Academia.eduAcademia.edu

Çay Bitkisini İşe Koşmak: Plantasyon Mantığı İle Şekillenen Bir İlişkiler Ekolojisi

2024, 23. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi

Yüzyıllardır süren zorla çalıştırma ve sistematik yoksullukla sürdürülen üretim ilişkilerine dayanan plantasyonlar, insan ve insan ötesi bedenleri farklı şekillerde işe koşmaktadır. Bu anlamıyla monokültürleşmenin yarattığı rolün merkezde olduğu, gıdanın üretilmesi için çok çeşitli türlerin zorla çalıştırıldığı bir sistem olarak plantasyonlar, ekonomileri, çevreyi, sosyal ilişkileri de düzenleme biçimleri olarak işlev görmüştür. Bu konuda bir tartışma yaratmayı amaçlayan bu çalışma, plantasyon mantığı ile şekillenen ilişkiler ekolojisi hakkında sorular sormak, plantasyonların yeni toprak arayışları, tüm türlerin topraklara yerleşimini ve toprakla ilişkisini, dünya pazarıyla ilişkisini ve emek kullanımını nasıl etkilediğini bütünsel bir bakış ile analiz etmenin yolları üzerine düşünmeyi amaçlamaktadır. İlk formlarının insanların, bitkilerin ve hayvanların zorla yeniden yerleştirilmesi, yabancılaştırılması ve köleleştirilmesine dayanan plantasyonları, insanlar ve toprak üzerindeki kontrol ilişkileri çerçevesinde modern çağın oluştuğu ve geliştiği öncüller olarak ele alarak, toprak, emek ve ekosistem ilişkilerini çeşitli biçimlerde dönüştüren plantasyonların çoklu ölçeklere ve alanlara yayılmasına olanak tanıyan, ekolojileri kontrol etmek, yabancılaştırmak, basitleştirmek ve evcilleştirmek için nasıl çalıştığını anlamayı da hedeflemektedir. Çay bitkisinin plantasyonlar şeklinde örgütlenmesi doğal peyzajların yeniden yaratılması ile birlikte yoğun bir emek gücü gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Üretim sürecinin hem fabrika hem de tarla ayağında büyük ölçüde insan emeğine bağımlı bir organizasyon olarak örgütlenenen, plantasyonlar eliyle dolaşıma sokulan çay bitkisi plantasyon bitkisi olarak evcilleştirilmiş ve dünyayı dolaşmıştır. Türkiye coğrafyasına kadar uzanan yolculuğunda bir bitkisel coğrafya geliştirilmesi hedefinde çay tarım sanayi plantasyonlarının Doğu Karadeniz Bölgesi’nde mekânsal peyzajın dönüşümü, toprağın çitlenmesi, insan ve insan dışı eylemliliğin metalaşma süreçlerine çekilmesi süreçlerindeki etkisi tartışılacaktır. Osmanlı’da ekim denemeleri yapılan çay bitkisinin Cumhuriyet’in yüzyılındaki gelişimi, toprak, ekosistem ve emeğin dönüşümü üzerinden bu süreçte çıkarılan çay kanunları vasıtasıyla ele alınacaktır.

23. ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ BÖLÜM KONGRESİ PROGRAMI 30 Mayıs 2024 Perşembe (1. Gün) Ordu Üniversitesi Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yerleşkesi 10.00 - 17.00 : Giriş Kaydı ve Kokteyl 12.30 – 13.00 : Açılış ve Selamlama Konferans Salonu Saygı Duruşu ve İstiklal Marşı Müzik Dinletisi Slayt Gösterimi 13.00 - 14.00 : Davetli Konuşmacı Paneli Konferans Salonu Oturum Başkanı Prof. Dr. Ömer Zühtü ALTAN (Anadolu Üniversitesi ÇEEİ Bölümü emekli öğretim üyesi) Davetli Konuşmacılar Prof.Dr. Seyhan ERDOĞDU (Ankara Üniversitesi ÇEEİ Bölümü emekli öğretim