.
Derlemede yer alan makaleler göçten, konut meselesine, yerel yönetimlerden kent hareketlerine, çevre politikalarından gıda meselesine uzanan çeşitlilikte kesitlerle Türkiye’nin kentleşme ve çevre tarihinin eleştirel bir değerlendirmesini yapıyorlar. Derleme aynı zamanda Cumhuriyet’in 100 yıllık siyasi, iktisadi ve sosyal tarihini kentlerden ve çevre
sorunlarından okuma imkanı sağlıyor.

Yerleşik düzene geçiş ile başlayan ‘kent’ olgusu; Sanayi Devrimi’nin getirdiği mekanik üretim yapıları, barınma vb. faaliyetler için kullanılacak olan yapılar ve hızla artan ihtiyaçların karşılanması için yapılan inşaatlar ile güncel tanımını almıştır. İnsanların barınma, sosyalleşme, kültürel aktivitelerde yer alma, üretim, ulaşım vb. ihtiyaçlarının, yoğun nüfus ile bulunduğu ve karşılandığı yerleşim alanı olan kentler; yüzyıllar öncesinde kurulmuş ve mevcudiyetinden itibaren birçok farklı kültüre, dine, yönetime ve faaliyete ev sahipliği yaparak her birinin izlerini biriktirmiştir. “Yeniden yazılmış parşömen kâğıdı” anlamına gelen “palimpsest”, kentsel tasarım kapsamında değerlendirildiğinde, kentin somut/soyut veya görünebilir/okunamaz bütün “geçmiş yazı izlerini” dinamik yaşantıda barındırdığını ve bugünün yaşam yazılarını da geleceğe ‘iz’ olarak aktaracağını ifade etmektedir. Türkiye coğrafyası bir palimpsest olarak görülüp kentsel tasarım kapsamında irdelendiğinde, kentlerin en egemen izlerinin “Cumhuriyet” döneminde olduğu görülmektedir. Yüzlerce katman/iz barındıran kentlerin, Türkiye’nin ilk Cumhurbaşkanı Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’i ilan etmesiyle ve kent planları hazırlatmasıyla yeniden yazıldığı görülmektedir.
Bir plana bağlı olarak kurulmamış olan ve Kurtuluş Savaşı sonrası yıkık durumda olan kentlerin mevcut yapıları üzerinden yeniden ele alınarak nüfus yoğunluğu tahminleri yapılmış ve kentler planlanmıştır. Kentlerin gelişim ve yerleşim alanları belirlendikten sonra “Cumhuriyet Dönemi”, “I. Ulusal Mimarlık Dönemi”, “II. Ulusal Mimarlık Dönemi” mimari tasarımlarda kendini göstermiştir. Demokrasiyi, milli egemenliği benimseyen Cumhuriyet; kentleri oluşturan yapılar ile açık ve yeşil alanları temelde, herkesin eşit derecede yararlanabileceği, herkese aynı hizmeti sunabileceği mekânlar olarak görmektedir. Kentin oluşum ve gelişiminde herkesin eşit söz hakkı bulunduğu kentlerde demokratik yöntemler ile belirlenen yerel yönetim, kentlinin ulaşım, sosyal-kültürel aktivite, vb. ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bu çalışmanın amacı, cumhuriyet ilanı ile yeniden yazılan ve farklı katmanlardan oluşan kentlerin cumhuriyet sonrası kazandırılan kimliklerinin okunması ile korunarak geliştirilmesine yönelik katkılarını ortaya koymaktır.

75. Yıl Sanat Galerisi ya da ilk adıyla Adana Belediye Oteli; ilk projesi 1939 yılında mimar Seyfi Arkan, düzenlemesi ise 1940’lı yılların ortalarında Belediye İmar Müdürü Y. Mimar Muhittin Gürel tarafından hazırlanan yapı Kasım Ener’in Belediye Başkanlığı Dönemi’nde başlanan (1939 – 1946) ve Hazım Savcı’nın Belediye Başkanlığı Dönemi’nde 1948 yılında tamamlanan inşaat ile 1.850.000.000 Lira’ya yaptırılmış. Yapının inşa sürecinde Herman Jansen tarafından hazırlanan şehir planının da etkisi vardır. Atatürk Parkı için hazırlanan özel projelerde yapının izine yer verilmiştir. Atatürk Parkı’nda 1990’larda gerçekleştirilen yeniden düzenleme çalışmaları ile yapının önemli bir bölümü yıkılmış, sadece konser salonunu içeren kütle günümüze ulaşmıştır.

Adana Belediye Oteli’nin kuzey kanadı yıkıldıktan sonra L plan şeması bozulmuştur.  Günümüzde; 25.30 m x 35.40 m ölçülerinde kuzey – güney doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı 75. Yıl Sanat Galerisi; bodrum, zemin ve asma kattan oluşur. Bodrum kattan başlayan, betonarme kolonlarla desteklenmiş tuğla beden duvarları ve bağımsız betonarme kolonlar üzerinde yükselen yapıda, büyük bir salon çevresinde, köşelere atılmış kapalı mekanlar ve kuzey ve güney eksenlere yerleştirilmiş eyvanlardan oluşan simetrik zemin kat, doğu ve batı yönlerden betonarme kolonlara oturan, düz betonarme üst örtülü revak / sundurma / portiko / arkadlar ile çevrilidir. Zemin katın güneyinde yer alan eyvan görünümlü bölümden bir merdivenle çıkılan asma kat, güney eksene yaslanmış balkon ve güneybatı / güneydoğu köşelerdeki iki mekandan oluşur.

Bodrum katın özgün plan şemasında tek mekandan oluştuğu anlaşılmaktadır. Bağımsız betonarme kolonların hemen hepsi geç dönemde 15 cm – 30 cm arasında kalınlığa sahip duvarlarla bağlanarak, koridorlarla şekillenen dört bölüm içinde otuz beş mekan oluşturulmuştur. Muhdes duvarlarla bölünen bodrum katta düzenli bir plan şemasından bahsetmek oldukça zordur. Özgün planda iki yönlü atılmış kirişleri taşıyan; farklı ölçülerde kare, dikdörtgen ve L kesitli bağımsız betonarme kolonlar kuzey - güney hattında beş, doğu - batı hattında sekiz sıra oluşturacak ve zemin kattaki taşıyıcı sistemi destekleyecek şekilde dizilmiştir.

