Yeni Türk Edebiyatı

Ege Üniversitesi) Genel dil biliminde neolojizm; teknoloji, endüstri, politika, kültür veya bilimde yeni bir nesneyi veya bir olguyu ifade etmek üzere bir dil topluluğunun tamamı tarafından değilse bile en azından bir kısmı tarafından kullanılan yeni bir ifade (kelime veya cümle) olarak tanımlanmaktadır (Bussman 1996: 794). Berke Vardar yeni sözcük dediği Alm. Neologismus, Fr. néologisme kavramını "yeni oluşturulmuş ya da bir süre unutulduktan sonra yeniden kullanılmaya başlanmış, bir başka dilden ya da bir ağızdan yeni alınmış anlamlı birimlerle yeni bir anlam edinmiş aynı türden birimlere verilen ad" diye açıklamaktadır (Vardar 2007: 223). Kamile İmer ve eş yazarlar tarafından hazırlanan Dilbilim Sözlüğü de bu kavramı "dildeki türetim kurallarına uygun olarak yaratılmış olan yeni birimlerin adı; yeni olma, ya dilde o güne değin bulunmayan bir göstergenin ortaya çıkışını ya da eski bir göstergenin ortaya çıkışını ya da eski bir gösterenle yeni anlamı birleştirmeyi içerir" diye tanımlamıştır (İmer vd. 2011: 270). Günay Karaağaç Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü'nde yer verdiği bu kavramı şöyle ele almıştır: yenicilik (neologism): 1. Yeni ve henüz yaygınlık kazanmamış sözleri kullanmak veya mevcut sözleri henüz alışılmamış yeni anlamlarda kullanmak. 2. Bir dilin kendi kök ve eklerinden yararlanarak, o dilin yaşayan veya ölü sözlerindeki yapıya bakarak veya ağız ve lehçelerden söz ve yapı alarak gerçekleştirilen dil kullanımı: basın, yayın, basınç, birikim, dergi, durum, göçmen, işlem, kazı, gezi, konut, sözlük, tapınak, yaratık, yargı, yanıt vb. (Karaağaç 2013: 866) F. S. Safiullina da neolojizmlerin sözlüksel ve bireysel-bağlamsal olarak ikiye ayrılabileceğini belirtir; sözlüksel neolojizmlerin oluşumuna bütün konuşurlar katılmaktadır, bunlarda tek bir yazar gösterilemez ve bu neolojizmler herhangi bir bağlamda kullanılabilir.

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Bülent Ecevit Üniversitesi'ne aittir. Bütün hakları saklıdır. Kitabın tümü ya da bölümü/bölümleri Bülent Ecevit Üniversitesi'nin yazılı izni olmadan elektronik, optik, mekanik ya da diğer yollarla basılamaz, çoğaltılamaz ve dağıtılamaz.

Mazmun, klâsik Türk şiiri ile yolu kesişen herkesin aşina olduğu bir kavramdır. Bununla birlikte, onun tam olarak neyi kastettiğine dair tartışmalar devam etmektedir. Bazı araştırmacılar onu, klâsik şiirin kalıplaşmış benzetme dünyasını kastetmek için kullanırken bazıları ise zaten bir adı bulunan çeşitli edebî sanatları mazmun olarak nitelemiştir. Sözcüğün herhangi bir sınır çizilmeksizin gelişigüzel kullanımı, klâsik şiire ait herhangi bir hususu ifade etmek için mazmun teriminin tercih edilmesi sonucunu doğurmuştur. Elinizdeki kitap, beyitlerin arka plânına kusursuzca yerleştirilmiş mazmunları mercek altına almaktadır. Bu anlamda eser, daha önce mazmun örneği olarak aktarılan beyitleri sorgulamakta, literatüre yeni numuneler eklemektedir. Böylece, klâsik Türk şiirinin gizemli hüner gösterilerini deşifre ederek eski edebiyatseverlere bu geleneğin farklı bir yönünü tanıtmaktadır. Çalışmanın, beyitlerde gizlenen kavramları ifade eden “mazmun” terimini kitap hacminde işleyen ilk kaynak olduğunu belirtmekte fayda vardır.