üyesi) Prof.Dr. İlkay SAVCI (Ankara Üniversitesi ÇEEİ Bölümü emekli öğretim üyesi) Prof.Dr. Kadir ARICI (Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku ABD emekli öğretim üyesi) 14.00 - 14.45 : Öğle Yemeği - Fakülte Yemekhanesi 14.45 - 15.15 : Sosyal Politika Araştırmaları Derneği Ödül Programı Konferans Salonu 15.30 - 16.45 : Sendikacı-Akademisyen Buluşması/Çalışma Hayatının Sorunları Forum 17.00: Gezi Programı Ünye Gezisi ve Akşam Yemeği 31 Mayıs 2024 Cuma (2. Gün) Ordu Üniversitesi Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yerleşkesi 9.30 – 13.00 Atölyeler Çocuk Emeği Atölyesi Bilgisayar Laboratuvarı Sendikacılık Atölyesi * Seminer Salonu *Sendikacılık atölyesine yalnızca lisans ve yüksek lisans öğrencileri katılacaktır. 09.30 - 11.10: Bildiri Sunumları Sosyal Güvenlik Oturumu Oturum Başkanı : Kadir ARICI Sosyal Güvenlik Reformunun 15’inci Yılında Yeniden Reformu Konuşmak Türk Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Sunulan Temel Sağlık Hizmetlerinin Sosyal Koruma Tabanları Yaklaşımına Göre Finansman Bakımından Değerlendirilmesi Hizmet Borçlanması Politikaları ile Astsubaylar Arasında Yaratılan Eşitsizliğin İncelenmesi 5510 Sayılı Kanun’un Ek-10 Maddesi Kapsamında Hekimlerin Sigortalılığı Konferans Salonu Yusuf ALPER Duygu AÇIK Yusuf ALPER Ali Kemal NURDOĞAN Dilek ESER ÇASGEM Oturumu Oturum Başkanı : Aysen TOKOL Mesleki Rehabilitasyonun Uygulanabilmesi İçin Ele Alınması Gereken Öncelikli Konular Gençlerin Nitelikli İstihdamının Desteklenmesi Projesi: Sosyal Etki Analizi İnşaat Sektöründe İş Kazası Tahmin Modellemesi Araştırması Güvenlik Koçluğu Uygulamalarının Özyeterliliğe ve İş Tatminine Etkisi Çalışma Psikolojisi Oturumu Oturum Başkanı : Özlem ÇAKIR İşe Adanmışlık ile İş Tatmini İlişkisinde Merhamet Yorgunluğunun Aracılık Rolü: Sosyal Hizmet Çalışanları Üzerine Bir İnceleme Değişen Çalışma Hayatında ve Yeni Mesleklerde Aranılan Teknik ve Sosyal Yeteneklerin Üniversite Ders Planlarına Etkisi Sosyal Uygunluk Denetimlerinde Kapsamdışı Personel Uygulaması: Hazır Giyim Sektöründe Bir Araştırma Asgarı̇ Ücretlı̇ Çalışanların Psikolojik Destek Taleplerı̇ nin Sosyo-Ekonomı̇ k Belı̇ rleyı̇ cı̇ lerı̇ Yeni Çalışma Biçimleri Oturumu 1 Oturum Başkanı : İlkay SAVCI Kapitalist Emek Süreci Bağlamında Uzaktan Çalışma: Banka Emekçileri Örneği Türkiye ve Avrupa'da Hibrit Çalışma Modeli: Karşılaştırmalı Bir İnceleme Uzaktan Çalışan Kadınların Toplumsal Cinsiyet Algıları Uzaktan Çalışmaya İlişkin Dergipark’ta Taranan Makalelerin Genel Görünümü: 2020-2024 Yılları Arası Ücretler ve İstihdam Oturumu Oturum Başkanı : Yücel UYANIK Türkiye’de Asgari Ücretin Makroekonomik Belirleyicileri Üzerine Teorik ve Ampirik Analiz Ücretlerin Brüt Tutar Üzerinden Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Yönelik Senaryonun Değerlendirilmesi Enflasyonla Mücadelede Hedef Ücretler Mi Olmalı Kârlar Mı? Türkiye Örneğinde Ardl Yaklaşımı Bulguları Ücret Farklılıklarının Sektörel Anlamda Düşük ve Yüksek Teknoloji Düzeyine Göre İncelenmesi 11.10 - 11.30 : Çay - Kahve Arası Derslik 105 Elif GÖKÇEARSLAN Derya KOÇAK