Historia PRL

Ruch Młodej Polski (RMP, the Young Poland Movement) was a countrywide political opposition organization created in 1979 in Poland. Its publications appeared in many places: Trójmiasto,1 Warsaw, Kraków, Łódź, and Słupsk; sometimes they were signed with the name Młoda Polska (the Young Poland). They were published by various people, especially during martial law and in the following years. Such a printing structure can be characterized as a loose federation of printing “firms”—separate, even if at times they used the same logo. This network deserves a separate study; the present text discusses only Wydawnictwo Młoda Polska in Trójmiasto.

Publikacja jest recenzją publikacji zbiorowej: "Brudne wspólnoty . Przestępczość zorga­nizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku", wydana pod redakcją Karola Nawrockiego i Daniela Wicentego. Zgromadzone teksty osiemnastu autorów można podzielić na pięć grup, których przedmiotem są: 1) przestępstwa kryminalne członków aparatu władzy; 2) działalność gospodarcza sprzeczna z normami prawnymi  gospodarki  socjalistycznej;  3)  czyny  kryminalne  popełniane  przez  świat  przestępczy; 4) przestępstwa i/lub działalność na szkodę interesu publicznego dokonywane w przejściowym okresie transformacji ustrojowej; 5) obraz świata przestępczego w literaturze naukowej i pięknej.

Przedmiotem niniejszej analizy jest wielopłaszczyznowa, wielopoziomowa i kompleksowa analiza zagadnień związanych z działalnością zbrojnego ruchu oporu, który miał miejsce w Polsce od 1944 r., kiedy, wraz z ofensywą Armii Czerwonej na terenach okupowanych do tego czasu przez hitlerowskie Niemcy, zaczęły powstawać nielegalne - w świetle obowiązującej wciąż konstytucji 1935 roku, struktury państwowe związane personalnie i funkcjonalnie z administracją cywilno-wojskową Związku Radzieckiego. Polski zbrojny ruch oporu, którego ośrodkiem dyspozycji był Londyn i przedwojenny polski rząd emigracyjny, rozpoczął zbrojną konfrontację z samozwańczymi władzami, które efektywnie zaczynały sprawować władzę na terenach wyzwalanych stopniowo przez Armię Czerwoną. Wraz ze wprowadzanymi przez nowe władze reformami kraju o charakterze ustrojowym i społecznym, dochodziło do eskalacji konfliktu, u którego podłoża leżał bunt przeciwko nielegalnemu przejęciu władzy państwowej. || The article provides a comprehensive, multifaceted and multilevel analysis of the issues related to the activity of the armed resistance movement in Poland from 1944. Following the Red Army offensive in the territory occupied by Nazi Germany, that year saw the emergence of state structures which were functionally and personally connected with the civil and military administration of the Soviet Union; these structures were illegal in the light of the still binding Constitution of 1935. The Polish armed resistance movement, operating under the instructions of the Polish government-in-exile in London started an armed confrontation with the self-appointed authorities, which were effectively beginning to exercise power over the areas gradually liberated by the Red Army. The political and social reform introduced by the new authorities were accompanied by the escalation of the conflict.

Artykuł pt. Strajk w kopalni „Julian” 13-17 grudnia 1981 r. ma na celu przedstawienie przyczyn, przebiegu i konsekwencji strajku w jednej ze śląskich kopalń położonej w Piekarach Śląskich, w odpowiedzi na wprowadzenie stanu wojennego.
Celem artykułu była próba dokładnego przedstawienia przebiegu strajku: informacji o zatrzymaniach czołowych działaczy zakładowej struktury „Solidarności”; pierwszych, chaotycznych prób organizacji strajku; stałego wzrostu napięcia eskalowanego przez władze; aż wreszcie punktu kulminacyjnego w postaci dotarcia do strajkujących informacji o brutalnej pacyfikacji strajku w kopalni „Wujek”. Przedstawiono także konsekwencje dla przywódców i uczestników strajku: obok zwolnień aktywniejszych strajkujących i pociągania ich do odpowiedzialności przez komisje ds. wykroczeń, przywódcy protestu otrzymali wyroki w zawieszeniu.
Próba tak szczegółowego uchwycenia perspektywy strajkowej nie byłoby możliwa bez szerokiego wykorzystania relacji ustnych uczestników strajku, które skonfrontowano z aktami wytworzonymi przez Służbę Bezpieczeństwa.