Kamuoyuna herhangi bir konunun duyurulması için yazılan metinler olarak mani-festolar, yayımlanmaya başlandığı ilk dönemlerde daha çok toplumsal ve siyasal konularda olmakla birlikte 20. yy birlikte sanatsal yeniliklerin çağrı bildirileri halini almıştır. Geleneksel edebiyatı çağdaş edebiyatla sentezleyip, sosyal gerçekçi edebiyat anlayışına itiraz eden Hisarcılar, bir çıkış manifestosu yayımlamamıştır. Derginin ilk çıkışından 17 yıl sonra Türk edebiyatında ilk kez bir radyo programında Rıdvan Çongur’un sorduğu soruya Mehmet Çınarlı’nın verdiği cevap üzerine şekil-lenen Hisar manifestosu daha sonra derginin 38 ve 39. sayılarında “Radyoda Hisar Saati” başlığıyla yayımlanmıştır. Manifesto, politik görüşlerin sanatın konusu hali-ne gelmesine ve batılı edebiyatların taklit edilmesine itiraz eden ilkeler içermekte-dir. Ayrıca Hisarcıların sanat görüşü olan geleneksel Türk edebiyatını kaynak olarak benimseme ve yaşayan Türkçeyi savunma da manifestonun içerdiği ilkelerdendir. Bu yönleriyle “Radyoda Hisar Saati” manifestosuyla Hisarcılar, Garip’e, sosyal gerçekçi edebiyat anlayışına ve İkinci Yeni’ye itiraz etmiştir. “Biz” dilinin baskın olduğu manifesto, bir cephe oluşturarak karşı çıktığı edebiyat görüşlerini “öteki” ilan etmiştir. Bu makalede Hisarcıların manifestosu olan “Radyoda Hisar Saati” metninde belirtilen ilkelerin manifestik yönlerini ele almaya çalıştık.

Tüm hakları saklıdır. Bu yayının hiçbir bölümü, İTO'nun önceden yazılı izni olmaksızın mekanik olarak, fotokopi yoluyla veya herhangi bir şekilde çoğaltılamaz. Eserin bazı bölümleri veya paragrafları, sadece araştırma veya özel çalışmalar amacıyla, yazarın adı ve İTO belirtilmek suretiyle kullanılabilir. ISBN 978-605-137-747-6 (Basılı) ISBN 978-605-137-748-3 (Elektronik) İTO Çağrı Merkezi Tel: 444 0 486 İTO Yayın Kurulu İsrafil Kuralay İbrahim Doğan Salman Doç. Dr. Nihat Alayoğlu Şükrullah Dolu Tolunay Dayı Odamız yayınlarına tam metin ve ücretsiz olarak internet sitemizden ulaşabilirsiniz.

Türk edebiyatında hikâye alanında önemli isimlerden biri olarak kabul edilen Refik Halit Karay, eserlerini fikir, eleştiri ve mizah unsurlarıyla ören bir sanatkârdır. Refik Halit’in “Gurbet Hikâyeleri” sürgünde yaşadığı yılların bir ürünüdür. Gözleme dayalı bu hikâyelerde yazar, taşralı insanın yaşamını, alışkanlıklarını, gelenek ve göreneklerini birçok yönüyle konu edinmiştir. Hikâyelerde sürgündeki bireyin memleketine ve anadiline duyduğu özleme de yer verilmiştir. Hikâyeler “Bedevilik”, “Gurbet”, “Özlem”, “Taşra”, “Savaş” ve “Kadın” temaları altı başlık altında incelenmiştir. Ayrıca yazarın sanat anlayışını besleyen kaynaklara, yaşadığı maddi, manevi zorluklara ve sürgünde geçirdiği yıllara değinilmiştir. Makale, esere bağlı tematik bir çalışmadır ve yazarın “Gurbet Hikâyeleri” eseriyle sınırlandırılmıştır. Alanla ilgili bundan  sonra yapılacak çalışmalara katkı sağlaması amaçlanmıştır. Hikâyelerde öne çıkan temaların zamanın gerçekleriyle paralellik gösterdiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: Gurbet Hikâyeleri, Refik Halit Karay, Modern Türk Edebiyatı, Hikâye.