25.30 m x 35.40 m ölçüsündeki dikdörtgen bir alana oturan ve içten 14.95 cm x 34.90 ölçülerindeki kuzey – güney doğrultusundan uzanan dikdörtgen planlı zemin katta; doğu revak / sundurma / portiko / arkad 3.20 m x 31.65 cm, batı revak / sundurma / portiko / arkad 6.15 cm x 35.40 cm ölçülerindedir. Zemin katta kuzey ve güneyde yer alan eyvanlar ve eyvanlar arasında boydan boya uzanan büyük salon, plan şemasının merkezinde yer alır ve diğer tüm mekanları birbirine bağlayan unsurdur. Köşelere yakın yerleştirilmiş dört büyük sütunla taşınan tekne tavan büyük salonun önemini vurgular. Büyük Salondan uzun yan cephelerdeki revak / sundurma / portiko / arkadlara hem yazlık hem de kışlık olarak açılması için iki farklı kapı sistemi tasarlanmıştır. Dört köşede uzun yan duvarlar üzerine açılan çift kanatlı ahşap kapılar kışlık kullanım, dörder kolon arasında boydan boya uzanan ahşap strüktürlü girişler yazlık kullanım içindir. Kuzeydoğu ve kuzeybatı köşelerde sahne eyvanının iki yanında yer alan mekanlar birer, güneybatı ve güneydoğu köşelerde yer alan birbirine bitişik iki mekan ikişer kapı ile dışa açılır. Tüm kapıların üstünde asma kat seviyesinde birer pencereye yer verilmiştir. Asma kata büyük boyutları ile dikkati çeken birer de pencere içe açılır.

Yapıda revak / sundurma / portiko / arkadlarlar kurşun kaplama betonarme düz, kapalı bölüm iki eğimli kurşun kaplama çatı ile örtülüdür.

Bütün bu değerlendirmeler açısından 75. Yıl Sanat Galerisini, mimari özellikleri açısından II. Ulusal Mimarlık Dönemi içinde tanımlayabilmek mümkündür. Neo-klasik etkili cephe düzenlemesi ve simetri yapıya hakimdir.

Halkın Eğitimi ihtiyacı bütün toplumlarda ilkçağdan itibaren sezilmiş ve bu
ihtiyacın çeşitli etkinliklerle giderildiği tarih sayfalarına yansımıştır. Mersin kentinin 19.
yüzyılda liman işlevi ile başlayan gelişme süreci Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar devam
etmiştir. Mersin şehrinde de Cumhuriyetin ilan edilişinin ardından eğitim ve öğretime
dayalı kurum ve kuruluşların sayısı arttırılmış, faaliyetler çoğaltılmıştır. Tezin konusu
olan bu iki kamu yapısı Vali Tevfik Sırrı Gür’ün görev yaptığı 1940‟lı yıllarda inşa
edilmiştir. 1943 yılında Tevfik Sırrı Gür’ün Mersin Valisi oluşuna kadar bir lise yapısı
yapılamamıştır.
Çalışma kapsamına alınan yapılar teknik, malzeme, süsleme, plan şeması, cephe
tipolojisi gibi özellikleri bakımından incelenmiştir. Ayrıca bu iki yapının günümüzde
nasıl ve ne şekilde kullanıldıkları veya kullanılmadıkları ortaya konularak kentin kolektif
belleğindeki sürekliliklerinin korunup korunmadığını gösterilmiştir.
Tevfik Sırrı Gür Lisesi betonarme yapım tekniğiyle yapıldığı, Halkevi’nde ise
betonarme karkasın yanında çeliğin de kullanıldığı karma bir yapım tekniğinin
kullanıldığı görülmüştür.

Halkın Eğitimi ihtiyacı bütün toplumlarda ilkçağdan itibaren sezilmiş ve bu
ihtiyacın çeşitli etkinliklerle giderildiği tarih sayfalarına yansımıştır. Mersin kentinin 19.
yüzyılda liman işlevi ile başlayan gelişme süreci Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar devam
etmiştir. Mersin şehrinde de Cumhuriyetin ilan edilişinin ardından eğitim ve öğretime
dayalı kurum ve kuruluşların sayısı arttırılmış, faaliyetler çoğaltılmıştır. Tezin konusu
olan bu iki kamu yapısı Vali Tevfik Sırrı Gür’ün görev yaptığı 1940‟lı yıllarda inşa
edilmiştir. 1943 yılında Tevfik Sırrı Gür’ün Mersin Valisi oluşuna kadar bir lise yapısı
yapılamamıştır.
Çalışma kapsamına alınan yapılar teknik, malzeme, süsleme, plan şeması, cephe
tipolojisi gibi özellikleri bakımından incelenmiştir. Ayrıca bu iki yapının günümüzde
nasıl ve ne şekilde kullanıldıkları veya kullanılmadıkları ortaya konularak kentin kolektif
belleğindeki sürekliliklerinin korunup korunmadığını gösterilmiştir.
Tevfik Sırrı Gür Lisesi betonarme yapım tekniğiyle yapıldığı, Halkevi’nde ise
betonarme karkasın yanında çeliğin de kullanıldığı karma bir yapım tekniğinin
kullanıldığı görülmüştür.

This article discusses the connection between the nation-building process and urban planning practices in the 1930s in Turkey. To this end, it investigates the relationship between urban planning and the creation of growth poles, concentrating on Hermann Jansen’s urban planning experience in Southern Anatolia. The findings indicate that Adana was designed as an industrial center; that Gaziantep was fashioned into a trade-industry city; that Mersin was developed as a sea gate; and that Tarsus and Ceyhan were to retain their small city character, with Tarsus designated an agricultural town while Ceyhan was assigned as a modern agricultural town for immigrants.

Her hakkı saklıdır. Yazarından ve yayınevinden yazılı izin alınmaksızın bu kitabın fotokopi veya diğer yollarla kısmen veya tamamen çoğaltılması, basılması ve yayınlanması yasaktır. Aksine davranış, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince, 5 yıla kadar hapis ve adli para cezaları ile fotokopi ve basım aletlerine el konulmasını gerektirir.

Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinden başlamış ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından kalkınma planları kapsamında hızlanmış modernleşme ve sanayileşme çabalarının ortak bir sonucu olarak Anadolu’da çok sayıda üretim mekanları inşa edilmiştir. Endüstrileşme devrini yakalamaya çalışan yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti için bu üretim tesisleri, sadece ekonomik olarak kendi kendine yeten bir ülke oluşturma hedefine hizmet etmemiş, aynı zamanda modern bir ülke ve toplum yaratma yolunda kültür inşasına da ortam sağlamıştır. 
Sanayileşme sürecindeki üretim ortamı için ön koşul olan demir madeninin ithal edilerek işlenmesi ve kullanılması hedeflenerek Karabük Demir Çelik Fabrikası’nın temeli 1937 yılında atılmıştır. Bu esnada çetin bir coğrafyada zorlu bir şekilde ilerleyen Sivas-Erzincan demiryolu hattının Divriği bölgesinden geçişi sırasında ülke ihtiyaçlarını büyük oranda karşılayacak demir madeni rezervi keşfedilmiştir.  Maden sahasına yakın bir noktada konumlanan ve bu çalışmaya konu edilen Cürek Maden Sitesi, Avrupa ve Amerika’daki şirket kasabalarından farklı olarak Türkiye’de devlet eliyle hayata geçirilmiş barınma ve bütün sosyal donatılarıyla bir arada üretilmiş sanayi yerleşimlerine bir örnek niteliğindir. Hayata geçtiği dönemde genellikle kent çeperine inşa edilen işçi yerleşkelerinden farklı olarak Cürek Maden Sitesi, Sivas’ın Divriği ilçesinin merkezinden 14 km uzakta maden yataklarına yakın kırsal bir arazide konumlandırılmıştır. Ekinbaşı Köyü arazinin bir kısmının kamulaştırılması ile 1938 yılında yapımına başlanan maden sitesinin tasarlanma amacı, yurt dışında ve yurt içinde eğitim almış nitelikli beyaz yakalıları burada yaşamaya teşvik edecek bir yaşam alanı hayata geçirmektir. Dönemin mimari yaklaşımının bir örneği olarak yerleşkede modern mimarı tarzı benimsenmiş ve Almanlar tarafından tasarlanmıştır. Yerleşke havuşbaşı olarak anılan olimpik havuz, tenis ve basketbol sahaları ile yeşil alandan oluşan rekreasyon alanını merkeze alan ve etrafında konumlanmış çeşitli ölçek ve özelliklerde bahçeli konutlar, hastane, ilkokul, ortaokul, lise, sinema, lokal, işçi sarayı, misafirhane, her türlü ihtiyaca cevap veren alışveriş binası, postane, cami, mahalle muhtarlığı, idari bina, cami, atölyeler, kimyahane, depolar ve modern kentsel donatılardan oluşmaktadır. Yerleşkenin kırsal bir alanda konumlanması ve kontrollü bir şekilde alanla ilişki kurulmasına izin verilmesi sebebiyle kendi içerisinde steril modern bir sosyal bir hayat oluşmuştur. Ancak demir işletmesinin ve maden yerleşkesinin burada konumlanması, Cürek tren istasyonunun yakınında yeni bir mahallenin oluşmasına sebep olmuştur. O dönemin koşullarında ilçede mevcut olmayan sinema ve daha iyi koşullarda hizmet veren okul ve çarşı gibi olanaklar vasıtasıyla civar köy ve mahalledeki halkla geçirgen bir ilişki kurması, sadece kendi kullanıcısını değil etrafında konumlanmış sosyal ve mekânsal yapısının dönüşmesine olanak sağlamıştır. Çalışma kapsamında ele alınan Cürek Maden Sitesi, 1938 yılında yapımına başlanmış 1980’li yıllara kadar bilfiil çalışmış, işletmenin taşınmasıyla birlikte 2006 yılındaki özelleştirmeye kadar kullanılmıştır. Yıkımının söz konusu olması üzerine 2007 yılında kültür mirası olarak tescillenen yerleşke bugün terk edilmiş haldedir.  Bu makalede Türkiye'deki sanayileşme sürecinin somut ve somut olmayan değerlerini taşıyan Cürek Maden Sitesi bir endüstri mirası alanı olarak ele alınmıştır. Çalışma tarihi belgeler, saha çalışmaları ve derin görüşmelerden elde edilen bilgi ve belgeleri aktararak alanın tarihine ışık tutmaktadır. Ayrıca aynı dönem işçi yerleşkelerinden farklı olarak, Cürek Maden Sitesi’nin kendine özgü konum ve koşulları sebebiyle bulunduğu coğrafyayı fiziksel ve sosyal olarak dönüştürücü etkisine dair tartışmalar içermektedir.

Bugün ülkemizde giderek artan bir şekilde keyfilik ve hukuk dışı irade kullanımı, devlet ve tüm kurumlarımızın yönetilmesinde hâkim anlayışa dönüşmüştür. 14 Şubat Sevgililer Gününüzü kutlarız. El ele verirsek, her şeyin çok daha kolay halledilebileceğinin, her şeyin çok daha güzel olup, yaşanabileceğinin bilinciyle… Editörden N. Güven GÜNGÖR ÇAYYOLU HABER YIL: 1 SAYI: 2 ŞUBAT 2010 YAYINCI ÇAYYOLU HABER GAZETESİ SAHİBİ OĞUZHAN KORKUT ÇETİN

The state administration, which began to change after the declaration of Tanzimat, was also reflected in the field of education of the period. In this process, some legal steps were first taken, followed by the construction of new school types and buildings. Thus, educational buildings consisting of different building types took their place among the public buildings of the period. Although the construction process of school buildings continued in the final years of the Ottoman Empire, it gained a new dimension during the Republican period. In the early years of the Republic, when educational staff and physical spaces were major issues, efforts were made to establish teacher-training institutions and at the same time to build educational buildings in many parts of Anatolia. In this context, educational buildings with different plan types, materials and mass characteristics have been built in many provinces, districts and towns. The main theme of this study is two educational buildings with uncertain construction dates. These two buildings built in Konakpınar neighborhood of Balıkesir were examined with their architectural features, the settlement history of the settlement area was taken into consideration and thus a dating was reached. In addition, the plan, facade and material features were evaluated comparatively within the architectural trends of the period.

