Toplumsal Cinsiyet Ve Edebiyat

ÖZET
Marksist-Leninist ideoloji içinde kadın aydınlanması ve kadının sosyal hayatta var olması önemli bir argümandı. Çünkü Marksist ideolojide toplumun gelişim düzeyi ile kadının toplumsal konumu arasında bir paralellik söz konusuydu. Bu sebeple Sovyet devrinde kadın sorununa özellikle dikkat çekilmiş ve kadın aydınlanmasına önem verilmiştir. Ancak Türk kadın aydınlanmasının kökeni çok daha derinlerdedir. İsmail Bey Gaspıralı’nın öncülüğünde gelişen Türk aydınlanması içinde, kadın özgürleşmesinin önemli bir yeri vardır. Gaspıralı, önce Tercüman’da kadın eğitimi, kadınların güncel sorunları ve toplumsal statülerinin yükseltilmesi için çaba harcamış ve kadın meselesine dikkat çekmiştir. Gaspıralı’nın kadın meselesine duyarlılığını 1800’lerde yazdığı Kadınlar Ülkesi ve Arslan Kız adlı edebî eserlerde de görmek mümkündür. Ancak Gaspıralı’nın Türk Kadın Hareketi için yaptığı en önemli katkı Rusya’daki ilk müstakil Türk kadın dergisi olan Alem-i Nisvan’ı (Kadınlar Dünyası) yayımlamaya başlamasıdır. Bu çalışmada İsmail Bey Gaspıralı’nın edebî eserlerinde yarattığı kadın ütopyasının zaman içinde somut bir Türk Kadın Hareketi’ne dönüş süreci ele alınmıştır. Günümüzde halen kadının toplumsal konumunun iyileştirmesi gerekliliği gündemdeki en önemli sorunlardan birini teşkil ederken, Gaspıralı’nın, kendi döneminde hem fikrî hem de fiilî düzeyde kadın aydınlanmasına yaptığı katkı bugün bile değerinden hiçbir şey kaybetmemiştir. 
ABSTRACT
The argument for the enlightenment of the woman and her status in social life was an important one for the Marxist-Leninist ideology. It was due to the parallelism between the level of progressiveness of the society and the woman's status in the Marxist ideology. Therefore, the problem of woman had been emphasized and woman enlightenment had been an essential issue in the Soviet period. However, the root of the Turkish Woman's enlightenment is to be found somewhere deeper than this. The emancipation of woman holds an important place in the Turkish enlightenment led by Ismail Beg Gaspirali. Initially in Tarjouman, he laid the foundation of women's education and strived for solving their current problems and raising women's social status while drawing attentions to the problem of woman. The significance he has given to this topic can be traced in two of his literary works The Land of Women and Lion Woman written in 1800's. But his most important contribution to the Turkish woman movement is given by publishing the first separate women magazine The Women's World (Alem-i Nisvan). This study explores the process of transformation of the utopian women world depicted in Gaspirali's works to a concrete Turkish Woman Movement in the course of time. While the necessity of improvement of social status of the woman continues to be one of the most important issues of our social agenda, Gaspirali's valuable intellectual and active contribution to the woman movement in his period preserves its worth.

