Reportaż

Słowo czynów cieniem". Polski reportaż wojenny i publicystyka wojenna autorów kręgu Legionów Polskich i Korpusów Polskich (1914-1920) Towarzystwo Studiów Dziennikarskich, Kraków 2013, ss. 191. Słowa wydobyte z cienia: rzecz o początkach polskiego reportażu Korzenie reportażu nie są wyraźne. Nie sięgają konsekwentnie w głąb, lecz rozpościerają się w rozmaitych odnogach, oplatając sąsiednie obszary działalności twórczej. Wielu badaczy europejskich wywodzi ten gatunek z tekstów Egona Erwina Kischa, inni proponują jego powiązanie z dziewiętnastowieczną powieścią realistyczną, kolejni zaś doszukują się jego obecności już w starożytnej etnografii. Medioznawcy żywą przekonanie o niezwykle silnym powiązaniu reportażu z prasą masową, literaturoznawcy -o kluczowej dlań roli warsztatu prozatorskiego. Niektórzy sympatycy gatunku traktują go jako owoc sprzeciwu wobec naiwnych przekonań tradycyjnego dziennikarstwa roszczącego sobie pretensje do obiektywnej prawdy, inni zaś uznają go za ukoronowanie form dziennikarstwa prasowego, będące zwieńczeniem charakterystycznej dla mediów zdolności przekazywania prawdy o świecie. Ostatecznie więc nie wiadomo, czym jest reportaż, skąd się wywodzi, jak przebiegał dokładnie jego rozwój ani nawet jakie dokładnie teksty należałoby opatrywać tym mianem.

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, jak uczyć idei wielokulturowości na lekcji języka polskiego, wykorzystując do tego najnowsza prozę. Znajdujemy w nim krótki przegląd lektur szkolnych obowiązujący na drugim etapie kształcenia w związku z projektowaną reformą oświaty. Autorka opisuje swoje doświadczenia dydaktyczne i przywołuje studenckie pomysły na edukację polonistyczną, która ma na celu: napiętnowanie zjawiska mowy nienawiści, pobudzanie postawy ciekawości i otwartości ucznia na to, co inne oraz omówienie zachowań ludzkich wobec uchodźców.

The author introdusces reportage as a general genere, and then discusses comics reportage in relation to both other forms of this genere and to fiction comics. The roles of the author and the narrator are discussed throught several examples. Finally, the material aspect of reportage comisc is presend as an important componet in making them more "realistic".

Książka jest zbiorem analiz form reprezentacji Innego w reportażu. Składa się z części teoretycznej, gdzie  omawiana jest etnopoetyka gatunku, jego ambicje translacyjne (kategoria "tłumaczenia kultur") oraz rola emocji w pracy reportera. W szkicach interpretacyjnych autorka bada twórczość Kapuścińskiego, Aleksijewicz, Tochmana, Góreckiego, Kuźniak, Ostałowskiej, Kalwasa i Marczewskiego.

The aim of this article is to bring the idea of The School of Social Mindfulness closer to the scope determined by the title question. Using a qualitative analysis of the reporters’ auto-thematic statements, one can enunciate a repertoire of basic skills self-defined by professionals. The material corpus is composed of the statements collected in the volumes Reporterzy bez fikcji (Wojcińska 2011) and Autoportret reportera (Kapuściński 2003), as well as interviews given by Katarzyna Michalak, the co-creator of the workshops. The reflection on the condition of the Polish reportage and on the place of the genre in the era of the appreciation of sensationalist and entertainment-focused mes-sages is born on the basis of the research.

