GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS

PROVINSIALE EKSAMEN
2019
GRAAD 11

FISIESE WETENSKAPPE
VRAESTEL 2

CHEMIE

NAAM VAN LEERDER: ___________________________________________

GRAAD: _________

PUNTE: 150

TYD: 3 uur

15 bladsye
 FISIESE WETENSKAPPE 2
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS

PROVINSIALE EKSAMEN

FISIESE WETENSKAPPE
Vraestel 2 (CHEMIE)

PUNTE : 150
TYD : 3 uur

INSTRUKSIES EN INLIGTING:

1. Skryf jou NAAM op die ANTWOORDBOEK wat voorsien is.

2. Hierdie vraestel bestaan uit SEWE vrae. Beantwoord ALLE vrae in

die ANTWOORDBOEK.

3. Begin ELKE vraag op ʼn NUWE bladsy in die ANTWOORDBOEK.

4. Nommer die antwoorde presies volgens die nommeringstelsel wat in

hierdie vraestel gebruik word.

5. Los EEN lyn oop tussen twee opeenvolgende vrae, byvoorbeeld

tussen VRAAG 2.1 en VRAAG 2.2.

6. ʼn Nieprogrammeerbare sakrekenaar mag gebruik word.

7. Jy mag toepaslike wiskundige instrumente gebruik.

8. JY WORD STERK AANGERAAI OM DIE AANGEHEGDE

INLIGTINGSBLAAIE TE GEBRUIK.

9. Toon ALLE formules en vervangings in ALLE berekeninge.

10. Rond alle FINALE numeriese antwoorde af tot ʼn minimum van

TWEE desimale plekke.

11. Gee slegs kort (bondige) motiverings of besprekings waar nodig.

12. Skryf netjies en leesbaar.

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 3
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

VRAAG 1: MEERVOUDIGEKEUSE-VRAE

Vier opsies word as moontlike antwoorde op die volgende vrae gegee. Elke
vraag het slegs EEN korrekte antwoord. Skryf slegs die letter (A – D) langs die
vraagnommer (1.1 – 1.10) in die ANTWOORDBOEK neer.

1.1 Watter een van die volgende is NIE ʼn intermolekulêre krag nie?

A Kovalente binding
B Waterstofbindings
C London / geïnduseerde kragte
D Dipool – dipoolkragte (2)

1.2 Londonkragte word gevind tussen …

A twee polêre molekules.

B twee nie-polêre molekules.
C ʼn Polêre molekule en ʼn nie-polêre molekule.
D ʼn Polêre molekule en ʼn ioon. (2)

1.3 Watter van die volgende molekules het ʼn trigonaal-bipiramidale vorm?

A CH4
B PCℓ5
C SF6
D BF3 (2)

1.4 Watter van die volgende het dieselfde molekulêre vorms?

CO2, H2O, BeCl2 en N2O

A CO2, BeCl2 en N2O

B Slegs H2O en N2O
C H2O, BeCl2 en CO2
D Slegs CO2 en N2O (2)

1.5 By watter van die volgende temperature en druk sal waterstofgas se gedrag
ooreenstem met dié van ʼn edelgas?

TEMPERATUUR DRUK
5
A 273 K 1 x 10 Pa
B 10 K 1 x 102 Pa
C 273 K 1 x 102 Pa
D 10 K 1 x 105 Pa (2)

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 4
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

1.6 Die volume van ʼn ingeslote gas is 200 cm3. Die druk op die gas word
verdriedubbel en die temperatuur word verdubbel, die nuwe volume is
nou …

A 1200,33 cm3.
B 800,33 cm3.
C 300,33 cm3.
D 133,33 cm3. (2)

1.7 Charles se Wet kan wiskundig as volg voorgestel word, …

A V ∝ T.

1
B V∝ .
T

C pV ∝ T.