Książka składa się z siedmiu artykułów napisanych przez pracowników Instytutu Pamięci Narodowej oraz przedstawicieli lokalnych środowisk.
Pierwszy tekst autorstwa Remigiusza Ławniczaka ma charakter wprowadzający, sygnalizuje najważniejsze problemy, które zostaną rozwinięte w kolejnych rozdziałach. Autor omawia m.in. tworzenie powojennej administracji. Kolejny artykuł, także przygotowany przez R. Ławniczaka, opowiada o sytuacji społeczeństwa powiatu w 1945 r. Przedstawiono w nim rozmaite dziedziny życia społecznego, które miały wpływ na nastroje mieszkańców regionu i ich stosunek do instalowanego reżimu.
Dwa następne rozdziały opisują działalność powojennej konspiracji antykomunistycznej. Referat sporządzony przez Reginę Dąbkowską dotyczy historii oddziału Henryka Siwonia „Ruczaja”. Autorka przedstawiła dotychczasowy stan badań oraz podjęła próbę zarysowania całokształtu działalności organizacji. Alicja Paczoska-Hauke przygotowała rys historyczny oddziału Jana Fursy. Sporządziła charakterystykę grupy, opisując jej aktywność oraz późniejsze represje w stosunku do partyzantów. Co ważne, poruszyła kwestię poszukiwania ich doczesnych szczątków.
Wąbrzeskiemu aparatowi represji poświęcone są dwa teksty autorstwa Grzegorza Banasia, nauczyciela z Zespołu Szkół Ogólnokształcących Liceum Ogólnokształcącego im. Zygmunta Działowskiego w Wąbrzeźnie. W pierwszym – skupił się na przedstawieniu początków działalności Urzędu Bezpieczeństwa, w drugim – opisał ucieczki z lokalnego więzienia.
Ostatni rozdział przygotował ks. Paweł Dąbrowski. Dotyczy on aresztu mieszczącego się w budynku Sądu Rejonowego. W zamyśle ta część książki ma charakter albumowy, jej wyróżnikiem jest bogata do- kumentacja fotograficzna. Tym bardziej wyjątkowa, ponieważ budynek w niedalekiej przyszłości zostanie przebudowany i straci swój dotychcza- sowy charakter.

P.P.Grzybowski (oprac.), Lubsko - nasze miejsce. Wspomnienia nauczycielskie, uczniowskie, harcerskie i nie tylko, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2022, ISBN 978-83-66990-18-0
Książka zawiera wspomnienia mieszkańców Lubska (woj. lubuskie) z pierwszych lat po drugiej wojnie światowej, czasów PRL i zdarzeń całkiem niedawnych. Łączy je wyjątkowy sentyment, jakim wspominający darzą swe rodzinne miasto. Zgromadzone tu relacje świadków, utwory literackie i fotografie przypominają osoby, miejsca, zdarzenia i przedmioty istotne dla lubszczan i lubszczanek będące elementami wspólnego dziedzictwa kulturowego miasta nad Lubszą i osób, dla których jest ono ważne. Wspomnienia uzupełnia wykaz publikacji dotyczących Lubska i regionu.

„Kilkunastu autorów skupia uwagę na zjawiskach i procesach niezwykle istotnych dla formowania się współczesnego społeczeństwa w Polsce XX wieku, mających znaczący wpływ na jego obraz także w pierwszych dekadach XXI wieku. Procesy migracyjne na tzw. Ziemie Zachodnie i Północne po II wojnie światowej rozpoczęły zupełnie nowy etap w formowaniu się więzi i relacji w społeczeństwie polskim. Przy tym zachodziły w bardzo zróżnicowanych warunkach, które ograniczają możliwości dokonywania większych generalizacji wniosków płynących z analiz zjawisk, będących ich efektem.