Bu çalışma şehir mekânı üzerinde ve şehir silüeti içerisinde önemli yer tutan gökdelenleri belirli noktalardan çekilen güncel fotoğrafları ve vektörel çizimler vasıtasıyla, gökdelenlerin şehir silüetindeki yerlerini ve etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Coğrafyacılar tarafından coğrafi görünüm ve dikey yapılaşma arasındaki ilişkisinin ele alınmamış olması çalışmayı değerli kılan etkendir. Çalışma sonucunda gökdelenlerin merkezi iş sahaları üzerinde toplanma eğiliminde oldukları, bazı noktalarda şehrin özgün topoğrafik silüetini bozduğu, üst üstte ve ard arda yapılaşmanın görüldüğü, şehrin silüet etüdüne ve dikey yapılaşma için yeni bir imar planı düzenlemesi ihtiyacı olduğu görülmüştür.

BİR CUMHURİYET MUCİZESİ ‘’ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ’’

Cumhuriyetin ilanından iki yıl sonra, yeni başkentte Gazi Mustafa Kemal Paşa tarafından kurulan ‘’Orman Çiftliği’’  sadece Ankara için değil genç Cumhuriyet için de devrim niteliğinde çığır açan bir tarımsal mucizenin ilk adımı olarak kabul edilir.
Yıllar içinde, Atatürk’ün vasiyeti ve yasalar hilafına sağından solundan hileli işgallerle gasp edilip, kuruluş amacı köreltilerek betonlaşmaya mahkûm edilen Çiftlik bunca eziyete rağmen halen yine de Başkentin en geniş yeşil alanı olarak iştahları kabartmaktadır.
Külliye ve ABD Büyükelçiliği yerleşkelerinden sonra geçtiğimiz aylarda bu defa Ankara’ya 750 km uzaklıktaki bir belediyeye tarikat ilintili toprak kiralandığı iddiaları üzerine Çiftlik arazilerinin talanı yeniden gündeme geldi.
TARİHÇE
Mustafa Kemal, yeni devletin her alanda sağlam temellerle yapılandırılması yolundaki girişimleri çerçevesinde, 1925 yılı ilkbaharında Çankaya’da Bağ Evine davet ettiği yerli ve yabancı tarım uzmanlarına ilk kez Ankara’da büyük bir üretim çiftliği kurma fikrini açar.
Uzmanlar, bölgede zirai üretime elverişli toprak bulunmadığını rapor etse de Mustafa Kemal o zaman bataklık, sazlık, çorak ve ağaçsız haldeki bugünkü Çiftlik arazisine işaret eder. Söz konusu arazinin ıslahının zorluğu dile getirildiğinde de ‘’Biz ıslah etmezsek kim gelip edecek’’ der ve Çiftliğin kuruluş çalışmalarını başlatır.
AOÇ 
1925 yılında Orman Çiftliğidir. 1937’de Atatürk’ün Çiftliği Hazineye bağışlaması üzerine Gazi Orman Çiftliği olur.
1950’de Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ) adı altında Tarım Orman Bakanlığına bağlanır ve tüzel kişilik statüsü kazanır.
AOÇ Ankaralıların günlük konuşmalarında kısaca ‘’Çiftlik’’ olarak da geçer.
*
Cumhuriyetin tarım sektörünü canlandırmayı hedefleyen Çiftlik projesi, arazi bağışları ve çevre çiftliklerin Mustafa Kemal tarafından satın alınmasıyla kısa zamanda genişler, o dönem Ankara’sının şehirleşen bölümüne yakın büyüklükte bir alana ulaşır.
AOÇ, Ankara için olduğu kadar genç Cumhuriyet için de devrim niteliğinde çığır açan zirai uygulama mucizesi olarak kabul edilir.
Birkaç yıl içinde olağanüstü verimliliğe ulaşan Çiftlik, fidan yetiştirme, bahçecilik, bağcılık ve hayvancılık alanında artık çiftçilere örnek ve yol göstericidir. Kısa zamanda bünyesinde diğer tamamlayıcı endüstriyel tesis ve imalathaneler kurulur, halka açık sosyalleşme ve mesire alanları ile hizmetleri de genişler.
*
AOÇ’nin zenginleşen eko sistemi ve özgün kooperatif üretim teknikleri uluslararası ilgiye de mazhar olur. Birçok ülke, zirai üretim, damızlık, tohumlama alanlarda buradan yararlanır.
Kibutz sisteminin SSCB’den uyarlanan kolhoz, sovhozlar kadar AOÇ izlerini de içerdiği, İsrailli uzmanların Ankara’ya gelerek üretim tekniklerini incelediği bilinir.
Atatürk, 1937 yılında diğer çiftlikleri ile birlikte AOÇ’ni de  koşullu olarak Hazine’ye bağışlar. Çiftliğin, halk yararına tarımsal üretim faaliyetlerini sürdürmesini istemektedir.
Feragat mektubunda şartlarını “çiftliklerin, yerine göre araziyi ıslah ve tanzim etmek, muhitlerini güzelleştirmek, halka gezecek, eğlenecek ve dinlenecek sıhhi yerler temini ile hilesiz, sağlıklı gıda maddeleri üretmesi’’ şeklinde zikreder.
İŞGALLER
AOÇ arazisi her dönemde iktidarların iştahını kabartan bir hazinedir. Günümüzde bu hazinenin neredeyse yüzde 60’ı Atatürk’ün vasiyetinin özü hilafına işgal ve talana uğramıştır.
Atatürk’ün vefatından dokuz ay sonra başlayan ilk usulsüz tasarruflar zaman içinde giderek satış ve devir entrikalarıyla büyük talanlara dönüşmüştür.
Çitlik, 1950’lere kadar toprak bütünlüğünü nispeten koruyabilse de Demokrat Parti yönetiminde ciddi arazi kayıpları başlamış, ihlaller Makine Kimya, Ordu Evi, Çimento Fabrikası, spor ve turistik tesisleri, yeni yerleşimler, Terminal ve Ankaray gibi tesislerle sürer.
Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının, AOÇ ile ilgili imar planlama yetkisini 2006’da Ankara Büyükşehir Belediyesine devretmesiyle de gasp süreci hızlanır.
2011 yılında birinci derece sit alanı olan arazilerin statüsü üçüncü dereceye çekilir, kiralama, geçici yapı izni, kamulaştırma, el değiştirerek devir gibi işlemelerle yasaları arkadan dolanan tasarruflarla Çiftliğin toprak bütünlüğünü bozan yeni dalga tahribatlar yaşanır.
Başbakanlık olarak başlayıp, Cumhurbaşkanlığı Külliyesine dönüşen mega kompleksin temeli atılırken Türkiye’nin en büyük hayvanat bahçesi kapatılır, meyvelik alanlara çok tartışılan Ankapark kurulur.
ABD BÜYÜKELÇİLİĞİ
2017 yılında AOÇ’den 37 bin metrekarelik bir alan ABD Büyükelçiliğine verilir.
Bu arazi, 12 Eylül’den sonra Kenan Evren tarafından eğitim projeleri için Gazi Üniversitesine tahsis edilen parsellerdir.
Ancak gariptir ki Üniversite, bu arazileri değerlendirmez ve mülkiyetini Toplu Konut İdaresi TOKİ’ye devreder.
TOKİ de bir süre sonra aynı arazileri ABD Büyükelçiliğine satar.
Ticari sır diye açıklanmayan bu baş döndürücü trafiğin ayrıntıları halen tam olarak bilinmemektedir.
Hukuki itirazlar, iptal ve durdurma kararlarının işlemediği, yargı kararlarının hiçe sayıldığı koşullarda, Atatürk’ün vasiyeti hilafına işgallerin sürdüğü, müze, müzikhol, otopark inşaatları ve hatta  Adıyaman Samsat Belediyesine sosyal tesis alanı temini gibi uzaklara uzanan yeni gasplar için kolların sıvandığı görülmektedir.
Bu haliyle AOÇ artık eski Orman Çiftliği değildir.
Bir zamanlar Ankaralıların bir araya geldiği soluklanma, yeme içme, eğlence ve sosyalleşme mekânları ya kapatılmış ya da eski Cumhuriyet dokusundan uzaklaşan farklı yapılanmalara dönüşmüştür.
Geriye dönüş mümkün görülemese de bu bağlamda ümit veren, sevindiren bir gelişme, Başkent Belediyesinin yeni yönetiminin, Atamızın vasiyetini daha fazla tarumar ettirmeme yönündeki samimi niyet beyanı olmuştur.
Aynı şekilde, Mimarlar Odasının Çiftlik talanını titizlikle takip edip, sorgulayan, gerektiğinde hukuki süreçleri başlatan, bugünden geleceğe not düşen misyonu takdire şayan bulunmaktadır.
Her şeye rağmen, er veya geç hukuk ve adaletin galebe çalması beklenirken, Ata yadigârı Çiftlik ve benzer saldırılara maruz kalan Cumhuriyet değerlerini koruma refleksinin giderek daha bir yaygınlaştığı, Atatürk gerçeğinin daha derinlerden idrak edildiği de görülmektedir.