D VT = k. (2)

1.8 Beskou gelyke massas van die vier verskillende gasse hieronder gegee.
Die gasse is almal by dieselfde temperatuur en druk. Die gas wat die
grootste volume sal opneem is …

A Helium.
B Chloor.
C Waterstof.
D Swaeldioksied. (2)

1.9 18,25 g HCℓ word opgelos in 250 cm3 gedistilleerde water. Die
konsentrasie van die oplossing is …

A 0,073 mol.dm-3.
B 73 mol.dm-3.
C 0,002 mol.dm-3.
D 2 mol.dm-3. (2)

1.10 Hoeveel molekules is daar in 1,5 mol waterstofsulfied?

A 1,51 x 1024 molekules

B 9,03 x 1023 molekules
C 3,01 x 1023 molekules
D 4,21 x 1023 molekules (2)
[20]

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 5
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

VRAAG 2: (BEGIN OP ’N NUWE BLADSY)

Die grafiek hieronder toon die verandering in potensiële energie van twee
waterstofatome soos die afstand tussen hulle verander.
Potensiële

Dit is moontlik om die grootte van die bindingsenergie en die bindingslengte van
die waterstofmolekule te bepaal.

2.1 Definieer die term bindingsenergie. (2)

2.2 Vanaf die grafiek, gee die bindingsenergie van die waterstofmolekule. (1)

2.3 Definieer die term bindingslengte. (2)

2.4 Vanaf die grafiek, gee die bindingslengte van die waterstofmolekule. (1)

2.5 Verduidelik in jou eie woorde waarom die molekules meer stabiel is by
punt 3 as by punt 4 soos aangetoon op die grafiek. (4)
[10]

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 6
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

VRAAG 3: (BEGIN OP ’N NUWE BLADSY)

ʼn Chemiese binding word gedefinieër as die wederkerige aantrekkingskrag

tussen twee atome wat die resultaat is van die gelyktydige aantrekking tussen
hulle kerne en die buitenste elektrone van die ander atoom. Beantwoord die
volgende vrae oor chemiese bindings.

3.1 Definieer die term elektronegatiwiteit. (2)

3.2 Maak gebruik van elektronegatiwiteit om te verduidelik watter van die

volgende atome heel waarskynlik ʼn negatiewe ioon sal vorm: Al of S. (2)

3.3 Toon aan, met behulp van elektronegatiwiteit, watter tipe binding tussen
die elemente van die volgende voorbeelde sal vorm.

3.3.1 MgO (2)

3.3.2 HCℓ (2)
3.3.3 PH3 (2)

3.4 Die valensieskil-elektronpaar-afstotingsteorie (VSEPA) word gebruik om

die geometrie (vorm) van molekules te voorspel.

Definieer die term Valenselektrone. (2)

3.5 Teken Lewisstrukture vir elk van die volgende.

3.5.1 Die suurstofatoom (2)

3.5.2 P (2)
3.5.3 Cℓ-1 (2)
3.5.4 HOCℓ (2)

3.6 Hoeveel pare bindingselektrone is daar in ʼn trigonaal planêre molekule? (2)

3.7 Toon die VSEPA vorm van elk van die volgende molekules aan.

3.7.1 CCℓ4 (2)

3.7.2 BF3 (2)
3.7.3 SO2 (2)

3.8 Die hidroniumioon (H3O+) word gevorm wanneer ʼn suur in water ioniseer.

3.8.1 Watter tipe binding vorm tussen die H+ ioon en die

watermolekule? (2)

3.8.2 Maak gebruik van Lewis diagramme om die vorming van die
hidronium ioon aan te toon. (3)
[33]

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 7
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

VRAAG 4: (BEGIN OP ’N NUWE BLADSY)

4.1 ʼn Groep Graad 11 leerders ondersoek die effek van intermolekulêre kragte
op die smelt- en kookpunte van verskillende stowwe.

Hulle verkry die volgende resultate:

Smeltpunt Kookpunt
Naam Formule Diagram
(oC) (oC)

Water H2O 0,0 100,0

Asynsuur CH3COOH 17,0 118,1

Bensien C6H6 5,5 80,2

Chloroform CHCl3 -63,5 61.2

4.1.1 Definieer die term kookpunt. (2)

4.1.2 Verduidelik waarom water ʼn hoër kookpunt as chloroform het. (3)

4.1.3 Bestudeer die molekulêre diagramme hierbo en verduidelik

waarom chloroform ʼn laer kookpunt het as benseen. (2)

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 8
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

4.2 Bestudeer die volgende stowwe:

HCℓ, Cℓ2, H2O, CO2, HF, MgCℓ2

Watter een van die bogenoemde stowwe sal ... hê?

