Tatarstan

Rusya müslümanları arasında tanınan ve Kazan Türklerinden Musa Carullah Bigiyev, İslâm dünyasında tanınan bir müslüman ilim, fikir ve aksiyon adamıdır. 1874'te Rusya'daki en eski ve turistik şehirlerden biri Nero Gölü'nün kıyısında Rostov'da doğan Bigiyev, eğitimini Buhara, Mısır, Hicaz, İstanbul, Hindistan ve Şam medreselerinde yaptıktan sonra memleketinde, gazetecilik yapmış ve birçok eserler vermiştir. 1917 Bolşevik ihtilalinden sonra zindanlara atılmış eziyet ve işkencelere uğramış, vatanını terk ederek Çin, Afganistan, Hindistan, Finlandiya, Almanya, Türkiye, İran, Irak ve Japonya'da ilim faaliyetlerinde bulunmuş ve nihayet 1949 yılında Kahire'de vefat etmiş âlim, bilge bir şahsiyettir. Bu makâlede onun hayatı, ilmi kişiliği ve eserleri ile Rusya müslümanları arasındaki yeri ve önemi araştırılmaktadır.

Ege Üniversitesi) Genel dil biliminde neolojizm; teknoloji, endüstri, politika, kültür veya bilimde yeni bir nesneyi veya bir olguyu ifade etmek üzere bir dil topluluğunun tamamı tarafından değilse bile en azından bir kısmı tarafından kullanılan yeni bir ifade (kelime veya cümle) olarak tanımlanmaktadır (Bussman 1996: 794). Berke Vardar yeni sözcük dediği Alm. Neologismus, Fr. néologisme kavramını "yeni oluşturulmuş ya da bir süre unutulduktan sonra yeniden kullanılmaya başlanmış, bir başka dilden ya da bir ağızdan yeni alınmış anlamlı birimlerle yeni bir anlam edinmiş aynı türden birimlere verilen ad" diye açıklamaktadır (Vardar 2007: 223). Kamile İmer ve eş yazarlar tarafından hazırlanan Dilbilim Sözlüğü de bu kavramı "dildeki türetim kurallarına uygun olarak yaratılmış olan yeni birimlerin adı; yeni olma, ya dilde o güne değin bulunmayan bir göstergenin ortaya çıkışını ya da eski bir göstergenin ortaya çıkışını ya da eski bir gösterenle yeni anlamı birleştirmeyi içerir" diye tanımlamıştır (İmer vd. 2011: 270). Günay Karaağaç Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü'nde yer verdiği bu kavramı şöyle ele almıştır: yenicilik (neologism): 1. Yeni ve henüz yaygınlık kazanmamış sözleri kullanmak veya mevcut sözleri henüz alışılmamış yeni anlamlarda kullanmak. 2. Bir dilin kendi kök ve eklerinden yararlanarak, o dilin yaşayan veya ölü sözlerindeki yapıya bakarak veya ağız ve lehçelerden söz ve yapı alarak gerçekleştirilen dil kullanımı: basın, yayın, basınç, birikim, dergi, durum, göçmen, işlem, kazı, gezi, konut, sözlük, tapınak, yaratık, yargı, yanıt vb. (Karaağaç 2013: 866) F. S. Safiullina da neolojizmlerin sözlüksel ve bireysel-bağlamsal olarak ikiye ayrılabileceğini belirtir; sözlüksel neolojizmlerin oluşumuna bütün konuşurlar katılmaktadır, bunlarda tek bir yazar gösterilemez ve bu neolojizmler herhangi bir bağlamda kullanılabilir.

Электронное издание содержит материалы I ревизии (1722 г.) Каринского стана Хлыновского уезда Сибирской губернии, описывающие мужское удмуртское, бесермянское, татарское и русское население в рамках его 12 малых административно-территориальных единиц. К публикации прилагается географический указатель. Рекомендовано научным работникам, краеведам, исследователям родословных и всем, интересующимся историей родного края.
Скачать по ссылке - http://fayloobmennik.cloud/7119565

Bushuev A.S., Tagirov I.R. Politicheskoe razvitie postsovetskogo Tatarstana: ot sovetskoy avtonomii k sovremennoy modeli [Political development of the post-Soviet Tatarstan: from Soviet autonomy to the modern model]. IN: Gasyrlar avazy – Eho vekov, 2020, no. 4, pp. 6-21.