Już sama specyfika kulturowa poszczególnych regionów Ziem Zachodnich i Północnych stwarzała odmienne warunki bytowe dla przybywających osób. Odmienny był kontekst społeczno-kulturowy tych migracji, przykładowo bardzo specyficzny na Górnym Śląsku i Opolszczyźnie, gdzie migranci spotykali liczną ludność rodzimą, poddawaną upolitycznionej weryfikacji narodowościowej. Silnie zróżnicowani byli sami migranci ze względu na posiadany bagaż kulturowy oraz przyczyny podejmowanej wędrówki (migracje przymusowe ludności z ziem polskich przyłączonych po wojnie do ZSRR, osadnictwo wojskowe, migracje „sąsiedzkie” z terenów przygranicznych polsko-niemieckiej granicy z okresu przedwojennego). Warto wspomnieć także o konsekwencjach dywersyfikacji czasowej kolejnych fal migracyjnych.

Książka stanowi cenny wkład do naukowej wiedzy dotyczącej procesów zachodzących na Ziemiach Zachodnich i Północnych w perspektywie diachronicznej. Większość artykułów zawiera istotne dane empiryczne, uzupełniające naszą wiedzę w tym zakresie. W szczególności odnosi się to do wielu analiz w formie studiów przypadku, poświęconych społecznościom lokalnym i regionalnym. Opracowanie niewątpliwie powinno się stać lekturą obowiązkową wszystkich zainteresowanych problematyką społecznych, kulturowych i politycznych zjawisk i procesów, które zaszły i nadal zachodzą na terenach przyłączonych do Polski po II wojnie światowej.”
(prof. Dariusz Niedźwiedzki, fragmenty recenzji)

W przedstawionej Czytelnikowi książce fenomen Solidarności analizowany jest w wymiarze ogólnopolskim i regionalnym. Autorzy artykułów umieszczonych w części "Ogólnopolskie portrety Solidarności" dyskutują problemy i zagadnienia, które winny być przemyślane w konstrukcji syntetycznego ujęcia Solidarności. Do nich należą kwestie interpretacji solidarnościowej myśli i praktyki politycznej, międzynarodowe oddziaływanie ruchu związkowe czy miejsce Solidarności w pamięci historycznej. Artykuły zgromadzone w części "Wielkopolskie portrety Solidarności" przedstawiają lokalne i regionalne aspekty działalności Związku: aktywność zakładowych struktur związku, dyskusji nad ich kształtem oraz portrety regionalnych działaczy związkowych (np. Franciszka Langnera, Eligiusza Naszkowskiego, Karola Smoczkiewicza, czy Bogusława Śliwy) i kapelanów Solidarności (ks. Antoni Lassy).

Nielegalnie budowane wille i domy letniskowe, darmowe remonty mieszkań, ułatwiony dostęp do talonów samochodowych i innych pożądanych dóbr. To tylko część zarzutów, z którymi po strajkach z sierpnia 1980 r. i zmianach personalnych na najwyższym szczeblu musiała się zmierzyć odchodząca ekipa Edwarda Gierka.
Podczas rewolucji „Solidarności” i w trakcie stanu wojennego trwały zarówno żywiołowe, jak i instytucjonalne rozliczenia z ekipą rządzącą krajem w latach siedemdziesiątych. Władze zostały poddane społecznemu naciskowi, aby ujawnić i osądzić przypadki korupcji i nadużywania stanowisk. W wyjaśnianie tych spraw zaangażowały się instytucje partyjne, państwowe oraz sądy, ale efekty ich działań nie były satysfakcjonujące.
Książka opowiada o korupcji wśród rządzących w sytuacji braku kontroli, o głęboko zakorzenionym społecznym pragnieniu równości i sprawiedliwości oraz o słabości państwa, które bezskutecznie próbowało pociągnąć do odpowiedzialności polityków kierujących krajem w poprzedniej dekadzie.
Książka nagrodzona w konkursie im. Władysława Pobóg-Malinowskiego na Najlepszy Debiut Historyczny Roku.