4.2.1 die hoogste kookpunt (1)

4.2.2 Londonkragte (2)

4.2.3 waterstofbindings (2)

4.2.4 dipool – dipoolkragte (1)

4.2.5 ioniese bindings (1)

4.3 Dui aan of die volgende molekules polêr of nie-polêr is.

4.3.1 O2 (2)
4.3.2 NH3 (2)
4.3.3 CO2 (2)

4.4 Die molekules van NH3 en PH3 het ʼn soortgelyke vorm, tog het PH3 ʼn baie
hoër dampdruk by STD as NH3.

4.4.1 Definieer die term dampdruk. (2)

4.4.2 Verduidelik die verskille in dampdruk van bogenoemde

molekules, deur te verwys na die tipe en sterkte van die
intermolekulêre kragte in elkeen. (4)
[26]

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 9
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

VRAAG 5: (BEGIN OP ’N NUWE BLADSY)

Die volgende diagram toon ʼn skeidingstregter met olyfolie en water in.

5.1 Gee TWEE redes waarom olyfolie en water nie meng nie. (2)

5.2 Definieer digtheid in woorde. (2)

5.3 Kaliumpermanganaat (KMnO4) en jodiumkristalle (I2) word laat val in die

tregter.

5.3.1 Watter tipe kragte bestaan tussen die jodiumkristalle? (2)

5.3.2 Watter tipe kragte bestaan tussen die KMnO4 kristalle? (2)

5.3.3 Watter laag sal pers verkleur? (2)

5.3.4 Verduidelik jou antwoord in vraag 5.3.3 deur te verwys na die tipe
intermolekulêre kragte in beide die oplosmiddel en die opgeloste
stof. (4)
[14]

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 10
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

VRAAG 6: (BEGIN OP ’N NUWE BLADSY)

6.1 Waterstof en helium is baie naby aan ideale gasse.

6.1.1 Gee DRIE eienskappe van ʼn ideale gas. (3)

6.1.2 Onder watter toestande van temperatuur en druk sal regte

gasse soos waterstof en helium, optree soos ideale gasse? (2)

6.2 ʼn Groep leerders het die volgende apparaat opgestel gedurende ʼn ondersoek
na die verwantskap tussen die druk en die volume van ʼn spesifieke
hoeveelheid gas.

6.2.1 Benoem die apparaat hierbo aangetoon. (1)

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 11
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

Die leerders maak gebruik van die pomp om die druk wat op die gas
uitgeoefen word te verander. Hulle het die volgende grafiek vanuit hulle
resultate verkry.

Grafiek van Druk teenoor Volume

Volume (cm )
3

Druk (kPa)

6.2.2 Formuleer Boyle se wet in woorde. (2)

6.2.3 Identifiseer die volgende veranderlikes:

6.2.3.1 Onafhanklike veranderlike (1)

6.2.3.2 Afhanklike veranderlike (1)

6.2.3.3 Gekontroleerde veranderlikes (2)

6.2.4 Maak gebruik van die grafiek en gee die druk van die gas
wanneer die volume 4 cm3 is. (2)

6.2.5 Beskryf hoe die vorm van die grafiek sal verander, indien die
eksperiment teen ʼn hoër temperatuur plaasvind. (2)

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 12
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

6.3 Veiligheid tydens skubaduik is van uiterste belang. Om die gaswette te

verontagsaam mag fataal wees.

Druk Volume

Die volume van ʼn skubaduiker se longe is ongeveer 6 ℓ, by ʼn druk van een

atmosfeer en ʼn temperatuur van 295 K.

6.3.1 Bepaal die volume van die gas by ʼn druk van 120 kPa en ʼn
temperatuur van 282 K. (5)

6.3.2 Skakel 282 K om na oC. (2)

6.3.3 Verduidelik wat sal gebeur met die duiker se longe as hy te

vinnig na die oppervlak beweeg en waarom dit sal gebeur. (3)
[26]

b.o.
 FISIESE WETENSKAPPE 13
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

VRAAG 7: (BEGIN OP ’N NUWE BLADSY)

7.1 Aluminiumhidroksied word algemeen gebruik as ʼn teensuurmiddel,

sowel as in deodorant. Terwyl waterstofsulfied gebruik word om die
element swael te vorm wat op sy beurt weer gebruik word in die
produksie van swaelsuur. Beide hierdie stowwe kan vervaardig word
met behulp van die volgende reaksie.