В статье исследовано политическое развитие Республики Татарстан в период от принятия Декларации о государственном суверенитете 30 августа 1990 г. до заключения 15 февраля 1994 г. двустороннего договора с Российской Федерацией о разграничении предметов ведения и взаимном делегировании полномочий. В работе не только подробно рассмотрены внутренние процессы, происходившие в самой республике в этот сложный исторический период, но впервые показано влияние общероссийских тенденций и процессов федеративного строительства и становления новой российской государственности на развитие региона. Авторами определена роль института президентства в стабилизации политического поля в республике и характер взаимодействия различных общественных сил с республиканской властью. Подробно рассмотрен ход конституционного строительства в Республике Татарстан, показано значение этого процесса для законодательного оформления суверенного статуса и нахождения оптимальной модели взаимодействия различных политических сил, власти и общества. Охарактеризована динамика переговорного процесса с Российской Федерацией. Установлено, что переговорный процесс, начавшись с попытки Татарской АССР повысить свой статус до уровня союзной республики в ходе подготовки нового Союзного договора в 1990 г., завершился заключением двустороннего договора с федеральным центром в 1994 г., что способствовало не только снятию напряженности в двусторонних взаимоотношениях, но и уходу от внеполитических методов решения конфликтов при взаимодействии центра с другими регионами страны. Показано, как заключение Договора 1994 г. и иных межправительственных соглашений способствовало успешному социально-экономическому развитию республики в последующий период.

The article examines the political development of the Republic of Tatarstan during the period from the adoption of the Declaration of State Sovereignty on August 30, 1990, to the conclusion of a bilateral agreement with the Russian Federation on February 15, 1994, on the division of jurisdictions and delegation of powers. The paper examines in detail the internal processes that took place in the Republic during this difficult historical period, and for the first time, it shows the influence of the all-Russian tendencies and processes of the federalism construction and the establishment of a new Russian statehood on the development of the region. The authors determined the role of the institution of the presidency in stabilizing the political field in the Republic and the nature of the interaction between various social forces and the Republican authorities. The course of the constitutional construction in the Republic of Tatarstan is considered in detail, the significance of the legislative registration processing of the sovereignty status and finding an optimal model of interaction of various political forces, authorities and society are shown. The dynamics of the negotiation process with the Russian Federation is characterized. It is established that the negotiation process, which began with an attempt of the Tatar ASSR to raise its status to the level of the Union republic during the preparation of the new Union Treaty in 1990, ended up with the conclusion of the bilateral treaty with the Federal Center in 1994, which contributed to the relaxation of tension in bilateral relations and avoiding non-political methods of resolving conflicts during the centre’s interaction with other regions of the country. It is shown how the conclusion of the 1994 Treaty and other intergovernmental agreements contributed to the successful social and economic development of the Republic in the subsequent period.

Книга знакомит с искусством казанской кожаной мозаики и традиционными орнаментами узорной кожи. Уникальный иллюстративный материал содержит большое количество старинных и современных изделий. Впервые описан полный технологический процесс работы. В конце книги приведены подробные аннотации на татарском, немецком и английском языках.

The Patterned Leather of Kazan
Making of inlaid leather footwear is one of the most ancient traditional
handicrafts of Kazan Tatars. Leather-dressing was highly developed in the
times of Volga Boulgaria already. This is proved by numerous archaeological
finds on the territories of ancient settlements: workshops of leather-dressers,
remains of uppers and instruments.
We don’t know yet when the technique of leather mosaics and the seam
later known as «Kazan», or «Tatar», or «Kazan stitched-in work» became
used while making traditional footwear. The oldest ones that are kept in
museums of Russia are dated end of 18th – beginning of 19th century.
The handicraft of traditional Kazan patterned boots developed in
numerous suburbs of Kazan and villages outside Kazan during 18th-19th
century. The footwear was made not only in Kazan, but also in other
settlements of Tatars: in the cities of Central Asia, West Siberia, in Kasimov
and Orenburg.