Öz Kolektif bilinçaltının önemli temsilcilerinden olan masallar toplumsal cinsiyetin inşa edilmesinde ve gelecek nesillere aktarılmasında önem arz eder. Masallar aracılığıyla nesilden nesile aktarılan kalıplaşmış cinsiyet değerleri, normlar tarafından belirlenen toplumsal yapının devam etmesinde de önemli bir yer tutar. Yapılan bu çalışmada masallar aracılığıyla inşa edilen cinsiyetçi yapıya dikkat çekilerek, masalın içindeki cinsiyetçi unsurların yazılan hikaye aracılığıyla yeni bir anlam boyutuna taşınması karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Grimm Kardeşlerin derlediği ve peri masalı adı verilen masallardan biri olan Pamuk Prenses, güzel ve iyi kalpli bir prensesin edilgen bir yaşamı benimsemesi sonucu prens tarafından bulunarak mutlu sona ermesi ile sonuçlanırken; Mungan'ın hikayesindeki Pamuk Prenses'in kendi hayatı üzerinde söz sahibi olma çabası, onun hem masalını kaybetmesine hem de yapayalnız ve mutsuzluk içinde ölmesine sebep olur. Masalda kadına atfedilen değerlerin, Murathan Mungan tarafından yeniden yazılan hikâye aracılığıyla sorunsallaştırıldığı görülmektedir. Masal tarafından doğallaştırılan kadının toplumsal konumu, hikâye aracılığıyla sorgulanmaktadır. Hikâyede, ataerkil düzenin yansımaları, eril tahakküm ve hegemonik erkek söylemi aracılığıyla şekillenen kadının toplum içindeki yeri, görev ve sorumlulukları, ironik bir dille ele alınmaktadır. Yapılan karşılaştırma, ele alınan masal aracılığıyla edebiyatın toplumsal cinsiyeti inşa etme sürecindeki rolünü ve incelenen hikâye aracılığıyla da edebiyatın toplumsal cinsiyet eleştirisindeki etkin konumunu ortaya koymaktadır. Abstract Tales, which are important representatives of the collective subconscious, are important in constructing gender and transferring them to future generations. The stereotyped gender values transferred from generation to generation through fairy tales, also play an important role in the continuation of the social structure determined by norms. In this study, the gendered structure constructed through fairy tales will be emphasized and the gendered elements in the fairy tales will be examined in a comparative way. Snow White is one of the fairy tales which is compiled and named by Brothers Grimm and it arrives at the conclusion with a happy end that is found by a prince as a result of beautiful and sweet-natured princess' passive lifestyle, however in Mungan's story, the Princess' effort about having the right to comment on her own life results in losing her own fairytale and alone and unhappy death. It is seen that, the values attributed to women in the fairytale are problematized through the story rewritten by Murathan Mungan. The social position of the woman, naturalized by the fairy tale, is questioned through the story. In the story, the reflections of the patriarchal order, masculine domination and the hegemonic male discourse shaped by the woman's place in society, duties and responsibilities, are discussed in an ironic language. The comparison reveals the role of literature in the process of gender building through the tale discussed and the effective position of literature in gender criticism through the story examined.

Ninniler tarif edilirken "çocukları uyutmak için söylenen ezgili sözlerdir" diyoruz. Fakat derinlemesine bakıldığında görülüyor ki ninniler aslında uyutmak için değil de sanki "uyandırmak" için söylenen metinlermiş gibi duruyor. Ninnilerin farklı fonksiyonlarına dikkat çekmeye çalışan bir deneme...

Adalet Ağaoğlu'nun Dar Zamanlar dörtlemesinin ilk romanı, Ölmeye Yatmak, Türkiye modernleşmesine dair pek çok noktayı Aysel karakteri ve cevresi vasıtasıyla izah etmektedir. Bu makalede, Cumhuriyet Dönemi'nin kadınlara biçtiği görev Aysel karakteri üzerinden incelenecektir.