12 Mart 1921’in İstiklâl Marşı’nın kabul tarihi olması dolayısıyla ülkemizde mart ayları Mehmet Âkif Ersoy ve İstiklâl Marşı ile özdeşleşmiştir. Türk Dili dergisi olarak bizler de bu vesileyle Mehmet Âkif ve İstiklâl Marşı üzerine bir özel sayı hazırlamaya karar verdik ve bu özel sayı için şairimizin torunlarından Selma Argon Hanımefendi ile kısa bir söyleşi gerçekleştirdik

Özet
Geçmişten bugüne tufan hadisesi edebî metinlerde önemli bir yer tutar. Tufan hadisesinin işlenişi yazarların kaynaklarına göre değişiklik gösterse de cezalandırma, arınma ve yeniden doğuş bu eserlerde ortak motif olarak geçer. Modern Türk edebiyatının önemli yazarlarından Mustafa Kutlu’nun Tufandan Önce hikâyesinde Nuh Tufan’ını imleyen birçok metaforun eserin dokusuna ustaca yerleştirildiği görülür. Yazarın kaynaklarının İslamî olması dolayısıyla, eserdeki sembolik unsurlar, göndermeler ve anıştırmaların Kur’an-ı Kerim’deki kıssa, anekdot ve ayetlerle ilintili olduğu görülür. Başka eserlerinde de siyaset ve toplum ilişkisine yer veren yazar, Tufandan Önce hikâyesinde siyasî yozlaşmayı ayrıntılı olarak işler; bir Anadolu kasabasındaki durumla Nuh tufanı arasında benzerlik kurar. Bu çalışmada Tufandan Önce hikâyesi siyaset-toplum ilişkisi bağlamında değerlendirilip Anadolu kasabasındaki durumla Hz. Nuh’un kavmi ve tufan hadisesi arasındaki benzerlikler üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Hikâye, siyaset, tufan, kasaba, metinlerarasılık 

Abstract
From past to present, the flood takes an important place in literary works. Even the discussion of the flood event differs in accordance with sources of writers; punishment, salvation, and rebirth are common motifs in these works. In one of the distinguished writers of Turkish literature Mustafa Kutlu’s story Tufandan Önce, it is seen that many metaphors which refers to the flood of Noah are placed skillfully. Due to the writer’s sources are Islamic, it is seen that symbolic elements, implications and allusions in his work are related to stories, anecdotes and verses of Quran. The writer, who gives place to the relationship between politics and society in his other works as well, discusses political corruption in story Tufandan Önce in detail. He makes an analogy between the situation in an Anatolian town and the flood of Noah. In this paper, the story Tufandan Önce firstly has been examined in term of relationship between politics and society, and then the similarities between the situation in the Anatolian town and the people of Noah and the flood have been discussed. 
Keywords: Story, politics, the flood, town, intertextuality

Postmodern dünya içinde bulunduğu kaotik yapının doğası gereği birçok unsurun birleşiminden oluşur. Bu çoklu yapı içerisinde görülen parçalılığın yol açtığı uyumsuzluk durumu insan yaşantısına doğrudan etki eder. Teknolojiden mimariye, bilimden sanata insan üretkenliğini esas alan tüm alanlarda kendini gösteren bu durum, üretimde bulunan kişi açısından karmaşık bir görüntünün biçimlendirilmesini zorunlu kılar. Sanatçı da bu etkinin kendisi açısından doğurduğu sonuçları çeşitli biçimlerde ürünler vererek/bu görüntüyü kendisine göre düzenleyerek ortaya koyar. Roman türü açısındansa böylesi bir ürün/tepki ancak dil üzerinden mümkündür. Dilin kullanımına bağlı olarak geliştirilen söylem evreni postmodern dünyanın karmaşasını hem içeriğe hem de biçime yansıtma gayesindedir.
1980 sonrası Türk romanında yaşanan çoksesliliğin neden olduğu çeşitlilik ve karmaşanın romanımızı dönüştürme noktasında önemli bir rol üstlendiği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu dönemde eser veren roman yazarlarından biri olan Şule Gürbüz hem üslup hem de içerik bağlamında roman türünü farklı bir yere taşımıştır. Yazar, bu çalışmada ele alınacak olan 1992 tarihli ilk eseri "Kambur"da kendi söylem evreninin yansımalarına dair ilk ipuçlarını ortaya koymuştur. Daha sonraki dönemlerde roman,  hikâye ve deneme türünde verdiği eserlerde de “Kambur”da kurulmaya çalışan söylemi destekleyen Gürbüz’ün klasik yazın üslubunu çeşitli biçimlerde yıkma/parçalama gayesinde olduğu düşünülmektedir. Yazar, söylemini kimi zaman taban tabana zıt iki durum üzerinden "diyalektik duyuş" esasına bağlı olarak inşa ederken, kimi zamansa bu diyalektik duyuş yaklaşımını besleyen söylemlerin dolaylı bağlantılar üzerinden kurulduğu görülmektedir. Bu bağlamda, Gürbüz'ün postmodern bir roman yazarı olarak böylesi bir söylem biçimini benimsemesi üzerinden nasıl bir dil oluşturmaya çalıştığı üzerine odaklanılacak ve eserin anlatmak istedikleri noktasında "diyalektik duyuş" yaklaşımının postmodern romanın var oluşu noktasında sağladığı imkânlar üzerinde durulacaktır. Söz konusu romanın açtığı anlam alanları “okur merkezli” yorumlama tekniğiyle ele alınacak, özellikle roman kahramanı olarak seçilen “Kambur” tipinin arka planında yer alan düşünsel evrene yönelik değerlendirmelere yer verilecektir. Böylelikle yazarın kurmaya çalıştığı roman evreninde diyalektiğin ne ölçüde görünür kılındığı belirlenecek, postmodern söylemin izleri roman söylemine yansıdığı ölçüde tespit edilmeye çalışılacaktır. Bunu yaparken de romanda yer alan ifadelere yer verilerek söylemin doğrudan yorumlanmasına dayanan bir değerlendirme süreci işletilecektir.