Die Kazaner Ornament-Leder
Ornamentierte Lederstiefel waren bei den Wolga-Tataren im Laufe von
vielen Jahrhunderten die populärste Art des traditionellen Handwerks. Schon
die Vorahnen der Tataren – die Wolga-Bulgaren – beschäftigten sich mit der
Herstellung der farbigen Saffianleder und der weichen Juphtleder, die in
vielen Ländern als Bulgary bekannt war. Die archeologischen Funde bestätigen
die Angaben der mittelalterlichen arabischen Historiker über die hohe
Entwicklung der Lederherstellung in der Hauptstadt der Wolga-Bulgaren.
Im Mittelalter trugen die reichen russischen Bojaren die geschmückten
tatarischen Stiefel sehr gern. Die Russen nannten sie Itschigi.
Seit dem 18. Jahrhundert wurde in Kazan, der Hauptstadt des
Gouvernements im Osten Russlands, das Nähen solcher Schuhen zur
industriellen Herstellung. Im 19. – Anfang des 20. Jahrhunderts importierten
die Kazaner Kaufmänner Hundert Tausende “asiatische Schuhe” nach Europa
und den islamischen Osten.
Einen besonderen Platz im Buch nimmt die unikale Kollektion der
Tatarischen Stiefel Itschigi, die im Deutschen Ledermuseum in Offenbach
am Main aufbewahrt wird, ein.
Im Buch wird über die traditionellen Ornamente der Ledermosaik,
Handnähte und die für die Erfüllung der Naht notwendigen Instrumente und
Stoffe erzählt. Zuerst in der vorhandenen Literatur wird vom Autor die Kasaner
Handnaht beschrieben. Das Buch enthält auch die Empfehlungen zur
praktischen Arbeit.
The Patterned Leather of Kazan
Making of inlaid leather footwear is one of the most ancient traditional
handicrafts of Kazan Tatars. Leather-dressing was highly developed in the
times of Volga Boulgaria already. This is proved by numerous archaeological
finds on the territories of ancient settlements: workshops of leather-dressers,
remains of uppers and instruments.
We don’t know yet when the technique of leather mosaics and the seam
later known as «Kazan», or «Tatar», or «Kazan stitched-in work» became
used while making traditional footwear. The oldest ones that are kept in
museums of Russia are dated end of 18th – beginning of 19th century.
The handicraft of traditional Kazan patterned boots developed in
numerous suburbs of Kazan and villages outside Kazan during 18th-19th
century. The footwear was made not only in Kazan, but also in other
settlements of Tatars: in the cities of Central Asia, West Siberia, in Kasimov
and Orenburg.
While making leather mosaics, pieces of coloured leather are being bound
together by hand using original method that allows to sew the pieces and
make the embroidery over the seam simultaneously. This operation is made
with two threads – the sewing one and the embroidering one –
simultaneously. The embroidery was made with silken, linen, woolen and
even golden thread, winded round the needle in each stitch, so that on the
right side of the boot it produces a colourful decorative contour. The ornament
used for decoration of ichigi changed as time passed, and we can mark out
several groups of them. The most ancient ones are horn-like ornaments,
typical for the art of Turkic peoples. Under the influence of city fashion
style of 19th century the silhouette of the boots changed and new figures
were added to the ancient ornaments. The soft ichigi, that were worn with
galoshes made of thick leather, turned into the boots on heels – the attribute
of fashionable city girls. At the sides of the top of boots there appeared
«hard-contoured» hearts and rosettes. By the beginning of the 20th century
the composition with a stylized image of flowers in a vase («bouquet»)
appeared on the side parts of the top of boots.
The second half of 19th – begining of 20 th century was the period of
flourishing of production of patterned footwear that gained honourable
references and medals at the Exhibitions in Copenhagen and Paris. In Kazan,
up to millions of pairs of footwear was produced per year.

Bushuev A.S. Razvitie politicheskogo soznaniya molodezhi Respubliki Tatarstan v 1985-2004 godakh: istoriko-sotsiologicheskii aspekt. [Development of the Political consciousness of youth of the Republic of Tatarstan in 1985-2004: historical and sociological aspect] Kazan': Institut istorii AN RT, 2009. 204 s.

Монография посвящена актуальной проблеме отечественной социальной истории – развитию молодежного политического сознания в условиях модернизации. В книге представлено одно из первых исследований, где предпринята попытка рассмотреть широкий комплекс проблем, связанных с процессами формирования и трансформации политического сознания молодежи Республики Татарстан в переломный период истории нашей страны с 1985 до 2004 гг. В центре внимания автора оказались такие важные вопросы как государственная политика и изменения политического сознания молодежи в период Перестройки, эволюция политического сознания молодежи в период кризиса коммунистической идеологии и распада государства, и развитие политического сознания молодежи Татарстана в 90-е гг. XX столетия и на современном этапе. Книга адресована широкому кругу читателей – историкам, социологам, политологам, аспирантам и студентам гуманитарных специальностей и всем профессионально занимающимся общественной работой с молодежью, всем интересующимся политикой и историей социальных процессов.