Pınar MÜRTEZAOĞLU Esra TAŞÇI Funda ÇINAR ALTAY Metin Cudi YARDIMCI Elif ÇELİK Berna YAZAR ASLAN Derslik 106 Orhan ÇINAR Kübra BOZMA Ömer Faruk OSMANOĞLU Elif Nur ALPER Bensu BERGAMALI KIDAK Kübra BOZMA Gürkan BOZMA Derslik 107 İlkay ÜREMİŞ KİRİL Merve TANE Özge ŞEN Derya ALİMANOĞLU YEMİŞÇİ Melih TUTAR Derslik 108 Utku ALTUNÖZ Funda ÇONDUR İbrahim DEMİRBİLEK Erdem GÜDENOĞLU Harun SIÇRAR Ensar BALKAYA 11.30 - 13.10 : Bildiri Sunumları Göçmenler ve Göç Politikaları Oturumu Oturum Başkanı : Seyhan ERDOĞDU Türkiye’de Belgesiz Çalışan Yabancı Sayısının Tahmin Nitelik Uyumsuzluğu Olgusunun Beyin Göçü İle İlişkisinin İncelenmesi: Bir Nitel Araştırma Türk Hukukunda Geçici Koruma Kapsamındaki Yabancıların Çalışmalarına Bağlı Hakları Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinde Suriyeli Düzensiz Göçmen Krizi ve 18 Mart 2016 Mülteci Uzlaşısının Sosyal Politika ve İstihdam Boyutu Sosyal Diyalog, Sosyal Adalet ve Sosyal Politika Oturumu Oturum Başkanı : Gamze YÜCESAN ÖZDEMİR Konferans Salonu Oğuz KARADENİZ Halil İbrahim OKUMUS Özlem ÇAKIR Ö. Hakan ÇAVUŞ Gürol ÖZCÜRE Derslik 101 Sosyal Diyalog: Katılımcı Zorbalık (mı?) Mutlak Eşitlikçiliğin Ötesinde Adalet: Türkiye’de Sosyal Adalet Çalışmaları Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme 6 Şubat 2023 Depremleri sonrasında Afet Yönetiminde Sosyal Politikanın Rolü 2000’ler Türkiye’sindeki Sosyal Politikaların Yoksulların Siyasal Tercihlerine Etkileri İş-Yaşam Dengesi Politikaları ve Düzenlemeleri Bağlamında Avrupa Birliği ve Türkiye Karşılaştırması Yüksel AKKAYA M. Onur ARUN Caner ÖZDEMİR Tuğba GÜCENMEZ Engelli ve Eski Hükümlü Kendi İşini Kurma Hibe Destekleri: Bursa Örneği 2015-2023 Yusuf ALPER Burak Faik EMİRGİL Elif KARA Abdulkadir YÜKSEL Müge ERSOY KART Baybars Kaan YEŞİLIRMAK Rıfat YILDIZ Gürol ÖZCÜRE Dezavantajlı Gruplar ve Ayrımcılık Oturumu Oturum Başkanı : Yusuf ALPER Çalışma Hayatında Obez Bireyler Ayrımcılığa Maruz Kalıyor Mu? İnsan Kaynakları Uzmanları Gözünden Bir Değerlendirme Madde Bağımlılığı Alanında Uygulanan Sosyal Politika ve Sosyal Hizmetler Gençlerin Eğitimden İşgücü Piyasasına Geçişte Karşılaştıkları Sorunlar: Avrupa Birliği-Türkiye Karşılaştırması (İtalya-İspanya ve Türkiye Örnekleri) İş Hukukunda Güncel Gelişmeler Oturumu Oturum Başkanı : Gaye Burcu YILDIZ Geçici İstihdam Ajanslarının Düzenlenmesi Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/5674 Esas 2022/8955 Karar Sayılı İlamı Işığında Hizmet Tespit Davalarında Hak Düşürücü Süreyi Ortadan Kaldıran Haller Dijital Çalışma Platformu Çalışanlarının İşçi Niteliği Kişisel Verilerin Korunması Kapsamında İş Başvurusunda Bulunan Kişinin Psikolojik Testlere Tabi Tutulması Yeni Çalışma Biçimleri Oturumu 2 Oturum Başkanı : Sadık KILIÇ Yalnız ama Birlikte Çalışmak: CO-WORKING Yeni Bir A-Tipik İstihdam Biçimi Olarak Dört Günlük Çalışma Haftası Refah Devleti Açısından Ülkelerin Platform Çalışmaya Bakış Açıları: Seçilmiş Ülkelerdeki Politikaların Analizi Pandemi Sürecinde Yerel Yönetim Çalışanlarının İş Dinamiklerindeki Dönüşüm: Ordu Büyükşehir Belediyesi Üzerine Bir İnceleme Öztekin