Bu eser, Nazım Hikmet’in ilk şiir kitabıdır. Akbaba Neşriyatı tarafından 1925 yılında Arap harfleriyle yayınlanan Dağların Havası’nda, “İstanbul gibi modern bir şehirde yaşayan ve gelir düzeyi oldukça yüksek bir tüccar kızının Ankara’ya babasını ziyaret etmek için yaptığı bir seyahat ve bu seyahatte karşılaştığı zorluklar” anlatılır. Ayrıca eserde, bir taraftan İstanbul ile Anadolu arasındaki yaşam farkı ortaya konulurken, diğer taraftan iki farklı ortamda yetişen bu tip insanların da birlikte bir hayat kurabileceği mesajı verilir.

Dağların Havası, Seyfettin Özege’nin “Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu”nda Yusuf Ziya Ortaç’ın eseri olarak görüldüğü için yıllarca Nazım Hikmet’in toplu şiirlerinde yer almamıştır. Akbaba Neşriyatından çıkması nedeniyle de Yusuf Ziya Ortaç adına kaydedilmiş olma ihtimali yüksektir.

Ancak Bilim ve Sanat dergisinin 1982 tarihli 18. sayısında Kemal Sülker’in “Nazım Hikmet’in Bilinmeyen Manzum Bir Romanı” başlıklı yazısıyla eserin Nazım Hikmet’e ait olduğu ortaya çıkmış ve şairin şiir kitaplarının daha sonraki toplu basımlarında yer almıştır. Ayrıca söz konusu eser hakkında, NTV Tarih dergisinin 2010 Temmuz sayısında “NTV Tarih Nazım Hikmet’in İlk Şiir Kitabını Buldu!” başlığıyla bir yazı
yayımlanmıştır.

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi tarafından, 12-14 Kasım 2014’te düzenlenen Türk Kültürü Araştırmaları Sempozyumunda sunduğumuz Uppsala Üniversitesindeki Türk Mirası başlıklı bildirinin bir bölümü olan bu eser, bugün İsveç’te bulunan Uppsala Üniversitesinin Carolina Rediviva Kütüphane’sindeki Prof. Dr. Walter Björkman’ın mirası içinde yer almaktadır.

Günümüzde çok az sayıda nüshası olan bu kitabın tıpkıbasımının şimdiye kadar yapılmamış olması bizi, daha önce sunduğumuz bildiri ve yazdığımız Profesör Walter Björkman’ın Mirası adlı makalenin bir bölümü olan bu eseri ayrı bir çalışma olarak yayınlamaya sevk eden önemli sebeplerden biri oldu.

Diğer taraftan, bu eserin özellikle yurtdışında Türkçe öğrenenlerin Türk edebiyatına dair yazar ve şairleri tanımasına katkı sağlayacağı ve Türkoloji bölümlerinde okutulan Osmanlıca derslerinde kullanılması muhtemel materyallerden biri olacağı kanaati de bu çalışmayı yapmamızda etkili olmuştur.

Son olarak, okuyucuların eseri rahatlıkla takip edebilmeleri için tıpkıbasımı ile çeviri yazı şekli karşılıklı olarak verilmiştir.