Political consciousness of youth during collapse of the Soviet Union and formation of new Russian statehood is a challenging issue for domestic historiography. Nowadays the given problematics is rendered great importance and is being developed both in various institutes of Russian Academy of Sciences and in Russian universities. Today’s generation of young people witnessed radical large-scale changes: disintegration of superpower, formation of new states within its former territory, reformation of economy and political system, affirmation of national sovereignty and attempts to build civil society. Each young person experiences individual changes in altering conditions and gets over his or her individual way of coming-of-age, simultaneously with fundamental transformations experienced by the country. The development of political consciousness of youth and its structure is a perfect reflection of recent social changes, as the youngest and the most mobile members of society easily get involved in the process of internalization of the existing political and legal norms. At the same time they turn out to be pioneers in the a new-formed society. This is definitely the case with young citizens of a multinational subject of the Russian Federation – the Republic of Tatarstan. The book represents the results of one of the first research projects attempting at consideration of a wide complex of problems related to processes of formation and transformation of political consciousness of youth in the Republic of Tatarstan in one the most difficult and dynamic periods of contemporary history of Russia, encompassing changes in all spheres of social reality within the period from the beginning of Perestroika to the end of the first V.V. Putin’s presidential term. The author focuses on such important issues, as the state youth policy and evolution of political consciousness of youth, ways of its expression, political identification and activity of youth.
The research is based on a wide range of both published and archived sources. Investigation went on “while the trail was still hot”, thus many documents were not available from the state archives. Therefore, it was decided to use material skept at current departmental archives, as well as the results of a number of socio-logical research projects, including projects accomplished personally by the author. The book consists of two chapters. The first chapter characterizes social-economic and political development of the region in the era of Perestroika and crisis of official ideology which had gradually accumulated by the end of the 1980s. It also determines motivation and historical preconditions of changes occurring in political consciousness of youth of the republic, political commitments and activity rate of its young citizens. Second chapter considers youth policy of modern Tatarstan and its influence on the development of the general structure of life of young people, current basic trends of development of political consciousness of youth, including changes in political identification and behavior viewed as real manifestations of political consciousness. The development of political consciousness of Tatarstan youth in 1985–2004 has been essentially influenced by many controversial factors, including negative ones. Long-term unstable economic and political developments in the country, low standard of living of population, collapse of ideals and moral-ethical standards have negatively affected the process of political socialization of youth, prevented strengthening in its consciousness of values and attitudes which would be conductive to the growth of political activity. Stabilization of social-economic and political situation in the second half of the 1990s gave rise to the general tendency of growth of interest of Tatarstan youth to social-political issues. However, this nominal growth of interest to politics badly matches real behavior of youth, as basically young people remain passive and somewhat superficial. During the given period the value (axiological) component of political conscious-ness of youth experienced radical transformation. Although youth has rejected socialist values straight away and suddenly, the process of strengthening of new, democratic values went on very slowly. On the whole, consciousness of youth of modern Tatarstan has accommodated democratic political values and norms, where-as democracy itself and civil freedoms are nowadays the most supported form of social development. However, certain values (for example, multiparty system value) are still weak enough, and this mirrors current situation with social-political development. Apart from that, there are some positive tendencies, such as strengthening in youth consciousness of commitment and love to Fatherland.
Compared to the beginning of 1990s, the level of political requirements of youth has grown up. Since recently, it is increasing through the expansion of political participation of youth in various forms of political activity (youth associations, elections to representative bodies of state power, etc). Although on the whole such participation is yet far from being large-scale, as young people make poor use of available legal means to exert pressure on the authorities, this can be still considered to be a positive tendency. Main conclusions presented in the book are based on long-term research work. Hopefully, the given monograph will answer many of your questions about peculiarities of political consciousness and behavior of Tatarstan youth. The book is addressed to the wide audience – historians, sociologists, political scientists, postgraduates and students majoring in humanities, as well as to all those who are professionally engaged in public work with youth, and all who are interested in politics and history of social processes.

Владимир Сергеевич Чураков, УИИЯЛ УрО РАН, к.и.н. г. Ижевск Каринский стан -основной район расселения нерусского населения Вятской земли. Данная административно-территориальная единица начала формироваться во второй половине XV в. и просуществовала до губернской реформы 1775-1780 гг. В статье рассматривается история развития сети сельских поселений на территории современной Удмуртии по данным переписей XVII в. Автор приходит к выводу, что подавляющее большинство удмуртских, бесермянских и татарских селений в этот период было основано выходцами с низовий Чепцы, где располагался изначальный центр Каринского стана.

Аннотация. В данной работе рассматриваются около пятисот слов татарского происхождения, включенных в Этимологический словарь турецкого языка Хасана Эрена. Турецкий язык не ограничился этимологическими определениями значений только около трех тысяч слов, собранных в словаре. В качестве источников к описанию этих слов подробно рассматриваются словарные статьи с тысячами данных из исторических
письменных и современных тюркских языков. Одним из современных тюркских языков является татарский. В этимологических описаниях 469 слов мы можем наблюдать
сокращенное обозначение TatK или татарский язык, как свидетельство происхождения слов от татарского языка казанского диалекта. В статье затрагивается вопрос о значении этих слов в этимологических описаниях слов турецкого языка и о важности татарских речевых единиц
в сравнительных исследованиях тюркологии.

Abstract. In this paper, Tatar words in Hasan Eren’s Etymological Dictionary of Turkish Language are emphasized. About five hundred Tatar words in the dictionary were used as etymological data. In the etymological explanation of about three thousand words of the Turkish
language was not only the Tatarian words used, thousands of data from the historical Turkish literary languages and contemporary Turkish dialects that were be the source of the words are
available in the dictionary. One of the modern Turkic dialects in the dictionary is Tatar language. Exactly 469 words from the Tatar language abbreviated as TatK or labelled as Tatar, were included in the etymological explanations. In this paper, these Tatar words are mentioned in the etymology of the Turkish language, and the importance of Tatarian data in the studies of comparative Turkology is emphasized.