Niniejszy rozdział jest przymiarką do indywidualnego bilansu, pozwalającego autorowi postawić i rozwinąć pytania, wynikające z jednej strony - z jego doświadczenia pracy reportażysty, a z drugiej strony - z pracy akademickiej. A także zasygnalizować węzłowe punkty, istotne dla autorefleksji polskich reporterów piszących o Wschodzie w ostatnim ćwierćwieczu. Oraz dostrzegających z czasem jak ów Wschód – w polskiej literaturze traktowany zwykle jako obszar poradziecki – okazał się niejednorodny i jak krzywdzące bywały uproszczenia, wynikające z reporterskiej niedbałości, ale i z orientalizujących syntez i prób opisywania „wschodniej” (naszej/obcej) mentalności.
W konkluzji teksty autor wysuwa trzy postulaty: badawczy, warsztatowy i gatunkowy. Postuluje zaprojektowanie komparatystycznych badań recepcji, które umożliwiłyby rozpoznanie granic akceptowalnej kreacji w dokumencie, przyzwolenia na aranżowanie sytuacji, stymulowanie i syntetyzowanie cytatów i postaci. Pomiary owe należałoby przeprowadzić w różnych krajach i z uwzględnieniem różnych tradycji dyskursywnych, zależnych od formy dokumentu: gazetowego, książkowego, radiowego, fotograficznego, filmowego. Warto byłoby przy tym zbadać kategorie twórców (granice branżowe), odbiorców przywiązanych do dokumentu (stałych słuchaczy reportażu radiowego, miłośników reportażu książkowego, dokumentu filmowego itd.) oraz sporadycznych konsumentów dokumentarnych produktów kulturowych.
Postulat warsztatowy sprowadza się do wypracowania środków, które pozwoliłyby na definiowanie i ewaluowanie paktu referencyjnego. Ewaluacja owa powinna być dokonywana przez samego czytelnika, nie tylko branżę. Jednym ze sposobów prowadzenia dialogu z czytelnikiem i wprowadzania elementów warsztatowych (backstage) mogłoby być na przykład umieszczanie kodów QR. Odbiorca mógłby, gdyby czuł taką potrzebę, każdorazowo sczytywać kod i poznawać kulisy powstawania tekstu, korzystając ze smartfonu. Tekst tego rodzaju autor proponuje nazwać dokumentem rozszerzonym. Jednocześnie postuluje rezygnację ze stosowania  etykiety reportażu w przypadku książek non fiction na rzecz bardziej pojemnej  literatury niefikcjonalnej.
Autor uważa również, że w powstawanie tekstu dokumentarnego, niezależnie od tego, w jaki sposób byłby nazywany, wpisane jest funkcjonalne napięcie dokumentu. Pod owym terminem rozumie nieunikniony konflikt powodowany przez niemożliwe do całkowitego uzgodnienia kryteria, jakimi kieruje się twórca przekazu dokumentarnego. Napięcie owo generowane jest w czworoboku, tworzonym poprzez następujące punkty: imperatyw artystyczny (ciekawa opowieść), rzemieślniczą powinnością rzetelnej sprawozdawczości („prawdziwa” opowieść), etykę pracy terenowej (dobro bohaterów), wreszcie kontekst produkcyjny (zdarzają się przecież teksty, które są interesujące, rzetelnie udokumentowane, autoryzowane, a jednak nie ukazują się lub zostają zmarginalizowane z powodu uwarunkowań rynkowych, politycznych, społecznych). Twórca kieruje się więc również ostatnim kryterium wybierając temat i decydując się na formę realizacji przekazu. Napięcie owo, nawet jeśli nie tragiczne, to z pewnością jest nieuniknione, permanentne i uciążliwe. Bez względu na to, czy dokumentarne teksty będziemy w przyszłości nazywać reportażami.

/

This chapter is an attempt of individual balance, allowing the author to pose and develop questions arising on the one hand - from his experience as a reporter, and on the other - from his academic work. Also to signal nodal points, important for the self-reflection of Polish reporters writing about the post-Soviet "East" in the last quarter of a century. And seeing with time how this "East" turned out to be heterogeneous and how harmful journalistic simplifications used to be. They resulted from reporter's carelessness, but also from orientalizing syntheses and attempts to describe the "eastern" (our / other) mentality.

In conclusion, the author puts forward three postulates: research, workshop and genre. He postulates designing comparative reception studies that would allow recognizing the boundaries of acceptable creation in a document, allowing the arrangement of the situation, stimulating and synthesizing quotes and characters. These measurements should be carried out in different countries and taking into account different discursive traditions, depending on the form of the document: newspaper, book, radio, photographic and film. It would be worth exploring the categories of creators (industry boundaries), recipients attached to the document (regular listeners of radio reportage, readers of book reportage, documentary film fans etc.) and sporadic consumers of documentary cultural products.

The workshop postulate involves the development of measures that would allow defining and evaluating a reference pact. This evaluation should be done by the reader himself, not just by the documentary community. One way of having a dialogue with the reader and placing descriptions of a writing workshop (backstage) could be, for example, placing QR codes. The recipient could, if he felt the need, each time read the code and learn the circumstances of field work using a smartphone. The author suggests calling this type of document an extended document. At the same time, he postulates the resignation from using the name of reportage in Poland in the case of non-fiction books in favor of more capacious non-fiction literature.