Nie jest to tekst naukowy i nawet nie jest około-naukowy, ale wspomnieniowo-dokumentacyjny, to znaczy, dokumentujący poprzez wspomnienia. A rzecz dotyczy fantastycznego miasta, z którego pochodzę, czyli Olsztyna,  a w jeszcze większej mierze osiedla, na którym mieszkałem oraz szkoły, od której rozpocząłem edukację.
W roku 2001 na forum dyskusyjnym "Gazety Wyborczej"' powstał wątek, poświęcony właśnie Szkole nr 7 w Olsztynie, do którego szybko dołączyły dziesiątki osób wspominających, dyskutujących i czytających. Wątek funkcjonował wiele lat i właściwiej istnieje do dzisiaj, ale jego "gwiezdny czas" to lata 2001 -2008. Później miało miejsce pewne zmęczenie materiału, wyczerpanie treści naszych pamięci, a także niekorzystne zmiany w organizacji forum "Gazety", nie sprzyjające dalszemu rozwojowi przedsięwzięcia.
Materiał tych wieloletnich debat i wspomnień zebrałem, uporządkowałem, opracowałem i "zalfabetyzowałem", i w ten sposób powstała niniejsza Encyklopedia o Szkole 7, o Jeziorze Długim, o Alei Przyjaciół z okolicami i o całym Olsztynie  w bliskim horyzoncie. Najwięcej wspomnień związanych jest z latami 60-tymi, 70-tymi i 80-tymi XX wieku. Encyklopedia podzielona jest na: a) Spis nicków (i objaśnień nicków) osób uczestniczących w wątku, b) Część główną, czyli hasła merytoryczne, c) Alfabetyczny spis haseł.
Nie wykluczam uzupełnień Encyklopedii.

The article examines the relationship between the General Secretary of the Communist Party of the Soviet Union, Leonid Brezhnev, and the First Secretary of the Polish United Worker’s Party, Edward Gierek, during the 1970s and contributes to the understanding of relationships between Brezhnev and other leaders of the Eastern Bloc. In order to fulfill his foreign policy goals, Brezhnev needed active and willing cooperation from the Eastern Bloc and its leaders benefited from this endeavor. Gierek responded to this demand by entering into an “uneven friendship” with Brezhnev that was established according to the Soviet “friendship code.” This privileged relationship was dependent on the inner situation within the Soviet leadership, the progress of détente, Poland’s domestic stability, and ultimately did not counterbalance Poland’s structurally disadvantageous status in the Eastern Bloc.

Not only "Prophet". Hippies in Warsaw at the turn of the sixties and seventies of the twentieth century.The article describes the environment of Polish Hippies in Warsaw, at the turn of the years the sixties and seventies of the twentieth century, which was shown against a social and cultural background the specificity of the capital of Poland.

Zjawisko donosicielstwa jest równie stare jak samo istnienie państwa i władzy politycznej. O tym zjawisku pisał już w swojej "Polityce" Arystoteles. Jednak dopiero we współczesnych ustrojach totalitarnych nabrało ono masowego i systemowego charakteru, zmieniając swój status i wywierając wpływ na całe życie społeczne.  Artykuł jest recenzją książki wydanej pod redakcją Roberta Klementowskiego i Jarosława Syrnyka, "Antropologia donosu" (Warszawa-Wrocław, IPN 2017).

Artykuł przywołuje trzy egzemplifikacje nieudanych prób ucieczek na zachód Europy z wyjątkowego miejsca, jakim była Nowa Huta. Propagandowo pierwsze prawdziwie socjalistyczne miasto, gdzie miał się wykuwać paradygmat „nowego człowieka" socjalizmu. Stąd pewien rodzaj paradoksu, który polegał na tym, że do Nowej Huty zdecydowanie częściej przybywano w poszukiwaniu swojego miejsca pracy i domu. Wyjazdy z tego miejsca, zwłaszcza w początkach jego budowy, były zdecydowanie rzadsze, a jeśli nawet, była to raczej migracja wewnętrzna. Stąd ciekawy obraz tych nielicznych prób ucieczek z „Młodszej siostry Komsomolska",
który przedstawia zróżnicowane motywacje i postawy pierwszych mieszkańców i budowniczych Nowej Huty, tym samym przybliżając poznanie tworzącej się tam społeczności.