Настоящая статья дает справочные сведения об известных населенных пунктах современного Алнашского
района Удмуртской Республики в XVII – начале XX в. по доступным письменным источникам, в первую очередь – ревизским сказкам и справочным изданиям. Охарактеризованы этно-сословный состав и численность населения, административно-территориальная принадлежность на протяжении рассматриваемого времени, приведены варианты наименования поселений.

Рахно К.Ю. Горшок каши: жертвы домашнему духу в обрядности татарских этнографических групп Поволжья и Приуралья // Этнорелигиозная  идентичность  татарского  народа  в  условиях глобализации: Материалы  II Международной  научно-практической конференции. Казань, 18 - 20 сентября 2019 г. – Казань: Издательство АН РТ, 2019. – Ч. 2.  – С. 63-77.

Буинская энциклопедия – справочное издание, посвященное прошлому и настоящему г. Буинска с его 230-летней историей и Буинского района Республики Татарстан.

The Buinsk Encyclopedia is a reference book dedicated to the past and present of Buinsk with its 230-year history and the Buinsky District of the Republic of Tatarstan.

Klasik İslam’da Allah’a inanan ile Allah arasında hiç kimse aracı olamaz. Kuran-ı Kerim başka birisinin adına Allah’a dua etmeyi kınar. Bu yüzden İslam dininde Hristiyan dinine özgü olan azizlik mertebesine yükselme olayı yoktur. Ama buna rağmen Müslüman Türk dünyası etnolojisinde “İslam’da mübarek zat kültü” gibi bir kavramın oluşması da bir gerçektir. İslam’da mübarek zat (diğer ad ile evliya, eren, veli vb.) kural olarak çok inançlı ve Allah’a olan sevgi ve gerçek ibadetinden dolayı O’na çok yakın olmayı başaran ve diğer insanlara örnek olan insandır. Müslüman mübarek zat kültü Orta İdil topraklarında sofuluk ideolojisine bağlı olarak ortaya çıkar. Dinine bağlı ve Allah’a, ibadetine düşkün mübarek zatları saymak diğer taraftan atalar ruhu kültü ile de örülmekte olup, ölenlerin hayatta olanlara kol kanat gerdiklerine inanmayı da getirir. Sofulukta ataları, mübarek zatları, ziyaret yerlerini sayma, Müslüman mübarek zatların kültü olarak Kazan Tatarların en eski geleneksel inanç sisteminde önemli yer alan atalar ve kabile kültü ile bağlı olan eski inançları korumayı sağlamaktaydı.    Türk dünyasında kutsal sayılan ve ziyarete konu olan yerlerin çok büyük bir bölümünün mezarlardan ibaret olduğu görünür. X. Yy. itibaren günümüz Kazan Tatarlarının ataları sayılan İdil Boyu Bulgar Türkleri, mübarek zatlar olarak hem ilk İslam sahabelerini hem öne çıkan ruhani liderleri tanıdılar ve bu zatların mezarlarını bakımlı tutmaya ve orayı ziyaret etmeye başladılar. Tataristan’da mübarek zatların mezarları genelde “İzgèler Kabèrè” (“Mübarek Zatların Kabri”) diye adlandırılır. Bütün Türk dünyasında olduğu gibi Tataristan’da da bu gibi kutsal mekânlara iyi bakarlar ve saygı göstermeye çalışırlar. Bu saygı, daha çok yasaklar şeklinde olup hatta ateizmin son safha olduğu Sovyet döneminde bile kaybolmamıştır.    Kendini Hak yoluna adayan ve bu yolda birçok makamı aşarak bazı sırlara vakıf olan mübarek zatlardan Tatar halk edebiyatında daha çok menkıbelerde ve efsanelerde bahsedilir. Mübarek zatların Allah’a yakın olduklarından dolayı artık bilgelik ve mucize (keramet) gösterme özellikleri de ortaya koyulur.(“İzgè Babaylar” (“Mübarek Dedeler”), “Barac Nesli”, “İbrahim Babay Cilegè” (“İbrahim Dede’nin Çileği”), “Urazbehi”). “Kisèk Başlı Evliya” (“Kesik Başlı Evliya”)  ve “Keramet İyasè” (“Keramet İyesi”) adlı efsanelerde ise dünya folklorunda ve Türk halk edebiyatında Orta Asya’dan Balkanlara kadar bilinen Kesikbaş motifi de yer alır.  İlginç olan, Tatarlarda sadece erkeklerin değil kadınların da mübarek zat olabildiğini gösteren menkıbe ve efsanelerin de olmasıdır. (“Öç Tirek İzgèlerè” (Üç Kavak Mübarek Zatları”), “Tuybike Medresesi”, “Rabiga Külè” (“Rabia Gölü)). Ayrıca, “Rabiga Külè” (“Rabia Gölü) ve “Recep Babay Çişmesè” (“Recep Dede Çeşmesi”) adlı efsanelerde mübarek zatların adları ve onlarla olup biten olaylar çeşmelerle ilgilidir. Çeşmelerin mübarek zatların kabirlerinden aktığına inanma, mübarek zat kültü ile ilgili en sağlam motiflerden biridir. Suya, onun yakınında toprağa verilen mübarek zatın kutsallığı taşınır ve çeşmeler bu mübarek zatların adları ile anılmaya başlarlar. Türk dünyasında türbe, adak ve ziyaret dindarlığı olgusunda "kutsal su" unsuru da önemli bir yer tutar. Çeşmelerin kutsallığına inanma yine sofuluğa özgü bir gelenek olup suyolu açma ve su bulma İslam dininde Allah’ın mertebesinde en güzel ve kutsal işlerden bir tanesi sayılır. Tatarların yaşadığı coğrafyada her ne kadar suya kıtlık olmasa da İdil-Ural bölgesine sofuluk, suya büyük önem verilen Orta Asya’dan –daha doğrusu Özbekistan’dan- geldiği için bunu anlamak güç değildir. Ayrıca, Çeşmeler bütün Türk dünyasında olduğu gibi Kazan Tatarlarında da şifa verme sıfatlarına göre ayırt edilirler.