Bu çalışma, edebiyatın içinde işte bu “kadına” / “kadın yazarlara” / “kadın metnine” içkin, bir erkek yazarın anlatısında bu biçimiyle (sahihliğiyle, içselliğiyle, derinliğiyle, ya da özgü[n]lüğüyle) var olmasının pek de kolay olmadığı, bu bağlamda bir kadın yazarın “evreninden beslendiği” aşikâr ve bunun imkânlarına açık anlatı dilimlerini kovuşturmaktadır. Bu noktada okurlardan ricam, incelemeyi “erkek yazını” – “kadın yazını” diyalektiğinden tamamen izole olarak okumaları, (içinde muhalefet eden kimi noktaları barındırsa da) kadın yazınını erkek yazınına muhalif biçimde ortaya çıkmış bir “eylem” olarak almamaları, bu bağlamda kadın yazınını “yeni bir tür edebiyat/yazın” olarak nitelendirmeye çalışmamaları; tüm bu karşıtlıklar paradigmasının dışında kalarak, –kadının kendi yaşamsal evreni ve bu evrene içkin duyarlılıkları, öncelikleri zemininde- edebiyatın içinde hangi yeni imkân ve alanların tezahür ettiğini gözlemlemek gayesine yoğunlaşarak okumalarını yapmalarıdır. Meseleye bu cihetle bakıldığı zaman, ayrı, izole, tamamen yeni bir tür olarak kadın yazınından söz edilemeyecekse bile, bünyesinde özgün duyarlılıkları ve öncelikleri barındıran bir “kadın metninden”, bu bağlamda anlatıların içinde tecessüm eden “kadına içkin alanlardan” söz etmenin mümkünatı, hatta tartışılmazlığı, öyle sanıyorum, herkesin malumu olacaktır.

Özet Ait olduğu toplumun değer yargılarına göre yetişen bireyin ilk çabası toplumsal-laşmaktır. Toplumsallaşma sayesinde güven alanını inşa eden bireyin bu konumu, kişisel arayış sürecinin sonunda aşılır. Toplumsal bir nesne olmaktan kurtulup öz-neleşen bireye iki önemli araç yardımcı olur: eleştir ve özeleştiri. Hakikatin peşin-deki özne ile geleneksel kültürün esiri olan kalabalıkların çatışması üzerine kurgu-lanan bu düzlemde, sanatçı, soylu yalnızlığı seçecek ve bu perspektiften meselelere bakacaktır. İsmet Özel'in Mataramda Tuzlu Su adlı şiirinde izlerini aradığımız özne-leşme, ütopik göndermelere kapı aralayan bir arayışa karşılık gelir. Toplumsal bir yabancılaşmanın reddiyesi olarak da okuyacağımız bu şiirde, şairin betimlediği yolculuk, moderniteyle birlikte daha fazla anlam kazanan ben'in sahici inşasıdır. Şairin yabancılaşmış bir toplumda sahici ben'i arayışının bedeli ise yalnızlık ol-muştur. Abstract The first effort of the individual to grow up according to the value judgments of the society he belongs to is socialization. This position of the individual who builds the field of trust through socialization is eventually overcome by the personal search process. Two important tools help an individual to get rid of being a social object and be subjectivist: criticism and self-criticism. In this plane, which is based on the conflict between the subject after the truth and the crowds of traditional cultures , the artist will choose the noble loneliness and look at the issues from this perspective. The subjectivity we are looking for in Ismet Özel's poem "Mataramda Tuz-lu Su" corresponds to a search for a door that is open to utopian senders. In this

Edebî ve kültürel çalışmalardaki “mekânsal dönüş”ün devamı niteliğindeki mekânsallık, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren değişen gerçeklik algısıyla doğrudan ilişkilidir. Bu kitap boyunca, gerçek mekânın haritalama vasıtasıyla kırıldığına ve gerçekliğe farklı bir anlam verildiğine dikkat çekilmiştir. Mekân temsillerinin edebî çalışmalardan evvel gerçek haritalarla dönüştürüldüğüne işaret edilerek, her edebî metnin bir çeşit harita olduğu sonucuna varılmıştır. Bilişsel haritalama, jeoeleştiri, kartografi ve edebî coğrafya kavramlarına odaklanan Tally, haritaların algısal düzeyde gerçekliği dönüştürme ve yeniden kurma becerilerine dikkat çekerek mekânın, tamamlayıcı bir unsur değil, kurucu bir unsur olduğu düşüncesini öne çıkarır.