The author also believes that during the creation of documentary text, regardless of how it would be called, the functional tension of the document is inevitable. By this term he understands the conflict caused by the individual criteria that the creator of the documentary message tries to meet. This tension is generated in a quadrilateral, created through the following points: artistic imperative (interesting story), artisanal responsibility of reliable reporting ("real" story), ethics of field work (safety of interlocutors), and finally the production context (there are texts that are interesting , reliably documented, authorized, yet they do not appear or are marginalized due to market, political or social conditions). Therefore, the creator is also guided by the last criterion by choosing the subject and deciding on the form of the message. This tension, even if not tragic, is certainly inevitable, permanent and burdensome. Regardless of whether we will call documentary texts in the future as reportages.

Author of the paper is focused on experiences that happens in humananimal relationship. The main material of this research and interpretation is Michał Książek’s poetry and reportage. The object of reflection is relation between birds and human, as they are exposed to each others presence. It is incentive for Książek, who is also an ornithologist, for writing his stories and to share unique kind of Studies about birds. Connections (and also ties) are seen in way that birds and humans copy with settling down, parenting, death, etc. Poet uses bird’s signs and ways to decipher, describe and embrace space in which he lives.

Reportaż o starciu się młodych artystów z USA, Włoch, Chile, Nigerii czy Serbii z metodą dydaktyczną słynnej pracowni Grzegorza Kowalskiego z warszawskiej ASP. Z Kowalni wyszło wielu spośród "nowych klasyków" polskiej sztuki współczesnej. Przez dwa tygodnie intensywnych warsztatów młodzi artyści żyją niczym w komunie zorganizowanej wokół wspólnej, laboratoryjnej przestrzeni Agory - miejsca komunikacji i poznawania bez użycia słów, za to kolorem, kształtem, gestem i ekspresją ciała. Społeczność przechodzi od entuzjastycznych eksperymentów i radosnych uczt do konfliktu o władzę i transgresji w przestrzeni publicznej, która będzie trudna do przełknięcia nawet dla zawodowego krytyka.

Niniejsza praca o charakterze biograficznym dotyczy twórczości fotograficznej oraz aktywności osobistej i społecznej Gordona Parksa, który figuruje w historii mediów jako pierwszy czarnoskóry artysta pracujący w redakcji prestiżowego magazynu „Life”. Twórczość fotografa została potraktowana jako manifest społeczny oraz omówiona w kontekście przemian społeczno-kulturowych w Stanach Zjednoczonych do lat 70. XX wieku. Praca stanowi rezultat rozważań, jaki wpływ na społeczeństwo miały zdjęcia Gordona Parksa dokumentujące segregacją rasową oraz ubóstwo w Ameryce. Zawiera również argumenty ukazujące wartość pionierskiego aktu twórczego fotografa w procesie długotrwałej walki o uzyskanie praw obywatelskich przez czarnoskórych mieszkańców Stanów Zjednoczonych.

The author of the article stresses that what constitutes the purpose of humanistic education is showing the world from different perspectives and ambiguity as its inherent ingredient, which should be approached as both didactic and axiological challenge (especially in the light of concept of young people’s civic education). In this context he proposes to have a glance at cultural microcosm (of today’s Israel) described by Paweł Smoleński in his book published in 2019 entitled Wnuki Jozuego [Joshua’s Grandchildren]. The Polish author of reportages shows in the said book how — based on the example of Jewish Israeli settlers in the West Bank — deal- ing with religious, ethnic, and cultural diversity and experiencing them on the daily basis, paves the way for radical views and, consequently, for unifying the past, present, and the future. Many among Smoleński’s interlocutors/interviewees, however, touch upon the need for open dialogue, accepting otherness, and various outlooks on the most burning issues. Therefore, the story thus told may be treated as a warning against believing in only one righteous truth, as well as against the said belief’s negative influence on the sphere of public exchange of thoughts.
***
Autor artykułu podkreśla, że ​​celem edukacji humanistycznej jest ukazywanie świata z różnych perspektyw i niejednoznaczności jako jej nieodłącznego składnika, do którego należy podejść zarówno jako wyzwanie dydaktyczne, jak i aksjologiczne (zwłaszcza w świetle koncepcji wychowania obywatelskiego młodzieży). ). W tym kontekście proponuje rzucić okiem na kulturowy mikrokosmos (dzisiejszego Izraela) opisany przez Pawła Smoleńskiego w wydanej w 2019 roku książce Wnuki Jozuego [Joshua’s Grandchildren]. Polski autor reportaży pokazuje we wspomnianej książce, jak - na przykładzie żydowskich osadników izraelskich na Zachodnim Brzegu - radzenie sobie z różnorodnością religijną, etniczną i kulturową oraz ich codzienne przeżywanie toruje drogę do radykalnych poglądów. a co za tym idzie, do zjednoczenia przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Wielu rozmówców / rozmówców Smoleńskiego porusza jednak potrzebę otwartego dialogu, akceptacji odmienności i różnych spojrzeń na najbardziej palące kwestie. Dlatego tak opowiedzianą historię można potraktować jako przestrogę przed wierzeniem tylko w jedną prawdę słuszną, a także przed negatywnym wpływem tego przekonania na sferę publicznej wymiany myśli.