Devrimler ve yeni kurulan devletler; politika, toplum ve kültür alanlarında etkisini gösteren kapsamlı değişiklikleri de beraberinde getirirler (Goethe Institut, Ankara, 2010). Cumhuriyet’in kurulmasıyla Türkiye’de modernlik, Osmanlı izlerinin silinmesi, sosyal ve laik devleti kurma arayışı gibi kavramlar, kentsel ve kırsal alanlarda köklü değişimlere yol açtığı görülmüştür. Bu arayışta Ankara’da Batı’daki örnekler doğrultusunda bir metropol oluşturması hedeflenmiştir. Bunun üzerine Avrupalı mimarlar ülkeye davet edilir ve çalışmalar yapılır. Cumhuriyet’in mimarisi, kent ve doğanın yeniden yorumlanması, birçok kamusal alanda mimarlık ile
görselleştirilmiş ve bir devlet politikasının biçimini oluşturmuştur.

Yeni bir yıl yeni umutla gelsin, yeni güzellikler getirsin niyazıyla Dârülmülk Konya'nın dördüncü sayısı elinizde. Takdir tebyin edilene kadar tedbir ile mükellefiz. O tedbir de bize ayrılan alanda gayrete devam etmek. Dârülmük Konya bir şehir ve medeniyet dergisi olarak hazırlanıyor. Ve çok şükür ki makes buldu, arayanı soranı çok oldu. Şehir bir kültürdür. Her şehrin bir kültürü oluşur zamanla ve bunu gölgesine pay eder. Şüphesiz o kültürü oluşturan da orada yaşayan ve yaşamış olanlardır. Onun için "Şerefü'l-mekân bi'l-mekin" denilmiştir. Bu sayıda İstanbul' daki Konyalıların sohbeti öne çıkacak. Şehre değer katanlar, onların hatıraları, tahasürleri, tebessümleri kelimelerde ifadesini bulacak. Geçmişten bu güne Konya kültürü biraz da iki kitapla tebeyyün etmiştir. Kur' an-ı Kerim ve Mesnevî-yi Şerif. Kitabı sanat olarak takdim eden yazımız bu birikimi ele aldı. Bizler yaşadığımız an ve zamanı, ben ve mekânı imar ile mükellefiz. Bunda da düsturumuz "Allah güzeldir, güzeli sever" sertacımızdır. Konya evleri ve mimari müktesabat ile ilgili yazılarımız da Dârülmülk ruhunun şehre dokunuşunu yansıtıyor. Konya irfan geleneğini Buhara' daki kökleri ile irtibatlandıran iç çekiş ise her şeyin kökleri üzerine yükseldiğini gösteren bir hatırlatma tadında. Ve bir eve dönüş hikâyesi: Konya'nın bir kısım mekinlerinin hangi Vatan köşesinden koparak buralara döndüklerini kaydeden muhacerat yazısı. Sonra da kırk anbar. O kadar cevher var ki şehirde mücevher olmayı bekleyen, mahir ustalar elinde.

Kentsel alanlarda bulunan topraklarin ekolojik ozellikleri, bina ve yol yapimi gibi faaliyetlerden kaynaklanan sikisma nedeniyle giderek kaybolmaktadir. Sikismaya nedeniyle topragin yapisi ve gozenekli yapisi bozulmakta, su gecirgenlik ozellikleri azalmaktadir. Diger taraftan, kent parklari da dogal yasam kosullarini iyilestirme ozellikleri bakimindan kent ekosistemlerinin onemli birer parcasidir. Ancak, toprak zeminlerin sert materyallerle fazla miktarda kaplanmasi nedeniyle parklarda su gecirgenlik ozelligine sahip alanlar azalabilmektedir. Bu calisma ile, Kahramanmaras kentinde bazi parklarin gecirimli zemin yeterligi bakimindan incelenmesi amaclanmistir. Gecirimli zemin oranlari yuksek cozunurluklu uydu goruntuleri yardimiyla belirlenmis, bu amacla yesil alanlar, su yuzeyleri, asfalt yuzeyler ile binalar gibi alanlar cografi bilgi sistemleri ortaminda siniflandirilarak yuzolcumleri hesaplanmistir. Parklarin gecirimli zemin yeterliginin incelenmesinde, uluslararasi benzer calisma...