Yurtdışı Müzelerde Desenli Kazan Derisinin Örnekleri

Ünlü Tatar çizmeleri ve desenli Kazan derisinden yapılan diğer ürünler
19.yüzyılın tâ başında hem Rusya’da hem de yurtdışında koleksiyonların objesi
olmuştur. Çeşitli yurtdışı koleksiyonlarında korunan Desenli Kazan derisinin örnekleri
bu derinin süslemesi, teknik- stilistik özellikleri ve çeşitleri ile ilgili mevcut bilgilerini
önemli ölçüde tamamlamaktadır. Yazar, yurtdışı ihtisas ve sanat müzelerin (Almanya
Deri Müzesi (Deutsches Ledermuseum, Offenbach), The Bata Shoe Museum
(Toronto), Metropolitan Müzesi v.d.) koleksiyonlarını kullanarak analiz yapmaktadır.

Образцы казанской узорной кожи в зарубежных музеях

Знаменитые татарские сапожки и другие изделия ичижного промыс-
ла уже в начале XX в. стали предметом коллекционирования как в Рос-
сии, так и за ее пределами. Образцы казанской узорной кожи, хранящиеся
в различных зарубежных собраниях, значительно дополняют имеющиеся
данные о ее орнаментальном строе, технико-стилистических особенностях
и ассортименте. Автором привлечен обширный материал зарубежных му-
зеев специального и художественного профиля – Немецкого музея кожи
(Deutsches Ledermuseum, Оффенбах), Музея обуви Батя (The Bata Shoe
Museum, Торонто), Музея Метрополитен и других.

The Kazan Patterned Leather in Foreign Collections

Famous Tatar boots and other products of Kazan ichigi leathercraft become
collectible in Russia and abroad since the early 20th century. Patterned Tatar boots
takes place in various foreign collections, significantly complete the existing data on
its ornamental system, technical and stylistic features and range. Author attracted
extensive material from foreign Art and Leathercraft museums such as Deutsches
Ledermuseum, The Bata Shoe Museum, Metropolitan Museum of Art etc.

Книга посвящена различным аспектам духовной жизни мусульманских общин средневолжского региона в советский период российской истории. На основании обширных источниковых данных, актуальных материалов российской и зарубежной историографии представлен ретроспективный анализ конкретных религиозных практик, форм взаимодействия верующих, исламских лидеров и советского государства. Делается вывод о направленности процессов существования поволжского ислама и его последователей, их специфичности/универсальности, а также об особенностях государственно-исламских отношений в указанный период.

The book is devoted to various aspects of the spiritual life of Muslim communities in the Middle Volga region in the Soviet period of Russian history. Based on extensive data of the source , the actual materials of the Russian and foreign historiography presents a retrospective analysis of specific religious practices, forms of interaction believers , Islamic leaders and the Soviet state. Concludes orientation processes Volga existence of Islam and its followers , their specificity / universality, and the nature of state- Islamic relations in this period.

Статья посвящена анализу исторических сюжетов одного из элитарных семейств сибирских мусульман. Авторы
уделяют особое внимание верификации оригинальных арабоязычных источников путем их сопоставления с данными ревизских сказок, переписей, этнографического опроса. Существование родословий в среде западно-сибирских татар связано с бухарцами, которые активно заселяли регион в XVI–XIX вв., выделившись в этносословную группу, а в XX в. вошли в состав сибирских татар. Авторам удалось выявить несколько вариантов родословной потомков Аввас-Бакы, прибывшего из г. Сайрама в Сибирь, в окрестности г. Тары, и установить социальный статус основных представителей рода Шиховых.