Toplumların önemli fikir ve kültür miraslarından biri olan atasözleri gerek verdikleri öğüt ve öneriler gerekse onlar oluşturulurken kullanılan sözcük tercihlerinin bir sonucu olarak ait oldukları milletin dünya görüşleri ve geçmiş tecrübeleri hakkında bilgi sağlarlar. Türkçenin atasözlerinde, Türk milletinin tarih sürecinde edindiği deneyimleri, maddi ve manevi yaşadığı sorunları, bunlardan çıkardığı dersleri ve bu dersleri gelecek kuşaklara aktarmak üzere "öz" hale getirdiği söylemleri görmekteyiz. Atasözleri aynı zamanda yazıda ve konuşmada verilmek istenen mesajı kuvvetlendirmek için de kullanılırlar. Toplumun ve dilin geçmişine ayna tutan ve aynı zamanda geleceğini şekillendirme görevini üstlenen bu kıymetli sözlerin satırları arasında tamamen ortaya çıkarılıp işlenmemiş bir alan daha vardır. Kavram alanı olarak adlandırılan bu alanın detaylı bir biçimde incelenmesi, atasözlerinin hem taşıdıkları görevi daha iyi anlamamızı hem de tarihsel bilgiyi daha detaylı bir biçimde görmemizi sağlayacaktır. Bu çalışmada atasözlerinin verdiği mesajın yanında işaret ettiği kavramlar açısından da ilk bakışta görünmeyen birtakım detayları açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Zihinsel bir bilgi işleme süreci olan "anlama"nın Türkçenin atasözlerinde hangi koşullara, duyulara, duygulara, deneyimlere bağlandığı ve anlama süreci gerçekleşmediğinde neler olabileceği gibi hususlar Ömer Asım Aksoy'un Atasözleri Sözlüğü bağlamında incelenip açıklanmıştır. A B S T R A C T Proverbs, one of the important ideal and cultural heritage of societies, provide information about the world views and past experiences of the nation which they belong as a result of both their advice and suggestions and the word preferences used when they were created. In proverbs of Turkish, we see the experiences that the Turkish nation has gained in the history process, the material and sentimental problems it has experienced, the lessons it draws from it, and the discourses it has made these lessons "essential" to pass on to future generations. Proverbs are also used to strengthen the message to be given in writing and speaking. There is another unprocessed area between the lines of these precious words that reflect the past of the society and language and also take the task of shaping its future. A detailed examination of this area, which is called the conceptual area, will enable us to better understand the task of the proverbs and to see the historical information in more detail. In this study, it has been tried to reveal some details that are not visible at first glance in terms of the concepts pointed out by the message of the proverbs. "Comprehension" which is a mental information processing process, its relevance and dependency to conditions, senses, emotions, experiences and also what happens when this process does not occur are examined and explained in the context of Ömer Asım Aksoy's Atasözleri Sözlüğü.

Türk ve Dünya Edebiyatı’nda gerek yazarların, gerekse düşünürlerin
geleceğe dair kurgularını desteklemek adına yarı tasarı yarı gerçek karakterler
oluşturduğunu görüyoruz. Voltaire’in Candida’sı, Tevfik Fikret’in Haluk’u gibi.
Benzer gençlik prototiplerinden birisi de Mehmet Akif’in Asım’ıdır. Ancak Asım
hem çıktığı dönem itibariyle hem de taşıdığı değer bilincinin göndergeleriyle
diğerlerine göre oldukça önemli farklılıklar taşır. Bir tasarım olarak Akif’İn
dünyasına giren Asım, zamanla bunu aşarak sonrasında bir idealler yumağına,
dönemin gereği ve gerçeğine dönüşür. Eksik tavırları tamamlar, durgun yapıları
eyler ve her yaptığıyla fonksiyonelleşen dinamik bir tavra bürünür. Daha genel
söylersek Akif Asım’laşırken Asım da Akif’leşir. Birbirini besleyen iki tavır ortak
bir ruh gerçekleşmesini üretmiştir. Dolayısıyla Asım, dönemi için insan, iyilik ve
değerler adına kesif, yoğun, özet ve özlem bir karakter tasarımıdır. Şiirin her
mısrasında bu tasarımın sosyal hayata, algılara, savaşlara dair reel hayat duruşunu
gözlersiniz. Aktif, bilinçli, vatansever bir dik duruşun adı olmaklığını Asım’la
gerçekleştirmiştir.
Anahtar Kelimeler: Değerler bilinci, Mehmet Akif, Asım, iyilik.
1

