Suoma filbmabagadalliid lihttu SELO lahtut lea jienastan filbmadahkki Suvi West jagi filbmabagadallin.
West njulgestaga njuorrasii go oaččui diehtit bálkkašumis. Su mielas orru erenoamáš, go su kollegat leat jienastan su dán bálkkašumi vuoitin, eandalit go ovdal dan leat ožžon fikšuvnna bagadallit.
– Dat lei jáhkkemeahttun, go ožžon dan gullat, ahte dán jagi dat leat válljen mu. Dás lea hui stuorra persovnnalaš mearkkašupmi máŋggage ášši geažil, muitala West.
Bálkkašumi ákkastallet dainna, ahte West dahká čáppa ja guoskkahahtti filmmaid fáttáin, mat leat dehálaččat ja guovddážis sápmelaččaide. Seammás dat maid lasihit váldoálbmoga ipmárdusa eamiálbmoga kultuvrras ja identitehtas sihke gaskavuođas suopmelaš servodahkii.
Bálkkašupmi juhkkojuvvui sotnabeaivve audiovisuálalaš suorggi Avate-searvvi jahkečoahkkimis, gos bálkkašedje jagi buoremus audiovisuálalaš suorggi dahkkiid. Suoma filbmabagadallit leat juohkán Jagi filbmadahkki -dovddastusa jagi 2004 rájes.
Seamma bálkkašumi leat vuoitán ovdal earret eará Juho Kuosmanen, Aki Kaurismäki, Selma Vilhunen ja Pirjo Honkasalo.
Váldoálbmoga ipmárdus sámiid historjái rahpasa filmmaid bokte
Suvi West ja Anssi Kömi maŋimuš dokumeantafilbma Máhccan gieđahalai sámiid museadávviriid máhcaheami nappo repatriašuvnna Sápmái Sámemusea Siidii. Dokumeantafilbma lea ožžon olu buriid árvvoštallamiid ja máhcahaga Suoma filbmasuorggis.
West illuda, go lea ožžon olu doarjaga filmma almmuheami maŋŋá iežas kollegain. Son árvala, ahte filbmadahkkit sáhttet leat eanet krihtalaččat go kritihkkarat, danin go sii leat hirbmat dárkkit das, mo filmmat ráhkaduvvojit.
– Anán hui sakka árvvus, ahte aŋkke dán máhcahaga vuođul dat leat hállan dan ámmátlaš ja dáiddalaš bealis ja das, mo máidnasat huksejuvvojit, muitala West.
Filbmabagadallin son lea vásihan, ahte máŋgii sámefilmmain ságastit beare daid fáttáin dahje dieđuid juohkimis, muhto sáhka dáiddalaš bealis lea báhcán eret.
– In vuolgge bargat filmmaid dan dihte, ahte sáhtášin lasihit dieđu, muhto dán dáidaga dahkama geažil ja persovnnalaš sivaid geažil. Maiddái ieš ferten váldit dan rolla, ahte maiddái buktá dan dieđu, nu mo Eatnameamet-filmma buohta lei čielga dieđihan- ja diehtojuohkinmotivašuvdna rahkadit dan filmma, dadjá West.
Danin Westii leage mávssolaš, ahte eará filbmadahkkit atnet su barggu árvvus.
– Dat lea mávssolaš, ahte mun lean dásseárvosaš filbmadahkki sin searvvis ja sii oidnet filmma dáiddalaš ánssuid, dadjá Suvi West.
Dorvvolaš bargobiras vuođđun persovnnalaš filmmaide
Máhccan-filmmas gieđahallet sámi museadiŋggaid máhcaheami olu maid bagadalli Suvi West dovdduid ja jurdagiid bokte. Dán dovdduide guoski bagadanvuogi leat maiddái Suomas rábmon.
Dovdduid čájeheapmi ja gieđahallan ii leat Suvi Westii alddis hástalus iige lean váttis buktit dáid ovdan dokumeanttas.
– Nuorabun leamašan vehá váttis go ledje nu olu dovddut, muhto bargoeallimis ja filmmaid dagadettiin dat lea hui stuorra ovdamunni. Munnje dat ii lean nu lossat, dadjá West.
West muitala, ahte su bagadalliguoimmi Anssi Kömis lea maiddái hui stuorra rolla das, ahte bargobiras lea dorvvolaš.
– Doppe kámera duohken lea olmmoš, guhte ráhkista mu, guhte udno munnje buot buori. Ja go mun lean headju ja ropmi ja fasti oaidnit, de mun dieđán, ahte mun sáhtán luohttit dán olbmui, dadjá West.