Историко-культурный атлас Буинского района Республики Татарстан является первым изданием из серии книг, созданных в
целях популяризации культурного наследия муниципальных районов и образований Республики Татарстан. Историко-культурный атлас Буинского района Республики Татарстан представляет собой научно-справочное издание, в котором представлена информация об административно-территориальном устройстве района, его инфраструктуре и особенностях
географического положения. Отдельные разделы книги посвящены развитию муниципальных образований, экономики, промышленности и сельского хозяйства Буинского района, а также образованию и культуре. Читателю рассказывается о памятниках истории и культуры, расположенных на территории района, а также предлагаются интересные туристические маршруты по историческим и достопримечательным местам, связанным с жизнью и творчеством известных деятелей культуры и искусства, науки и образования. Особое место в книге уделено именам известных людей, родиной которых является Буинский район. Атлас иллюстрирован историческими и современными фотографиями. Издание предназначено для архитекторов, реставраторов, искусствоведов, музейных работников, сотрудников органов охраны памятников, экскурсоводов, краеведов, преподавателей, аспирантов и студентов вузов, учителей и учащихся, всех интересующихся историей и культурой родного края.

The historical and cultural atlas of the Buinsky district of the Republic of Tatarstan is the first edition of a series of books created with  a view to popularize the cultural heritage of the municipal regions and human settlements of the Republic of Tatarstan. It is a reference publication, which provides information on the administrative-territorial system of the district, its infrastructure and geographical features. Separate parts of the book are devoted to the development of municipalities, the economy, industry and agriculture of the Buinsky district, as well as education and culture. The reader is told about historical and cultural monuments located on the territory of the district, as well as interesting tourist routes to historical places and sights concerned with the life and work of well-known cultural workers and men of science and education. A special place in the book is given to the names of celebrities whose home is Buinsky district. The atlas is illustrated with historical and modern photographs. The publication is intended for architects, restorers, art critics, museum workers, employees of protection of cultural heritage authorities, guides, local historians, lecturers, graduate students and undergraduates, teachers and pupils, all interested in the history and culture of their native land.

Meşhur Tatar yazarı, şair, nesir ve dram ustası, keskin kalemli açık sözlü Rkail Zeydulla, şiirlerinde felsefi değerler olarak Vakit, Tarih ve Hatır kavramlarını verir ve çevre ile bir çatışma içinde olup duyguların gerginliği, alışılan düzene, siyasete, “ölü” medeniyete, ideolojiye başkaldırır. Onun yaratıcılığında temel motifler, Tatar milletinin faciası ve onun geleceği için endişe ile hakikat motifleridir. Çağdaş Tatar edebiyatında çok yönlü yaratıcılığı ile tanınan ve şair, nesir ve dram ustası olarak bilinen R. Zeydulla bugünü Tatar milletinin tarihi geçmişiyle sıkı bir bağlantıda anlatarak, eserlerini kendi dünya görüşünü, düşüncelerini, samimi derin duygularını da katarak yazar. Son yıllar dram sanatında tarihe ve tarihi şahıslara ilgi azalırken R. Zeydulla çok önemli olan bu konuyu derin felsefi içerek katarak eserlerinde işlemeye devam eder.  Anahtar Kelimeler: Tatar edebiyatı, Rkail Zeydulla, yaratıcılık, şiir, nesir, dram.

1991’de Sovyetler Birliği’nin çökmesiyle Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan Cumhuriyetleri bağımsızlıklarına kavuşarak “Türk Dünyası” kavramı ortaya çıktı.  Türkiye ile Türk cumhuriyetlerinin başkentleri arasında çok yakın ilişkiler tesis edildi. Bu ilişkilerin geliştirilmesinde Turgut Özal’ın rolü büyüktü. Hatta bu ülkelere yaptığı 11 günlük ziyaretten döndükten iki gün sonra 17 Nisan 1993’te de vefat ediyordu. Kitap 1983-1993 yıllarında Türkiye – Sovyetler Birliği ve Türkiye - Türk cumhuriyetleri ilişkileriyle sınırlı kalmamakta, aynı zamanda o dönemde dünya gündemine gelen Almatı Olayları, Karabağ Meselesi, Kırım Tatarları, Ahıska Türkleri, Gagavuz Türkleri ve Tataristan konularını da içermektedir. Ayrıca Sovyetler Birliği’nin dağılmasını hızlandıran 1991 Moskova Darbesi ve Bağımsız Devletler Topluluğu’nun kurulması ve bu gelişmelere Türkiye’nin tepkisini de ele almaktadır.

Книга посвящена малоизученному аспекту духовной жизни
мусульманских общин средневолжского региона: суфийским
практикам, воплощенным в традиции ишанизма в период с начала до конца XX века, элементам культа святых мест. На основании малоизученных материалов зарубежной, российской историографии и источниковых данных дается ретроспективный анализ конкретных религиозных практик, форм взаимодействия суфийских адептов и государства, делается вывод о направленности, историческом значении исследуемых явлений, а также о перспективах ишанизма на Средней Волге в XXI веке.