Öz: Kürk Mantolu Madonna’da toplumsal cinsiyet normları tarafından belirlenen kalıplaşmış davranış biçimlerine karşı eleştirel bir tutum benimsendiği görülür. Romanda, verili toplumsal cinsiyet konumları sorunsallaştırılarak eril iktidarın hem kadını hem de erkeği belirli sınırlar içinde yaşamak zorunda bırakan güçlü konumu eleştirilir. Eril iktidar ve eril iktidarın biçimlendirdiği kadın-erkek ilişkilerinin sorgulandığı romanda eril iktidarın sadece kadınlar ve erkekler üzerindeki etkilerine değil toplumsal yapılar üzerindeki etkilerine de yer verilir. Toplumsal yaşamda eril iktidarın en önemli temsil alanlarından biri olan baba ve oğul arasındaki ilişkinin yansımalarından hareketle aile içi ilişkilerin dahi toplumsal normlar tarafından yapılandırılması üzerinde durulur.
Eril iktidarın yansımalarının merkeze alınarak irdelendiği bu çalışmada romanın yazıldığı dönemin toplumsal cinsiyet algısına eleştirel bir tutumla yaklaşıldığı görülür. Romanda, erkeklere dayatılan bir toplumsal cinsiyet konumu olarak erkekliğin problemli yapısı üzerinde durularak dönemin toplumsal yapısı ve bu toplumsal yapı içinde erkeğin yeri sorgulanır. Eril iktidarın toplumsal ve kültürel inşa süreçlerinin bir sonucu olduğu düşüncesinden hareketle romanda erkekliğin inşa edilmesinde hangi etkenlerin belirleyici olduğu üzerinde durulmuştur. Eril iktidarın temsil edilemeyişiyle yaşanan erkeklik krizi, kadınsılaşma endişesi karşısında erkeklere dayatılan bir konum olarak erkeklik gibi meseleler sorunsallaştırılarak eril iktidarın erkekler üzerindeki yıkıcı etkisine yer verilmiştir.

ÖZET Sözlü kültürün ortaya çıkardığı kültürel kodların çözümlemesi yapılmadan ele alınacak toplum yapısında kadın ve erkeğin rolünü tam anlamıyla ortaya koymak mümkün değildir. Atasözleri, ortaya çıktıkları/söylendikleri çağın ahlaki ve kültürel kodlarını barındırmaktadır. Bu araştırmada, Uygur Türklerinin atasözleri aracılığıyla ürettiği kültürel kodlar, toplumsal cinsiyet rolleri merkeze alınarak bütünsel bir kavrayışla ve nesnel bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Levent Doğan, Kurtuluş Öztopçu ve Muhemmet Rehim'in kitaplarında geçen atasözlerindeki "xotun, erkek, oġul, qiz, ata, ana, bala, kélin, qaynana, momay, cuvan, yigit, er" kelimeleri taranarak tasnif yoluna gidilmiş ve böylece çalışmanın sınırları çizilmiştir. Ortaya konan tasnif ile Uygur toplumunda kadın ve erkeğin toplumsal temsil şeması çıkarılmıştır. Bu çalışma ile kadın ve erkeğin Uygur atasözlerindeki yerinin ortaya konmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Bu çalışmanın amacı usta yazar Gülten Dayıoğlu’nun  “Geriye Dönenler” adlı kitabında yer alan “Patlak Davul” öyküsünü incelemektir. Öykünün incelenmesi için alınan temel ölçütler Prof. Dr. Cahit Kavcar’ın “Edebiyat ve Eğitim” adlı kitabının dördüncü bölümünü oluşturan “İnceleme Araştırma Çalışmaları” temel başlığının altındaki “Bir Edebiyat Eserinin İncelenmesi” bölümünden alınmıştır.