H2O + Aℓ2S3  H2S + Aℓ(OH)3

7.1.1 Skryf die reaksie oor en balanseer dit. (3)

7.1.2 As 10 g aluminiumhidroksied vervaardig word, bereken die

massa van die aluminiumsulfied wat by ʼn oormaat water
gevoeg moet word om dit te kan produseer. (4)

7.1.3 Bereken die persentasie suurstof in Aℓ(OH)3. (3)

7.2 Wanneer soutsuur met kalsiumkarbonaat reageer, vervaardig dit

kalsiumchloried en koolsuur, volgens die gebalanseerde reaksie:

2HCℓ(aq) + CaCO3(s)  CaCℓ2(aq) + H2CO3(aq)

400 cm3 soutsuur met ʼn konsentrasie van 0,2 mol.dm-3 word by 20 g

kalsiumkarbonaat gevoeg.

7.2.1 Bepaal watter reaktant in oormaat is. (6)

7.2.2 Bereken die massa van die CaCℓ2 vervaardig. (3)

7.2.3 As slegs 4 g van die CaCℓ2 vervaardig is, bereken die

persentasie opbrengs van die reaksie. (2)
[21]

TOTAAL: 150

EINDE
 FISIESE WETENSKAPPE 14
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

DATA FOR PHYSICAL SCIENCES GRADE 11

PAPER 2 (CHEMISTRY)

GEGEWENS VIR FISIESE WETENSKAPPE GRAAD 11

VRAESTEL 2 (CHEMIE)

TABLE / TABEL 1: PHYSICAL CONSTANTS / TABEL 1: FISIESE KONSTANTES

NAME / NAAM SYMBOL / SIMBOOL VALUE / WAARDE

Avogadro's constant
Avogadro-konstante NA 6,02 x 1023 mol-1

Molar gas constant

Molêre gaskonstante R 8,31 J∙K-1∙mol-1

Standard pressure
Standaarddruk p 1,013 x 105 Pa

Molar gas volume at STP

Molêre gasvolume by STD Vm 22,4 dm3∙mol-1

Standard temperature
Standaardtemperatuur T 273 K

TABLE / TABEL 2: FORMULAE / TABEL 2: FORMULES

p1V1 p 2 V2
 pV  nRT
T1 T2
m N
n n
M NA
V n m
n c OR/OF c
Vm V MV
 FISIESE WETENSKAPPE 15
Vraestel 2 (CHEMIE) GRAAD 11

TABLE 3: THE PERIODIC TABLE OF ELEMENTS / TABEL 3: DIE PERIODIEKE TABEL VAN ELEMENTE

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
(I) (II) (III) (IV) (V) (VI) (VII) (VIII)
1 Atomic number 2
KEY/SLEUTEL Atoomgetal
2,1

H He
1 4
3 4 29 5 6 7 8 9 10
Electronegativity Symbol
Cu

1,9
1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0
Li Be Elektronegatiwiteit Simbool B C N O F Ne
7 9 63,5 11 12 14 16 19 20
11 12 13 14 15 16 17 18
Aℓ Cℓ
0,9

1,2

1,5

1,8

2,1

2,5

3,0
Na Mg Approximate relative atomic mass Si P S Ar
23 24 Benaderde relatiewe atoommassa 27 28 31 32 35,5 40
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
0,8

1,0

1,3

1,5

1,6

1,6

1,5

1,8

1,8

1,8

1,9

1,6

1,6

1,8

2,0

2,4

2,8
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
39 40 45 48 51 52 55 56 59 59 63,5 65 70 73 75 79 80 84
37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
0,8

1,0

1,2

1,4

1,8

1,9

2,2

2,2

2,2

1,9

1,7

1,7

1,8

1,9

2,1

2,5
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
86 88 89 91 92 96 101 103 106 108 112 115 119 122 128 127 131
55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Tℓ
0,7

0,9

1,6

1,8

1,8

1,9

2,0

2,5
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Pb Bi Po At Rn
133 137 139 179 181 184 186 190 192 195 197 201 204 207 209
87 88 89
0,7

0,9

Fr Ra Ac 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
226
Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
140 141 144 150 152 157 159 163 165 167 169 173 175
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
232 238