Na tom składają się 54 nie publikowane dotychczas dokumenty pochodzące z archiwów państwowych, w tym Archiwum Akt Nowych, Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN oraz zbiorów prywatnych. W pracy zaprezentowano źródła pisane, wytworzone przez aparat władzy PRL, a dotyczący genezy, przebiegu i skutków wprowadzenia w Polsce 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego. Są to m.in. dokumenty Biura Politycznego KC PZPR, Sztabu Operacji "Lato `80", Ośrodka Opinii Publicznej i Studiów Programowych Komitetu ds. Radia i Telewizji, oficjalna korespondencja.

A shock worker and a defender of the cross: the bistory of Józef Sawa
in Nowa Huta. The article presents the life story of Józef Sawa, which was and is also a story about Nowa Huta - a town and a city district. Sawa arrived there at the very beginning of its formation, creating a new community. lt can be identified with what was new and was to shape the "new man". This was what Sawa became, this was what he was. In the first years of his life in Nowa Huta, he followed the propaganda model of a progressive, modem man who was truły satisfied with his life, had a family, a fiat, a job, was appreciated and praised. What he was promised carne
true. In his case, the experiment of creating the "new man" of socialism had been successful, and he himselfwas convinced ofit. From a poor orphan boy, he became someone of real worth. The tuming point in his life were the events related to the defence of the cross in Nowa Huta against the communists in 1960. Something broke in him - he experienced change, he ceased to live merely his own life. He also began to live the lives of others, especially the weaker ones. The outbreak of"Solidarity" in August 1980 became for him like a gust of warm wind that carried him to even greater activity, to the common good. He became a model for others, younger ones. His premature death prevented him from seeing the changes of 1989.

The article introduces a complex biography of Władysław Ryś. Bom in a peasant farnily, he had taken up a variety ofjobs before the Second World War, including a policc officer
(also in the infamous detention camp in Bereza Kartuska). During the German occupation
he was active in the underground peasant movcment. In 1945 he bcgan collaborating with
the communists and formed the People's Party (Stronnictwo Ludowe, SL) in Kielce. He
then headed SL's Voivodeship Executive Board in Wrocław, but in the autumn of 1945 he
changed si des and together with his organization joined Stanisław Mikołajczyk and his Polish People's Party (Polskie Stronnictwo Ludowe). After severa! months he agreed to ambiguous talks with the Security Office (Urząd Bezpieczeństwa, UB) and after the communists rigged the parliamentary election he opposed Mikołajczyk openly. However, UB
forced him to cease all political activity. In 1950 Ryś was detained for some time, but in
1952 he was already among the builders of Nowa Huta, a socialist city near Cracow. The
finał chapter of his public activity was briefly taking the chair of the Church Construction
Committee in Bieńczyce, an administrative district of Nowa Huta.

Moods and attitudes of the inhabitants of Grudziądz and the Grudziądz district towards the Communist authorities in 1945. The article describes the social moods and attitudes as well as the attitude of the inhabitants of Grudziądz and the Grudziądz poviat towards the Communist regime in 1945. From the first moments after the end of the German occupation, the population vigorously began to rebuild its socio-economic and political life. Work was undertaken in state administration and public institutions. Also prevalent at that time were anti-German attitudes, an attachment to religion, and an aversion to displaced people, among others. The inhabitants adopted a passive and expectant attitude, but were generally hostile to Communism. This was mainly due to the deepening problems of everyday life and the deeply rooted awareness of moral principles – which still had deep roots in the period of the Second Polish Republic.
Keywords: 1945, Pomeranian Voivodeship, social mood, social resistance, communism