En yalın haliyle, toplumsal yapının kadına ve erkeğe, cinsiyetleri üzerinden yüklediği anlamlar ve bu anlamlar aracılığıyla her iki cinsin de yerine getirmesi beklenilen davranış kalıpları olarak tanımlayabileceğimiz toplumsal cinsiyet rolleri, sosyalleşme zarureti içerisinde olan insanın yaşamını birinci dereceden etkileyen bir faktördür. Bu roller aile ve devlet yapılarında, çalışma hayatında, eğitimde, gündelik ilişkilerin düzenlenişinde, politik sahada, esasında yaşamın her alanında belirleyici bir unsurdur.
İnsanın bir üretimi olarak sanatta ve dolayısıyla edebiyatta da toplumsal cinsiyet rollerinin yansımalarını görmek kaçınılmazdır. Bilhassa edebiyat metinlerini toplumcu bir anlayışla üreten ve metinleri pragmatik bir araç olarak da kullanan yazarlar için kadın ve erkek kimlikleri ve cinsiyet rolleri, düşünceyi yansıtma, böylece toplumsal değişimin ve dönüşümün yolunu açma gayretinde önemli birer vasıta haline gelirler.
Türk dünyasında modernleşme döneminin öncü ismi kabul edilen, Kırımlı bir fikir adamı ve yazar olan İsmail Gaspıralı, ilk kez 1890'da, Tercüman Gazetesi'nde tefrika edilen "Kadınlar Ülkesi" adlı eserinde, toplumsal cinsiyet rollerini ters yüz edip bir tür distopya kurarak topluma yönelik eleştirisini gerçekleştirir. Böylelikle Müslüman ve Türk toplumlarının modernleşme sürecine katkıda bulunmayı hedefler. Toplumcu gerçekçi edebiyatın temsilcilerinden biri olan Orhan Kemal ise ilk kez 1986'da Pardon adlı dergide tefrika edilen "Tersine Dünya" adlı eserinde Gaspıralı'nın eserindekiyle paralel bir yöntem kullanmış, kadının ve erkeğin rollerini ters yüz ettiği bir metin kaleme almıştır. Roman daha sonra tiyatroya ve sinemaya da uyarlanmıştır.
Bu çalışmada her iki yazarın pragmatik bir tavırla kaleme aldıkları benzer iki metin, toplumsal cinsiyet rollerinin edebiyata yansıması, bilhassa kadınların toplumsal yaşamdaki konumlarını ve sorunlarını belirtmeleri bakımından, metin merkezli bir yaklaşımla, karşılaştırmalı olarak incelenmiş, yazarlar tarafından topluma yöneltilen eleştirileri ve çözüm önerilerini tespit etmek amaçlanmıştır.

ÖZET
Orta Asya’dan Hazar’a, Anadolu’ya ve akabinde Balkanlar’a kadar geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş kadim Türk milleti, Eski Türk inancından İslâmiyet’e kadar benimsediği dinî, mistik, sihrî sistemlerin hemen hepsinde suyun kutsallığına, temiz olanın kirletilmemesi gerektiğine inanmıştır. Bilhassa Türklerin İslâmiyet’e girişi ile yeni inanç sisteminin ibadetlerden önce madde ve mana boyutunda hazır olma adına temizliği şart koşması, su/pınar kültünün küçük değişikliklerle Türk tefekküründe devamlılığını sağlamıştır. Medeniyete doğru atılan her yeni adım ile gelen her yeni eylem, ailede sosyolojik manada ekseriyetle cinsiyete dayalı iş bölümünü gerekli kılar. Söz konusu temizlik olunca, ev ve kıyafetlerin temizliğinden çocuklarda temizliğin bir davranış biçimi haline getirilmesine değin roller kadına verilmiştir.
Türkün İslâmı için temizlik önemli bir haslet olsa da toplum zihninde derin etkiler bırakan istenmedik olayların zuhuru ile bereketine inanılan bir fiilin kutsuzluğu halk inanmaları şeklinde ortaya çıkabilir. Nesnelere, durumlara yahut eylemlere atfedilen bu uğur-uğursuzluk olgusu tecrübeler neticesinde şekillenir. Toplumbilimsel yahut ruhbilimsel boyutta uğursuzluk fikri; küresel çapta olabileceği gibi millet, boy, sülale, aile veya yalnızca bireyin inanması olarak da kendisini gösterebilir.
Bildiride, Türk göçleri ile Anadolu’ya gelip Haymana Ovası’na yerleşen Akbaş Türkmenlerinde; İslâm dininin, mübarek gün/bayram saydığı Cuma’da yapılmasını efdâl kabul edip teşvik ettiği ve Türkün değer atfettiği temizliğin, çamaşır yıkama özelinde, kadının toplumsal cinsiyet rolü yoluyla nasıl kutsuzlaştığına değinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Akbaş Türkmenleri, su/pınar kültü, temizlik, çamaşır, kut/uğur.