Bu çalışmanın konusu, bugünkü Tataristan coğrafyasında başta edebiyat olmak üzere, basın (gazete, dergi vs.), yayın (Tv ve Radyo yayınlarında) ve eğitim (ilk ve orta öğretimde zorunlu) alanlarında kullanılmakta olan "yazı dili" Tatarcasıdır. Öte yandan Tatarcanın konuşma dili olarak özellikle şehir popülasyonu arasındaki kullanım alanı devletin birinci resmi dili olan Rusçaya göre çok daha sınırlıdır. Tatar dili ve kültürü 1552 yılında Kazan Hanlığı'nın yıkılmasından itibaren Rus baskısı altında kalmıştır. Sovyet dönemindeki azınlık halkların asimilasyonu politikalarıyla iyice ağırlaşan bu baskı Tatarlar arasında her geçen kuşakta daha da derinleşen dil değiştirme (language shift) sonucunu doğurmuştur. Tatarca konuşanların sayısı her geçen gün daha da azalmaktadır (Wertheim 2003:348). Tatarca, Tataristan Cumhuriyetinin Rusçadan sonra ikinci resmi dilidir. Bugün Tatarca, her ne kadar Tatarların azınlık olarak yaşadıkları Tataristan'da millet olarak varlıklarını devam ettirmelerinin en önemli aracı olarak görülmekte ve Tatarcanın Sovyet döneminde yitirdiği sosyal ve politik öneminin Sovyet sonrası dönemde yeniden kazandırılması yolunda özellikle Tataristan Cumhuriyetinin 1991 yılında otonom hale gelmesinden sonra, gerek Tatar hükümeti, gerekse Tatar aydınları nezdinde çeşitli adımlar atılmakla birlikte, halen Tatarca Tataristan Cumhuriyetinde 4 milyonluk nüfusun yaklaşık ¼ ü tarafından konuşulmaktadır. Konuşma dili olarak şehirlerde katışıksız olarak ya da Tataristan Cumhuriyetinin resmi dili olan ve Tatarcadan çok daha fazla kullanım alanına sahip olan Rusça ile çeşitli derecelerde karışık olarak çeşitli stillerde konuşulmaktadır. (Tanıtım Bülteninden)

Devyatye Kremlevskie chteniya: materialy Vserossiiskoi nauchno-prakticheskoi konferentsii «Natsional'nye kul'tury v istoricheskom i muzeinom prostranstve» (Kazan', 8 oktyabrya 2020 g.) [The Ninth Kremlin Readings. National cultures in the historical and museum space] / redkol.: A.S. Bushuev (otv. red.) i dr. – Kazan': Izd-vo AN RT, 2020. – 320 s.

В сборник вошли статьи участников Девятых Кремлевских чтений. Тема чтений 2020 г. «Национальные культуры в историческом и музейном пространстве» была приурочена к 100-летию образования Татарской АССР. В статьях освещается широкий круг вопросов, связанных с изучением и популяризацией историко-культурного наследия, этнокультурными образами регионов России в музейном пространстве, взаимодействием культур в исторической ретроспективе и другими вопросами. Книга рассчитана на широкий круг специалистов – музееведов и музейных работников, историков, краеведов, всех интересующихся вопросами сохранения, изучения и
популяризации историко-культурного наследия.

The book includes articles by participants in the The Ninth Kremlin Readings. The topic of the readings in 2020 "National cultures in the historical and museum space" was timed to coincide with the 100th anniversary of the formation of the Tatar ASSR. The articles cover a wide range of issues related to the study and popularization of the historical and cultural heritage, ethnocultural images of Russian regions in the museum space, the interaction of cultures in historical retrospective and other issues. The book is intended for a wide range of specialists - museum experts and museum workers, historians, local historians, all interested in the issues of preservation, study and popularization of historical and cultural heritage.

Tatar halk destanı “İdegey”, yüzyıllardır aynı bozkırı paylaşan kardeş Türk halklarını birleştiren,
yakınlaştıran ve onların ayrılmaz bir parçasına dönüşen bir destandır. Destanda yer alan bozkır tasvirleri ve bozkır hayatının içinden olan törenler, örf-âdetler, inanışlar ve günlük hayat ile ilgili unsurlar birçok Türk boyu için has bir görünümdür. Biz onları izleyerek bir milletin, bir halkın geçmişteki tarihini, iç dünyasını,
zihniyetini tanımayı öğreniyoruz. Onlar, büyük Türk ulusunun tarihi, kültürü, özü ve milli varlığıdır.

Anahtar Kelimeler: Tatar, İdegey, destan, bozkır, göçebe hayat.