The paper aims at analysing the work of Maciej Zaremba Bielawski, a prominent reporter and publicist for Sweden’s largest daily “Dagens Nyheter”. Zaremba, who emigrated from Poland in 1969 in the aftermath of March ’68 events, is now considered as a Swedish journalist of Polish descent, rather than as a Polish immigrant settled in Sweden. Thus, in the study, special emphasis is placed on exploring identity aspects of Zaremba’s three books translated from Swedish and published in Poland: “Polski hydraulik i inne opowieści ze Szwecji” [Polish Plumber and Other Stories from Sweden], “Leśna mafia. Szwedzki thriller ekologiczny [Forest Mafia. A Swedish Eco-Thriller], “Higieniści. Z dziejów eugeniki”
[Hygienists. From the History of Eugenics]. Moreover, the article examines the poetics of Zaremba’s journalistic reportage with reference to practices of the so-called “engaged” journalism. The research also touches upon Zaremba’s attitude towards the literary stylistics of the Polish school of reportage, as well as his engagement in promoting Polish literature and culture in Sweden.

Kryzys ekologiczny jest traktowany jako jedno z wyzwań XXI wieku. Artykuł ma na celu udowodnienie, że na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej jest wskazane poruszanie problematyki zmian klimatycznych. Powinno dziać się to dzięki analizie i interpretacji tekstów literackich w duchu humanistyki ekologicznej i zaangażowanej. Zostają podane przykładowe lektury i konkretne rozwiązania, które można wykorzystać podczas ich opracowywania. Szczególna rola w proponowanej koncepcji edukacji ekologicznej na języku polskim jest powierzona literaturze faktu. W oparciu o współczesne reportaże omówione zostają postawy „humanisty sygnalisty” oraz „nieposłuszeństwa ekologicznego”. Pracę nad tymi teksami zostaje umieszczona w szerszym kontekście – społecznym, politycznym, moralnym. W zakończeniu zwrócono uwagę na ideę powrotu do życia w zgodzie z naturą i konieczności zwrócenia uwagi na rolę przyrody w wychowaniu i edukacji.

ENG: A presentation of Kaszëbë, a book by Tomasz Słomczyński, part of the “Sulina” series issued by the Czarne publishing house. This well-composed collage of coverages concerns the history and contemporary life of the Kashubians (including identity problems and the attitude of other compatriots to the native Pomeranian populace). Słomczyński tried to achieve an ethical and thorough collection of efforts at describing the world of the Kashubians without any claims towards a grand (one and only correct) narrative. The article takes this opportunity to mention the absence (or marginal presence) of the Kashubian-Pomeranian perspective in universal Polish historical memory

__________________________________
PL: W tekście została zaprezentowana i omówiona książka Tomasza Słomczyńskiego "Kaszëbë", opublikowana w serii "Sulina" Wydawnictwa Czarne. Jest to dobrze skomponowany kolaż reportaży dotyczący historii i współczesności Kaszub (w tym problemów tożsamościowych i stosunku innych krajan do rdzennych Pomorzan). Słomczyński swój zbiór prób opisu kaszubskiego świata stara się realizować rzetelnie i etycznie, bez roszczeń do wielkiej (jedynej i słusznej) narracji. Artykuł porusza przy okazji problem nieobecności (lub słabej obecności) kaszubsko-pomorskiej perspektywy w powszechnej, polskiej pamięci historycznej.

“What Are Our Anxieties in the Face of Theirs?” Historical Waves of Polish Emigration to United States in Małgorzata Szejnert’s Reportages

The article contains an analysis of reportage books by Małgorzata Szejnert: “Wyspa klucz” [Key Island] and “Borowiki przy ternpajku”  [Boletuses near the Turnpike]. The first book, illustrating the history
of immigrant inspection station on Ellis Island in New York, is a starting point for discussion on Polish emigration to the United States at the turn of the 19th century. Anxieties of the then emigrants are juxtaposed with the portrait of contemporary Polish diaspora. The authoress discusses
their current dilemmas and relationship with the past of their ancestors on the basis of the second of the above-mentioned books. What complements the problems discussed in the article are emigrational
episodes in the biography of Szejnert herself as well as various American motifs present in the reporter’s other works.