ABSTRACT
The ancient Turkish nation, who ruled in a wide geography from Central Asia to the Caspian, Anatolia and subsequently to the Balkans, believed in the sanctity of water and that the clean should not be contaminated in almost all religious, mystical and magic systems they adopted. Especially after the adoption of Islam by Turks, the new belief system stipulated cleanliness more forcefully than prayers, and this ensured the continuity of water/spring cult with only minor changes in Turkish thought system. Each new action with each new step towards civilization requires a sociological division of labor in the family, mostly based on gender. The role of ensuring cleanliness, from cleaning the house and clothes to teaching it to children, was given to women.
Although cleanliness is an important characteristic for Turkish Islam, public beliefs on bad deeds related to a common object considered blessed might appear due to the occurrence of unwanted events that have profound effects on the mind of the society. This luck-vs-bad-luck phenomenon, attributed to objects, situations or actions, is shaped based on lived experiences. The idea of bad luck on a sociological or psychological level might manifest itself globally or on nation, tribe, family, or individual level.
This study examines how cleaning, in particular laundry, became unblessed through the gender role of women among the Akbaş Turkmens who migrated to Anatolia and settled in the Haymana Plain.
Keywords: Akbaş Turkmens, water/spring cult, cleaning, washing, blessed/luck.

Aynı soydan gelen üç kuşağın hikâyesinin anlatıldığı Sessiz Ev, yaklaşık yüz yıla yayılan tarihsel zamanıyla, Türkiye'de yaşanan değişim ve dönüşümlerin, toplumsal cinsiyete yüklenen anlam ve değerler aracılığıyla okunmasına imkân sağlar. Toplumsal cinsiyet normlarının sadece kadınlar değil, erkekler üzerinde de etkili olduğu, erkekleri de yaş, meslek, fiziksel görünüm, toplumsal statü vb. etkenlere göre sınıflandırdığı görülür. Bu bağlamda erkeklik, erkekler arasındaki bir mücadele alanı olarak toplumsal rekabeti içinde barındırır. Çalışmanın merkezinde yer alan toplumsal cinsiyete ait söylem ve uygulamaların erkekler arasındaki hiyerarşiyi belirlediği ve erkekler üzerinde baskı kurduğu incelenen roman aracılığıyla görünür kılınmıştır. Çalışmada, erkeklik ile ilgili toplumsal normların, erkekler üzerinde baskı kurulmasına sebep olduğu, onları kuşatan ve engelleyen bir yapıya dönüştüğü tespit edilmiştir. Sessiz Ev'de birinci kuşağın temsilcisi Doktor Selahattin Bey, toplumsal cinsiyet normları tarafından erkeğe atfedilen birincil toplumsal konumun başarılı, güçlü ve üstün olma gibi değerlerine sahip değildir. Selahattin Bey, mesleğinde, aile yaşamında ve toplumsal hayatta iktidar sahibi bir erkek görünümüne sahip olamamıştır. Selahattin Bey'in soyundan gelen erkeklerin tümü, toplumsal cinsiyet normlarının erkek için belirlediği üstün değerleri taşımayan ve bu sebeple iktidardan pay alamayan bir erkekliğin temsilcisidir. Roman üzerine yapılan incelemede, erkeklerin toplumsal cinsiyet yapıları içindeki kendi erkekliklerini kurgulama biçimlerinin, önceki nesillerin izlerini taşıdığı ve erkeklik algısında belirleyici olduğu görülmüştür. Sessiz Ev'de Selahattin Bey'in soyundan gelen meşru ve gayrimeşru tüm erkeklerin, bir önceki nesilden farklı bir erkeklik kurmayı hedefleseler de başarılı olamadıkları, babalarının ya da dedelerinin eril iktidardaki payından uzaklaşmalarının mümkün olmadığı tespit edilmiştir.