Temalı parkların turizm talebi artışında önemli rol oynamaya başladığı görülmektedir. Son yıllarda temalı parkların sayılarında artış gözlenirken, bu pazardaki rekabetin de arttığı görülmektedir. Temalı parklar, insanların bos zamanlarını değerlendirmek amacıyla yaşadığı ortamdan uzaklaşarak farklı deneyimler kazanmak ve güzel vakit geçirmek için ziyaret ettikleri alanlar olarak ifade edilebilir. Temalı parklar aynı zamanda teknolojiyi de kulanan alanlar olarak görülmektedir. Bilgi teknolojilerindeki gelişme ile beraber işletme web sayfaları önem kazanmıştır. Satın alma karar sürecinde web sayfalarının sahip olduğu özellikler etkili olmaktadır.Yapılan bilimsel yayınlara bakıldığında turizm amaçlı satın almalarda çevrim içi satın almanın payının da gittikçe arttığı görülmektedir. Son yıllarda gittikçe artan bir ilgi ile karşı karşıya olan tematik parkların web sitelerinin durumunu ortaya koymaya çalışan bu çalışmada dünyada en çok ziyaretçi çeken ilk on temalı park web siteleri ile Türkiye'deki ilk on temalı parkların web siteleri içerik analizi ile ortaya konularak karşılaştırılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, Türkiye'deki işletmelerin Web sayfalarının dünyada en fazla ziyaretçi kabul eden işletmeler kadar başarılı olmadıkları görülmüştür.

Güneydoğu Asya’dan Afrika’ya, Körfez ülkelerine, Asya steplerine, dünya üzerindeki belli başlı yeni şehir projelerini ziyaret ederek- yer kısıtından kimilerini de adlarıyla zikrederek- kapalı kapılar ardında tasarlanan gayri şeffaf Kanal İstanbul Yenişehir projesini çözmeye çalışan bu çalışma, yeni şehirler bağlamında "...ulus aşırı sermaye ve emek hareketlerini, toprağa / araziye el koyulmasını, yeni fikirler ve uzmanlık alanlarını ve ayrıca, bu tür projeleri gerçekleştirmek ve bunlardan kazanç sağlamak için işbirliği yapan çeşitli aktörleri ..." inceleyerek Kanal İstanbul etrafında kurulacak Yenişehir'e dair bir projeksiyon yapmayı amaçlamıştır

Recent studies on determining the impact of income on quality of life, better living level and life satisfaction suggest that the use of Gross Domestic Product per capita should be treated with suspicion. The aim of this study is to investigate whether there is a relationship between the better life index level and the Gross Domestic Product per capita of the provinces. In order to achieve this objective, the data used in the research was obtained from the Turkey Statistical Institute database and analyses were performed with SPSS 17. As a result of hierarchical multiple regression analysis, it was concluded that as the per capita income levels of the provinces increased, better living level index values improved.

Son zamanlarda gelirin yaşam kalitesi, daha iyi yaşam düzeyi ve yaşam memnuniyeti üzerindeki etkisinin belirlenmesi konusunda yapılan çalışmalar, kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi gelirin kullanılmasına şüphe ile yaklaşılmasını önermektedir. Bu çalışmanın amacı illerin daha iyi yaşam endeksinde yer alan genel indeks düzeyi ile kişi başına düşen gayrisafi yurt içi hasıla arasında bir ilişki olup olmadığını araştırmaktır. Söz konusu amaca ulaşmak için, araştırmada kullanılan veriler Türkiye İstatistik Kurumu veri tabanından elde edilmiş ve analizler SPSS 17 ile gerçekleştirilmiştir. Hiyerarşik çoklu regresyon analizi neticesinde, illerin kişi başına düşen gelir düzeyleri arttıkça, daha iyi yaşam düzeyi indeks değerlerinin de iyileştiği sonucuna ulaşılmıştır.

The current government in the Republican period is the CHP with a single party administration; It considers village and town as separate essential issues due to internal and external developments. To reveal this dilemma, the boundaries considered "village" and "town" are defined. Also, the concepts of 'rural,' 'center,' 'local' or 'local' used throughout the discussion are questioned, and in the transfer here, 'Kocaeli' is taken as reference. The main factor that serves to differentiate the village and town space; Different laws have been applied in the two places' administration. Therefore, the town and village studies conducted by the provincial administrative organization and local administrations differ. In the light of all this information, the institutions that public buildings of the town centers related from the project design to the constructions phase are determined. On the other hand, when discussing provincial organizations' construction services and local administrations during the Single Party period, in an another study, it is necessary to mention the CHP Request System, an application-specific to this period. This system's contribution to the services expected from the administrators of the whole province, including village and subdistrict centers, and the activities of local administrations and provincial organizations regarding the town is excellent.

Çalışmada yer verilen yapılar, Konya Koruma, Uygulama ve Denetim Bürosu tarafından farklı tarihlerde tescil edilmiş, günümüze ulaşabilen, ilk inşa amacı "okul" olan yapılardır. Cumhuriyet'in erken dönemlerinde inşa edildiği bilinen Konya Kız Tatbikat Okulu ve Seydişehir Bostandere İlkokulu, koruma kurulu tarafından tescil edilmelerine rağmen geçirdikleri büyük değişim ve özgün özelliklerini neredeyse tamamen yitirmeleri sebebiyle çalışmaya dahil edilmemiştir. Bu çalışmada kısaca Türk eğitim tarihinde yaşanan gelişmelere değinilerek, Konya şehir merkez, ilçe ve ilçelere bağlı köylerinde Cumhuriyet'in ilk on beş yılına tarihlendirilebilecek eğitim yapılarının plan, cephe ve üslup özellikleri bakımından ele alınıp değerlendirilmesi öngörülmüştür.