Komitet Wojewódzki PZPR w Katowicach i podległe mu lokalne struktury PZPR występowały w roli planistów i organizatorów imprez o charakterze publicznym, których celem były przede wszystkim legitymizacja władzy i uzyskanie poparcia dla polityki partii ze strony jak największych rzesz obywateli (także bezpartyjnych), upowszechnianie ideologii marksistowsko-leninowskiej i propagowanie tzw. kultury socjalistycznej. Szczególnie widowiskową oprawę i masowy charakter uzyskały imprezy organizowane w Polsce i w województwie katowickim w latach siedemdziesiątych – w komunistycznej belle époque. W artykule zaprezentowano założenia organizacyjne i ideologiczne oraz przebieg najważniejszych uroczystości masowych organizowanych w tym czasie na obszarze omawianego województwa. Szczególne znaczenie dla PZPR miały wielkie, cykliczne święta systemowe o charakterze ogólnopolskim – jak Święto Pracy 1 maja, Dzień Zwycięstwa 9 maja, Narodowe Święto Odrodzenia Polski obchodzone 22 lipca czy kolejne rocznice „Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej”. Przygotowywały je, zgodnie z dyspozycjami i wytycznymi z Warszawy, kilkudziesięcioosobowe sztaby – komitety kierowane przez działaczy PZPR szczebla wojewódzkiego. Każdego roku starano się, przy zachowaniu powtarzalnego ogólnego układu, nadać imprezom i hasłom nieco odmienny charakter i zwiększyć przepych uroczystości. Szczególną rangę otrzymywały obchody jubileuszowe – jak np. Dzień Zwycięstwa świętowany w 1975 r., trzydzieści lat po zakończeniu II wojny światowej, czy obchodzona w 1977 r. sześćdziesiąta rocznica bolszewickiej rewolty. Instancja wojewódzka PZPR organizowała też, wedle narzuconych przez KC PZPR założeń ogólnych, imprezy incydentalne związane z jednostkowymi, niepowtarzalnymi wydarzeniami (np. wiece poparcia dla polityki Edwarda Gierka i Partii w czerwcu 1976 r.). KW PZPR występował ponadto w roli scenarzysty i organizatora uroczystości o charakterze regionalnym (np. Święto „Trybuny Robotniczej”, rocznice powstań śląskich). Wszystkie te święta i obchody miały aspekty ideologiczne i propagandowe, gdyż oprócz funkcji rozrywkowych czy artystycznych miały w założeniu organizatorów pełnić przede wszystkim funkcje polityczne. Do udziału w niektórych z nich (jak 1 Maja) obligowano wszystkich członków partii, często wraz z rodzinami, a różnymi metodami perswazyjnymi zachęcano lub wymuszano także udział osób niebędących członkami PZPR. W tym sensie wielotysięczne imprezy masowe były, obok kontrolowanych przez partię komunistycznej mediów, częścią permanentnej indoktrynacji społeczeństwa.

Po zamknięciu podobozu ukraińskiego i zwolnieniu niemieckich jeńców wojennych rozpoczęto demontaż starych, pamiętających jeszcze czasy II wojny światowej, baraków w Jaworznie. Następnie w ciągu kilku lat wzniesiono nowe budynki kompleksu więzienno-obozowego, należącego do więzienia dla młodocianych w Jaworznie, funkcjonującego w latach 1951-1955.