The Silent House, where the story of three generations of the same lineage is told, with its historical time spanning about a century, allows to read the changes taking place in Turkey through the ascribed meanings and values of gender. It is seen that gender norms are effective not only on women but also on men and these norms categorize men according to their age, occupation, physical appearance, social status etc. In this context, masculinity, as a battleground between men embodies social competition. Though the novel it is seen that gender discourses and practices, that are at the center of this study, determine the hierarchy between men and put pressure on men. In the study, it is determined that social norms related to masculinity cause pressure on men and turn into a structure surrounding and preventing men.
As the representative of the first generation in the Silent House, Doctor Selahattin Bey, does not have the values such as being successful, strong and superior that are ascribed to man as a primary social position of gender norms. Selahattin Bey could not have the appearance of a man with power in his profession, family life and social life. All of the descendants of Selahattin Bey, are the representatives of a masculinity that does not have superior values determined by the gender norms for men and therefore cannot get a share of power. In the study on the novel, it has been observed that the way men construct their masculinity within their gender structures, carries the traces of previous generations and this is decisive in their perception of masculinity. In the Silent House, it has been determined that all legitimate and illegitimate men who are descendants of Selahattin Bey, are not successful even if they aim to establish a different masculinity from the previous generation, and it is not possible for them to get away from the share of their fathers or grandfathers’ male power.

Tarihin en etkileyici edebi kadın karakteri kimdir? "Şu kısacık yaşamda dirilere yaranmaya değer mi?" diye haykırarak biricik ağabeyinin ölüsünü gömebilmek için erke(ğe) karşı tek başına onurlu mücadelesini veren yalnız kadın Antigone mi? Yoksa "bütün mutlu aileler birbirine benzer; her mutsuz aileninse kendine özgü bir mutsuzluğu vardır." gibi eşsiz bir cümleyle başlayan romanın, aşkıyla toplumun acımasız yargıları arasına sıkışmış karakteri Anna Karenina mı? İçimize işlemiş örnekleri alabildiğince çoğaltabiliriz sanıyorum. Şimdi ise daha mütevazı bir çaba içerisine girerek kişisel anlamda içime işlemiş, Türk edebiyatının iki etkileyici kadın karakterinden bahsedeceğim.-Biraz da klişeye sığınarak-genç Cumhuriyet'in yaratmak istediği örnek kadın, idealist öğretmen yüceliğine sıkıştırılmış, ama belki sadece aşkından yansa da gidebilme cesaretini gösteren Feride ile karşılık geldiği dönemde gerçek bir aristokrasi ya da palazlanmış bir burjuvaziye doğmasa da öyle bir sınıf kültürüne kurulmuş bir romanın, biraz da annesinin yaşamındaki etkisi sebebiyle asalak olmaya mahkûm edilmiş, gelgitleri ve acılarıyla bu toprakların Anna Karenina'sı Bihter iki ana aktristimiz olacak bu yazıda.

Velut bir yazar
olan Kemal Tahir 1973 yılında ölene kadar epeyce eser yazmıştır,
ancak 1967 yılında yayımlanan Devlet Ana ve 1969 yılında yayımlanan
Kurt Kanunu onun olgunluk dönemi romanları arasında sayılır.
En önemlisi de bu romanlar, hem Tahir’in ömrünün sonlarında
vardığı noktayı işaret ederler hem de Kemal Tahir denince akla
gelen ilk romanlar olmayı başarmışlardır. Ben de bu sebeplerden
ötürü bu iki romanı incelemeyi seçtim. Her ikisi de tarihi kurguya
yaslanan bu romanlar, aynı zamanda onun tekrarladığı kimi temaları,
uğraştığı temel meseleleri yansıtıyorlar: Devlet Ana, Kemal Tahir için dönülmesi gereken bir bağır, tekrar keşfedilmeyi bekleyen
bir öz, popüler bir “milli sol”un üstüne inşa edilmesini arzuladığı
zemin olarak gördüğü Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşuna
odaklanıyor. Kurt Kanunu ise İttihat ve Terakki’nin Atatürk
ile süregelen hesaplaşmasında İzmir Suikastı’nın bir tasfiye
fırsatı olarak kullanıldığını söyleyen, kuruluş ve tek parti döneminin
günahıyla sevabıyla muhasebesinin yapılması gerektiğini düşünen
Tahir’in İttihat ve Terakki’yi de eleştirmekten geri durmadığı,
bu bakımdan fikirlerinin billurlaştığı en ünlü romanlarından
biri...