Kentsel alanların gelişmeye başlamasıyla yaş, cinsiyet, meslek durumu fark etmeksizin tüm bireylere hitap eden büyük ve fonksiyonel kentsel parklar kurgulanmıştır. Seğmenler Parkı kent merkezinde yer alan kent parklarına örnek verilebilir. Bu parkın canlandırılması amacıyla Ankara Büyükşehir Belediyesi, Murat Karayalçın döneminde Gazi Üniversitesi ile bir protokol imzalamıştır. Üniversite ile belediye arasında yapılan bu protokol, hem kentsel alan olarak parkların hem de doğal sit alanı olan bir mekanın işlevsel hale getirilmesinde yerel yönetimler yerine başka bir kurumun çalışma yürütmesini bir kent hakkı olan katılım kapsamında sorgulatmıştır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle kavramsal çerçeve çizilmiştir. Literatür araştırması yöntemiyle yapılan çalışmada Seğmenler Parkı protokolü incelenmiştir. Kent parklarının ve Seğmenler Parkı’nın tarihçelerinden bahsedilmiş; bu mekanların kullanımına, bakım ve onarımına ilişkin mevzuattan yararlanılarak detaylı bilgi verilmiştir. Daha sonra ...

The regional distribution of public expenditures and revenues have shown remarkable improvement in recent years. This study focuses on spatial distribution of public budget where regional imbalances occur. In this study where NUTs 1 region are examined Istanbul, West Marmara, East Thrace and Western Anatolia regions seems to be concentrated in terms of public revenues on the other hand balanced distribution have been observed in terms of public spending across the country. This situation indicates that resources are being transferred to areas where regional per capita income is low from where regional per capita income is high. This shows that regional disparities were taken into account in public finance.

Ankara, following the transformation from an ordinary town to the capital city of the Republic of Turkey, becomes the site for serious planning. It turns into the space for the representation of the new regime. This new capital, with its modern architecture and the buildings symbolizing the Republic, is historically identical with the Republic itself. Ulus Square, which represents the Republic, is one of the most important squares of the city. This square is also one of the most prestigious urban locations where national ideals and the ideology of the Republic are shaped. It was an important center before, but when Ankara becomes the capital it undergoes serious changes. Ulus Square, one of the most important representation venues of the capital Ankara, undergoes a metamorphosis with the republic. We can easily say that the square, the first and most important center of the republic, has changed and shaped over time. This paper examines the transformation story of the square through films and historical data and aims to define the square and its change through films. The relationship between cinema and city is a subject that has been studied extensively. Because as an art form cinema exists within the modern city and it is in interaction with the city. Although cinema has an impact on people's lifestyles, it is also shaped by the patterns of life and the city. Furthermore, while telling stories motion pictures record the city and this turns them into witnesses of the past and important historical documents. Therefore, through films taking place in Ankara Ulus square, this paper offers an interpretation of the urban and aims to contribute to the urban memory of Ankara. In line with this purpose, first the urban transformation is identified and then the films which take place in Ulus Square are selected. Through these films and a comparison with historical data, transformation story of the square is defined.

Kentsel alanlarda bulunan topraklarin ekolojik ozellikleri, bina ve yol yapimi gibi faaliyetlerden kaynaklanan sikisma nedeniyle giderek kaybolmaktadir. Sikismaya nedeniyle topragin yapisi ve gozenekli yapisi bozulmakta, su gecirgenlik ozellikleri azalmaktadir. Diger taraftan, kent parklari da dogal yasam kosullarini iyilestirme ozellikleri bakimindan kent ekosistemlerinin onemli birer parcasidir. Ancak, toprak zeminlerin sert materyallerle fazla miktarda kaplanmasi nedeniyle parklarda su gecirgenlik ozelligine sahip alanlar azalabilmektedir. Bu calisma ile, Kahramanmaras kentinde bazi parklarin gecirimli zemin yeterligi bakimindan incelenmesi amaclanmistir. Gecirimli zemin oranlari yuksek cozunurluklu uydu goruntuleri yardimiyla belirlenmis, bu amacla yesil alanlar, su yuzeyleri, asfalt yuzeyler ile binalar gibi alanlar cografi bilgi sistemleri ortaminda siniflandirilarak yuzolcumleri hesaplanmistir. Parklarin gecirimli zemin yeterliginin incelenmesinde, uluslararasi benzer calisma...

Erken Cumhuriyet Donemi(1923-1950) modernite projesinin onemli bir parcasi olarak 5 Mayis 1925 yilinda Ataturk’un talimatlari ile kurulan “Gazi Orman Ciftligi”, tarimin, endustrinin ve ticaretin yapildigi, ayni zamanda icinde halka acik eglenme, dinlenme ve piknik alanlarinin bulundugu, calisanlarinin rahatca barinabilecegi, kendi icinde cagdas bir dunya olarak tasarlanir ve gelisir. Ciftlik icinde, Isvicreli Mimar Ernst Arnold Egli (1893-1974) tarafindan gerceklestirilen Bira Fabrikasi Hamami (1937), betonarmenin kullanildigi modern yapim teknigi ile geleneksel islevi birarada sunmayi amaclayan bir sentez mimarisi olarak Erken Cumhuriyet Donemi’nin ilginc yapilarindandir. Ataturk Orman Ciftligi’nde, donemin Avrupa orneklerinde gorulen “fabrika icinde dus yeri” uygulamalarinin yerine geleneksel Turk Hamami tipolojisi yeglenmis, Anadolu’nun geleneksel yerel kimligine odaklanan binanin yapiminda, modern mimarinin malzeme ve teknik olanaklarindan yararlanilmis, mevcut mimarlik mirasi d...