Artykuł jest próbą przybliżenia biografii ojca Jana Siemińskiego, redemptorysty, wieloletniego wikariusza, a następnie proboszcza parafii Krzyża Świętego w Gliwicach, gdzie w latach 1980-1989 koncentrowało się środowisko gliwickiej opozycji antykomunistycznej. Autor przedstawił życiorys kapłana, który od początku swojej kapłańskiej posługi sprzeciwiał się odgórnej, sterowanej przez państwo, laicyzacji i ateistycznej polityce władz. W 1961 r. był wraz z innymi zakonnikami i wiernymi wziął udział w proteście przeciwko likwidacji niższego seminarium w Toruniu. Aresztowany i postawiony przed sądem w lutym 1962 r. został skazany na 2,5 roku więzienia i osadzony m.in. w Zakładzie Karnym w Barczewie. W 1972 r. trafił do klasztoru redemptorystów w Gliwicach, gdzie – z krótką przerwą w latach 1978-1980 - pozostał już aż do śmierci w 2004 r. Był jednym z inicjatorów odrodzenia się życia religijnego w Gliwicach w okresie tzw. karnawału „Solidarności”. Po wprowadzenia stany wojennego udostępnił pomieszczenia klasztorne dla działalności podziemnych struktur związku i szeroko rozumianej opozycji antykomunistycznej. Zainicjował działalność tzw. Medytacji dla Pracujących, które z czasem przekształciły się w Duszpasterstwo Ludzi Pracy, przy działała Wszechnica Górnośląska. W każdy czwartek odprawiał cotygodniowe Mszy św. w intencji Ojczyzny. W latach 1983–1989 był współorganizatorem corocznych Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. W głoszonych kazaniach propagował wartości patriotyczne. Rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa, zastraszany i szykanowany, był jednym z „księży niezłomnych” – pasterzem, który pozostał wierny swoim ideałom, złożonym ślubom i nigdy nie zdradził swoich owiec.  Również po upadku komunizmu pozostał aktywny na niwie społecznej.  Pomagał bezrobotnym, organizował pomoc materialną i duchową dla Polaków na dawnych Kresach Wschodnich, zbierał fundusze na odbudowę i renowację świątyń katolickich na Ukrainie. Prezydent RP Lech Kaczyński w 2007 r. odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Podcast jest dostępny pod adresem: https://podcasty.polskieradio.pl/track/ff3d510d-7e7b-4463-8a83-108138f9c55e (dostęp 03.03.2022 r.). Początek wywiadu: 8 min. 30 s. Rozmowę przeprowadził redaktor Roman Czejarek w lutym 2022 roku podczas zwiedzania czołgu ciężkiego IS-2 – eksponatu Muzeum Pamiątek 1. Armii Wojska Polskiego oraz Dziejów Ziemi Mieszkowickiej w Mieszkowicach (oddział w Starych Łysogórkach).

Rafał Rękosiewicz „Bob Neveselý” (2017)
Posłowie do książki-druku artystycznego, autor książki: Rafał Rękosiewicz (i inni); autor posłowia: Mirosław R. Makowski (mr makowski).
Subiektywny opis polskiej sceny muzycznej od lat 50 do dziś – z perspektywy jej uczestników. Porównanie z sytuacją w innych dziedzinach kultury: literatura, czytelnictwo, malarstwo czy kino. Kontekst polityczny i ekonomiczny w skali makro i związany z doświadczeniami indywidualnymi muzyków (emigracja ekonomiczna).
Więcej info:
https://pracownia52.pl/www/?p=7072 lub: https://pl.wikipedia.org/wiki/Rafał_Rękosiewicz
Słowa kluczowe:
awangarda, alternatywa, cenzura, dni oświaty książki i prasy, dzieci sieci, estrada, Jarocin, Jazz Jamboree, Jemna, muzyka, pokolenie J8, pop, rock, PAGART, propaganda, PRL, Dolny Śląsk, teoria wentyla, Warszawska Jesień.