Kadın, üzerine çok söz söylenmiş, çok yazı yazılmıştır. Dinlere, coğrafyalara ve çağlara göre toplumların bakış açısına göre kimi zaman şeytan veya cadı yaftasıyla hapsedilmiş, yakılmış; kimi zaman daha çocukken diri diri toprağa gömülmüş; kimi zaman köle, kimi zaman cinsel obje… gibi görülmüştür. Ancak; eski Türklerde ve İslam'da bu yaftalamaların tersine kadın değerlidir, erkekle belli ölçütler içinde yan yana durmuştur ve değerli bir konuma sahiptir. Bu konum, çeşitli çarpıtmalarla odağından saptırılmış ya melek (anne olduğunda kutsanan) ya da şeytan (erkeği yoldan çıkaran) olarak algılanagelmiştir. Toplumun biçtiği değişen rollere rağmen kadına anlam arayışları hala sürmektedir. Karma bir kültür sağanağı altında olduğumuz günümüz dünyasında kadın da kendine bir konum, bir anlam arama çabasındadır. Evvela bir insandır kadın. Vahye muhatap olmakla kıymetli oluşu mühürlenen ve dünya yaşamını eşrefi mahlûkat olma durumunda erkekle paylaşan iki insan cinsinden biridir. Bilimsel araştırmalar dışında sanat eserlerine, öykülere, romanlara ve şiirlere de konu olmuştur. Yüzyıllarca tasavvufta 'ulaşılamayan soyut bir sevgili' olarak işlenmiştir. Erkekle

Öz Necip Fazıl Kısakürek Cumhuriyet devri Türk edebiyatını, hem fikir ve aksiyon adamı hem de kalemi güçlü bir edebiyatçı olarak derinden etkileyen özgün bir kiiliktir. iir, tiyatro, roman, hikâye gibi birçok türde kaleme aldıı eserlerde din, tasavvuf, tarih, felsefe gibi konular geni bir yer tutar. Bu edebi eserlerinin yanı sıra fikirlerini yazdıı eserleri aracılıı ile de büyük bir mücadele içinde yaamıtır. Devrini ve devrinden sonra gelen birçok aydını etkisi altına almıtır. Otuzlu yalardan itibaren slam'ı ve tasavvufî düünceyi fikirlerinin merkezine alan Necip Fazıl, eserlerinin neredeyse tamamına yakınını bu dorultuda yaayacak bir gençliin ortaya çıkmasını salamak için kaleme almıtır. Böyle bir dava uuru içinde yaayan Necip Fazıl'ın hayatındaki ve eserlerindeki tasavvuf olgusu ise bu açıdan ele alındıında kaçınılmaz bir aratırma konusudur. Bu konuda kendisi hakkında yapılan çalımalara bir ek olmaktan öte bir iddiası olmayan bu çalımada yazarın tasavvuf ile ilk tanııklıına, ardından gelen yeni hayatına, eserlerindeki tasavvufî etkiye yer verilecektir. Ayrıca, Akî ile balayıp Arvasî ile devam eden tasavvufî etkinin kapsamına ve Necip Fazıl'ın tasavvuf hakkındaki düüncelerine deinilecektir. Abstract Necip Fazıl Kısakürek is a unique personality who has deeply affected the Republican era of Turkish literature both as a man of thought and action and a strong litterateur. In the works that he has written up in various kinds such as poetry, drama, novel, and story the subjects of religion, mysticism, history and philosophy take a wide place. He has also a struggle by means of his works reflecting and consisting of his thoughts as well as his literary works. He has affected his era and the intellectuals coming after his era. Necip Fazıl, who has put Islam and mystic thought to the center of his ideas since his thirties, has written almost all of his works with the aim of arising a youth living in the direction of * Dr., Mu Alparslan Üniversitesi Aratırma Görevlisi, elmek: tuuranguler@hotmail.com

ÖZET Bu çalışmada öncelikle edebiyat eleştirisi yöntemlerinden biri olan " feminist edebiyat eleştirisi " hakkında kuramsal bilgi verilmiş ve daha sonra günümüz Türk edebiyatının kadın yazarlarından Nihan Kaya'nın " Gelin " adlı hikâyesi bu eleştiri yöntemine göre incelenmiştir.