Dicle Üniversitesi’nin çekirdeğini oluşturan Tıp Fakültesi ve Araştırma Hastanesi binası, Diyarbakır’da 1970’li yıllarda inşa edilmiş istisnai bir yapı olması nedeniyle dikkati çeker. Tıp Fakültesi ve hastanesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kurulan ilk üniversite olan Diyarbakır (Dicle) Üniversitesi’nin ilk fakülte binasıdır. Diyarbakır’da yapıldığı dönemin en kompleks yapılarından biri olan bina, mimarisi ve boyutlarıyla kentin en gösterişli yapılarından biri olmuştur. Uzun yıllar boyunca sadece Diyarbakır’a değil tüm bölgeye üst düzeyde sağlık hizmeti veren, sağlık konusunda nitelikli insan gücünün yetiştirilmesini sağlayan, bölgenin en büyük hastanesidir. 1966 yılında Ankara Üniversitesi’ne bağlı olarak kurulan tıp fakültesi, 1969 yılında Diyarbakır’a nakledilerek yine aynı üniversiteye bağlı, “Diyarbakır Tıp Fakültesi” olarak faaliyete devam etmiştir. Fakülte binası olarak ilk yıllarda kent merkezindeki mevcut binalar kullanılmış, aynı dönemde yeni bir bina için de çalışmalar başlamıştır. Tıp fakültesi binasının projesi için bir mimari proje ofisi ile anlaşılmış, üniversite kampüsü projesi için ise 1970 yılında mimari proje yarışması açılmıştır. Fakülte binası ile üniversite kampüsünün tasarımı bir bütün olmasına rağmen projeleri iki ayrı mimarlık ofisi tarafından hazırlanmıştır. Tıp fakültesi binasının projesi 1971-1972 yılları arasında inşası ise 1981 yılında tamamlanmıştır. Kurulduğu günden bu yana bölgeye hizmet veren ve binlerce doktorun yetişmesini sağlayan tıp fakültesi, bugün de özgün işlevini devam ettirmektedir. Bu çalışma kapsamında, Diyarbakır’ın simgesel yapılarından biri olan Dicle Üniversitesi tıp fakültesinin; tarihi, yapım süreci ve mimari özellikleri hakkında genel bilgiler verilmiştir.

Şevin BAYRAM  GİRİŞ Cumhuriyetin 100. yılını kutlarken, daha önceki 50. yıl ve 75. yıl kutlamaları kapsamında yapıldığı gibi, çeşitli alanlarda cumhuriyet tarihi ile ilgili envanter ve araştırma çalışmaları hız kazanmıştır. Bir tip çalışmalar, bir yandan geçmiş yüzyılı analitik bir perspektifle kayıt altına alırken, bir yandan da günümüz son durumunu belgeleyip gelecek kuşaklara aktarabilmesi için önem taşımaktadır. Bu kapsamda, geçmişte Van Valiliği'nin (1967; 1973; 1998; 1999) ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nin (YYÜ, 1993) hazırladığı yayınlar, Van kentinin cumhuriyet tarihini belgelemek açısından başlıca resmi başvuru kaynaklarını oluşturmuştur. Cumhuriyetin 100. yılı için de Van YYÜ "cumhuriyetimizin değerleri ve kazanımları" teması ile benzer bir çalışmayı başlatmıştır. Bu tema altında, Van kentinin 100 yıllık mimarlık mirasının analizi, kentin somut ve somut olmayan mirası açısından önemli bir alt başlıktır. Geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan Van kenti, cumhuriyet öncesi yerleşimi ve yapıları ile mimarların, sanat tarihçilerin ve arkeologların araştırmalarına konu olmuş, hakkında çok sayıda yayın yapılmıştır. Literatürdeki cumhuriyet sonrası dönemi hakkındaki araştırmalar ise ağırlıklı olarak erken dönemdeki kerpiç konutlara odaklanmıştır (Öztürk, 2018; Uşma, 2018). Kentin son yüzyıla ait diğer önemli yapı gruplarının da mimari açıdan analiz edilip mimarlık literatürüne kazandırılması gerekmektedir. Bu kapsamda, incelenmesi ve kayıt altına

Sümerbank, 1930’lu yıllardan 1990’lı yıllara kadar Anadolu’da yerli sanayinin kurulması ve yerli sanayi ürünlerinin herkese ulaşması için öncü bir kamu kurumu olmuştur. Sümerbank yapıları, mağazaları ve fabrika yerleşkeleri ile bulundukları kentin, kent ve mimarlık tarihinin önemli yapılarını oluşturmuştur. Bu nedenle Van kenti açısından incelenmesi ve kayıt altına alınması önemlidir. Sümerbank tarihçesi içinde ise, Türkiye’nin en doğusundaki bölge müdürlüğü merkezi olması bakımından Van önemlidir. Ancak Sümerbank’ın Van’daki yapıları hakkında literatürde yeterince yazılı bilgi bulunmamaktadır. Ayrıca, 1990’lı yıllardaki özelleştirmeler sonrası ve 2011 Van depremleri sonrası bu yapıların çoğu, fonksiyonu ile beraber değişim geçirmiş veya yıkılmıştır. Bu çalışmada, Sümerbank’ın Van’daki faaliyetleri ve yapıları hakkında mimarlık tarihi araştırması ile endüstri mirasının incelenmesi ve belgelenmesi hedeflenmiştir. Araştırma, bu yapılar hakkında ulaşılabilen resmi kayıtların ve projelerin incelenmesi, ayakta olan yapıların yerinde gözlenmesi, dönemin tanıkları ile söyleşiler ve tüm bu verilerin analizinden oluşmaktadır. Bu çalışma kapsamında, Sümerbank Van Bölge Müdürlüğü binası ve mağazaları, Sümerbank Van Deri ve Kundura Fabrikası, Van Yün İpliği Fabrikası incelenmiştir.

The core principles of the Turkish Republican cultural model encompassed two main ideas. Firstly, it involved severing ties with Ottoman and Islamic pasts, and secondly, elevating the emerging nation-state to the ranks of 'contemporary civilizations.' 2 This approach introduced a novel form of westernization that blended a modernized combination of traditional folk culture with Western ideals. The intellectual/political elites, then, embarked on a mission to reshape Anatolia's diverse heritage into a unified and idealized folk culture, while also importing Western models. They achieved this by largely neglecting the existing cultural heritage, intervening directly in the arts through the establishment of schools, theaters, sending students abroad, and creating orchestras. 3 A primary source of inspiration was Ziya Gökalp, envisioning Western civilization as an achievable aspiration. Gökalp viewed the Ottoman past, along with its Byzantine and Arab influences, as part of outdated civilizations. He argued that the new nation-state's cultural foundation should incorporate Western influences while purifying folk culture. Consequently, he offered music as an illustration, categorizing Anatolian music into three types: Eastern, Western, and folk music. Ottoman classical music fell into the Eastern category, while folk music represented the genuine aspect of