Reportaż blogowy jako połączenie tradycji i novum podejmuje próbę określenia przedmiotu, miejsca, metodologii badań nowego wymiaru reportażu. Połączenie to jest pokazane na przykładzie reportażu-blogowego. Reportaż blogowy jest związany ze sferą intymną oraz społeczną.

Praca poświęcona jest opisowi różnych ujęć pamięci na podstawie reportażu Filipa Springera Miedzianka. Historia znikania i stanowi część przygotowanej pracy licencjackiej na kierunku filologia polska. Zakres badań dotyczył zagadnień związanych z rodzajami pamięci oraz historii relacji niemiecko-polskich. Wybrany do analizy utwór Springera przedstawia przemiany społeczne, jakie zachodzą na terenie Dolnego Śląska w wyniku II wojny światowej oraz późniejszej repatriacji ludności. Jednak jest to zuniwersalizowana opowieść o działaniach wielkiej historii. Na podstawie badań dziennikarskich przeprowadzonych w przestrzeni reporter tworzy polifonię pamięci ludności niemieckiej i polskiej. Springer pokazuje, że wydarzenia wpływają na wspomnienia jednostkowe oraz na wyobrażenia zbiorowe. Polifoniczność pamiętania oddziałuje na relacje niemiecko-polskie, komplikując je. Jednocześnie doprowadza ona do konfliktu tożsamościowego narodów. Głównym powodem jest zjawisko generalizacji, któremu w utworze przeciwstawia się reporter.

This study is devoted to the description of various approaches to memory based on Filip Springer's report Miedzianka. The history of disappearing and is a part of the bachelor's thesis in the field of Polish philology (under preparation). The scope of the research concerns issues related to the types of memory and the history of German-Polish relations. Springer's work selected for analysis presents social changes taking place in Lower Silesia as a result of World War II and the subsequent repatriation of the population. However, it is a universal story about the workings of great history. Based on journalistic research conducted in the field, the reporter creates a polyphony of memory of the German and Polish population. Springer shows that events influence individual memories and collective perceptions. The polyphony of remembering influences German-Polish relations, and complicates them. At the same time, it leads to an identity conflict between the nations. The main reason is the phenomenon of generalization, which is opposed by the reporter in the work.

Artykuł analizuje rolę strategii wyzwania w reportażu będącym reprezentacją kulturowej Inności. Jedna ze strategii prozy niefikcjonalnej (wyróżniona przez  M. Czermińską) ukazuje aporie poetyki relatywizmu kulturowego, proponującej możliwie opisowe ujęcie kultury Innego, widzianej jego oczami. Artykuł analizuje formy wyzwania ujawniające się w narracjach reporterskich A. Seierestad, J. S. Margot i P. I. Kalwasa.

The paper addresses the issue of refugees in the broad sense of the term, i.e. people forced to leave their homes and seek conditions for a normal life due to climate change and to the excessive environment footprint left by humans. The numerous reasons for this type of displacement include drought, the growing scarcity of natural resources in seas and oceans, and the unfair distribution of water. These three climate plagues are analysed on the basis of non-fiction literature-Wykluczeni [The Excluded], which is a book of reportage by Artur Domosławski, Ben Rawlence's City of Thorns. Nine Lives in the World's Largest Refugee Camp, and Stefano Liberti's South of Lampedusa. In the public consciousness, migrations motivated by climate change and human interference in the ecosystem have been functioning since recently, but they will actually become the greatest challenge of our day and age. This is why the important role played by humanities is to speak about them, to comment on their performative power, to debate on potential solutions, and to trigger warning discourses leading to the development of a habit of imagining "scenarios for the future". Acts of imagination provide the possibility to shape the world in an unlimited way and to play out in a virtual manner some key social, cultural and political situations, in order to live well on an overcrowded planet, where water, land and food may be lacking a few decades from now.

The theoretical part of bachelor thesis deals with photographic reportage, its technical aspects and workflow of capturing pictures via photographic techniques. The thesis is worked out under defined conditions and it is specified for particular kind of photographic reportage.In the practical part is made comparison among 3 different photographic reportage workflows. The pros and cons are explained. The reader should get acquainted with practical use of pictures and how to use specific photographic techniques properly for successful output.The main aim of bachelor thesis is to show the sub-genre of photographic reportage which is focused on alternative music scene. The reader should understand problematics and worflow and then find recommended and right procedure for applying it to its conditions.