Bu siyasi motivasyon ve onu taşıyan doku haline gelen tarihi
kurgu her iki romanda da öylesine öne çıkıyor ki, Kemal Tahir’e
yapılan olumlu-olumsuz eleştirilerin çoğu, öne sürdüğü tezlerle,
tarihi kavrayış ve aktarışıyla, siyasi “misyon”uyla ve biraz da bunu
dile getiriş tarzıyla ilgili oluyor; öyle ki Kemal Tahir üzerine
hazırlandığı halde, içinde ilaç için olsun Kemal Tahir’in karakterlerini,
kurgusunu, dilini toplumsal cinsiyet süzgecinden geçiren,
bu meselelerin politikliğine eğilen tek bir yazı bulunmayan kitaplar
ortaya çıkabiliyor.1 Kemal Tahir romanları fazlasıyla “büyük”
görüldüğünden; devlet meseleleri, iktidar çatışması, Asya Tipi
Üretim Tarzı (ATÜT) tartışmaları gibi “yüksek politika” alanının
dışına çıkarak onları ele alan incelemelere pek sıra gelmiyor. Oysa
bu romanlardaki dilin, karakterlerin, olayların ve hatta olayların
meydana geliş sırasının başka bakış açılarından da incelenebilmesi
gerekiyor. Ben bu yazıda bunu yapmaya çalışacağım.

Engelli kadınların Türkiye'de toplumsal hayatta karşı karşıya kaldıkları ayrımcı uygulamalar, cinsiyetten kaynaklanan saldırılar ve erkek egemen dünyada zaten dezavatntaj durumda olan kadınların haklarını kullanmakta ve mesleki ilerlemede karşılaştıkları güçlükler irdelenmektedir. Bir insan hakları sorunu olarak engelli kadınların toplumsal hayatta dışlanmaları ve görmezden gelinmelerinin milletler arası belgelerde yer alan taahhütlere aykırılığına dikkat çekilmektedir.

Tarihsel, toplumsal ve kültürel bir inşa olan toplumsal cinsiyet, kişileri, toplumsal norma uygun bireyler haline getirme işlevini üstlenmiştir. Toplumsal cinsiyet normları erkekler üzerinde oldukça etkilidir ve onların yaşamını kuşatır. Bu yolla erkeklerin eril norma uygun özellikler kazanması amaçlanır. Toplumsal cinsiyete ait söylem ve uygulamalar aracılığıyla erkekler üzerinde baskı kurulduğu ve kendileri olmalarının önünde engellendiği görülür. Murathan Mungan’ın Cenk Hikayeleri adlı kitabında yer alan hikayelerde erkekliğe ait söylem ve uygulamaların erkekler arasında rekabet ortamı yarattığı, erkekliğe kabul törenlerinin, gelenek, görenek ve normların erkekleri diğer erkeklerle karşı karşıya getirdiği görülür. İncelenen hikayelerde, toplumsal cinsiyet kimliğinin erkekler için zorunlu kıldığı iktidar, güç, cesaret gibi özellikleri göstermeye yönelik davranışların, kimlik sorunu, yalnızlık, iletişimsizlik, yabancılaşma ve aidiyet problemini de beraberinde getirdiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Murathan Mungan, Hikâye, Toplumsal Cinsiyet Eleştirisi, Erkeklik

Milliyetçi muhafazakarlık sistemleştirilmiş bir ideoloji olmasa da belirli bir düşünüş biçimini ifade etmektedir. Bu çalışma yirminci yüzyılda Türkiye'de gelişen milliyetçi muhafazakar düşünüş şekillerinde erkeklik ve kadınlık rollerinin kurgulanmasını incelemektedir.