This study is an attempt to answer the question: what kind of influence
the communist government and its policies had on maps for general use, published
between 1944 and 1989 in Poland? The answer to this question is based
on the analysis of written and cartographic documents from that period
and on the analysis of maps which were then published, with special attention
being paid to content distortion and to the fact that the communist authorities
considered the content of maps to be a potential threat to national security.
The results of this comprehensive analysis helped determine the extent and
intensity of the influence of the state on the final form of cartographic publications
intended for general use. In addition, these results helped prove that maps
for general use, published between 1944 and 1989, are an undisputed historical
source documenting that period and not a very credible source of information
about geographical environment, particularly its man-made features.
The analyzed period between 1944 and 1989 has been divided into several
sub-periods, described in subsequent chapters of this study. The first chapter,
entitled Dealing with the past. 1944-1949, covers a short period of relative
freedom of cartographic activities, which encouraged the continuation of good
practices adopted during the interwar period (1918-39). However, a legal basis
was gradually created by the authorities to effectively limit such activities.
The second chapter, entitled Key role of the state in shaping the concept
of maps for general use. 1950-1963, presents the effects of imposed restrictions and the origin of editorial guidelines for new maps with the so-called
“minimal amount of content”. The third chapter, entitled Superficial development
of the concept of maps for general use. 1964-1989, covers the period
in which the authorities issued further guidelines regarding the preparation
of maps for general use. The aim was to distort the geometric properties
of maps. The last chapter of this study, entitled Conclusion, contains concluding
remarks and presents the social consequences of limited access to detailed,
accurate topographic maps which resulted in using only those maps
whose final form was decided by the authorities.
Each chapter consists of three parts. The first part, entitled Legal and administrative
basis for state interference in cartographic activities, presents
the legal basis meticulously created by the authorities – in the context of historical
events affecting it, which were taking place in Poland or other countries
of the Eastern Bloc. The second part of each of the three chapters, entitled
Influence of the state on cartographic institutions and enterprises, presents
a multilayered structure of power and authority, created to obscure the truth
about decision-making centres whose decisions affected cartographic institutions
and enterprises in Poland and caused maps for general use to become less
and less informative. Both these parts are an introduction helpful for a better
understanding of the last part, entitled State interference in the content of maps
for general use, which contains the results of the analysis of maps and archival
materials related to cartographic censorship.

PART XI: "Zbyszek's Story".
_________________________________________________________________________________________

In Part 11 of his Memoir Bohdan Kurowski describes the fate of his brother Zbigniew Kurowski (1931-79), a navy captain in communist Poland.
_________________________________________________________________________________________
Bohdan Kurowski (1933-2009) was born in Molodechno (now in Belarus). In 1940 the KGB deported him, together with his mother, older brother, and thousands of other Poles, to Kazakhstan. While in exile, Bohdan was forced to child labor. In 1946, he and his brother managed to return to Poland. Bohdan Kurowski studied in the School of Social Sciences in Warsaw. He worked as a journalist for GŁOS OLSZTYŃSKI (1952-5), WARMIA I MAZURY (1956-7), and as the vice-chief-editor for PANORAMA PÓŁNOCY (1957-72). In 1956, he co-founded the Social-Cultural Association POJEZIERZE, serving as its President from 1969 to 1981. In 1973-4 Kurowski worked as a columnist for POLITYKA in Warsaw. In 1975, he became the head of the Olsztyn branch of the INTER-PRESS Agency. In December 1980, he joined the SOLIDARITY movement, becoming the leader of the Warmia-and-Mazury Province’s Cultural Commission. In 1985, he was persecuted (including a six-week arrest) for distributing independent publications. In 1989-90 he assumed the post of the chief-editor of OLSZTYŃSKI KURIER OBYWATELSKI. In 1990, he initiated the creation of a Rotary Club in Olsztyn. He became the first post-war Governor of the Polish District of the Rotary International. In 1998, 2001, and 2004, he was a delegate to the Legislative Council of the Rotary International. For his work and social engagement Bohdan Kurowski received many distinctions, including the Knight’s Cross of the Order of Polonia Restituta, Medal of XXX-Years of Polish People’s Republic, Medal of Merit for Warmia and Mazury, Medal of Culture, Paul Harris Fellowship (Rotary International), and Officer’s Cross of the Order of Polonia Restituta. Bohdan Kurowski authored numerous reportages, feature articles, and theatre reviews. He was also an award-winning playwright. He wrote the plays "Moja droga do Polski" (1964), "Niespokojny Step" (1966), "Z Iljiczem bez Iljicza" (1970), "Wędrowni komedianci" (1980, together with wife Halina Kurowska); and other works. Bohdan Kurowski’s book publications include "Dni powszednie i święta", 1966 – a collection of articles on theatre; "Z prądem pod prąd" – a collection of political essays; and “Civic Diplomacy” – a history of the Rotary movement in Poland (as part of the volume "Rotary w Olsztynie i nie tylko", 2011, co-authored with Marek Turkowski).
_______________________________________________________________________________________
Excerpts from Bohdan Kurowski's MEMOIRS in English translation, have been posted at https://joanna-kurowska.com/the-column