DÜZGÜN Yağmur OKAY RESULOĞLU Gürol ÖZCÜRE Derslik 105 Derslik 106 Aslı TAŞDEMİR Ceyhun GÜLER Fatih GÜLTEKİN Rabia Büşra ERAFŞAR Fatih GÜLTEKİN Derslik 107 İlknur KILKIŞ Selver YILDIZ BAĞDOĞAN Tuğba ENGİN Uygar ÖZTÜRK Gafar SHAMILOV Ali RZAYEV Yasin YILMAZ İnsan Onuruna Yakışır İşler ve Denizcilik Sektöründe Çalışma İlişkileri Oturumu -Derslik 108 Oturum Başkanı : Berrin CEYLAN ATAMAN Cumhuriyetin 2. Yüzyılında Türkiye’de ‘İş’lerin Kalitesi Standart Altı Gemilerde işgücü piyasası dinamikleri ve çalışma Pratikleri: Etnografik Bir Araştırma Denizcilik Endüstrisinde Gemi İnsanlarının Çalışma İlişkileri: 2020 Sonrası Güncel ve Konvansiyonel Sorunlar Denizcilik Sektöründe Stres Yönetimi: Gemi İnsanları Üzerindeki Etkisi ve Çalışma İlişkilerine Yansımaları Handan KUMAŞ Atalay ÇAĞLAR Çağatay Edgücan ŞAHİN Aziz MUSLU Derya BAYRAK Aziz MUSLU 13.30 - 14.30 : Öğle Yemeği - Fakülte Yemekhanesi 14.30 - 16.10 : Bildiri Sunumları İşsizlik ve Genç İşsizliği Oturumu Konferans Salonu Oturum Başkanı : Gürol ÖZCÜRE Türkiye’de Ne İstihdamda Ne Eğitimde (NEET) Olan Gençler İçin Mevcut Durum ve İhtiyaç Analizi Yeni Mezunların İstihdamı ve İstihdamda Kalma Durumu: Zincir Marketler Örneği Sosyal Desteğin İş Arayanların İş Arama Davranışı ve İyilik Hali Üzerindeki Etkisi: Ankara Örneği Türkiye’de Gençlerin Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olma Durumu ve İşgücü Piyasaları İle İlişkileri Doğu Karadeniz’de Doğa, Meta ve Emek Oturumu Oturum Başkanı : Selmin KAŞKA Dünden Bugüne Türkiye'de Tarımda Yapısal Değişim: Doğa, Meta ve Emeğe İlişkin Gözlemler Çay Bitkisini İşe Koşmak: Plantasyon Mantığıyla Şekillenen Bir İlişkiler Ekolojisi Doğu Karadeniz'de Kırsal Dönüşüm, Göç Süreçleri ve Sınıfsal Dinamikler Doğu Karadeniz'de Tarımsal Üretimde Kadın Emeğinin Değişen Görünümleri Çocuk Emeği Oturumu Oturum Başkanı : Gülbiye YENİMAHALLELİ YAŞAR Bir Çocukluk Çağı Hastalığı: Mesleki Eğitim Türkiye’de 2000 Yılı Sonrası Mesleki Eğitim Politikalarının Analiz Çotanak Tutan Küçük Eller: Fındık Hasadında Çocuk Emeği ILO’nun İnsan Onuruna Yakışır İş Hedefi: 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi Bağlamında Değerlendirme Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Emeği Oturumu Oturum Başkanı : Hatice EROL Uluslararası Sosyal Politika Düzenlemeleri Işığında Türkiye’de İşyerinde Şiddet ve Tacizle Mücadele Politikalarının Analizi Mühendislikte Kadınlar: Eskişehir’de Bir Swot Analizi Çalışması Kadın Reisli Hanelerde Yoksulluk: Samsun Örneği Kadın Dostu Kent Kriterleriyle Ordu İline Bakış Karton Toplayan Suriyeli Kadınlar: Şanlıurfa Örneği Yücel UYANIK Murat ATAN Olcay BESNİLİ MEMİŞ Özkan ÖZTÜRK Abdulkadir DEVELİ Fatih KARCIOĞLU Ensar BALKAYA Derslik 101 Berna GÜLER Fatma GENÇ Umut ULUKAN Nihan CİĞERCİ ULUKAN Derslik 105 Yasemin MAMUR IŞIKÇI Suat YEŞİLYURT Yasemin MAMUR IŞIKÇI Sena KABA Gizem YAŞAR ŞİMŞEK Ayşenur ÖKTEM ÖZGÜR Derslik 106 Çağla ÜNLÜTÜRK Zerrin Sungur TAŞDEMİR Demet ÖZMEN YILMAZ Serra KAYAHAN Sebiha KABLAY Oya OCAK Yeni Çalışma Biçimleri Oturumu 3 Oturum Başkanı : Fatih KARCIOĞLU Dijital Çağ ve Sosyal Güvenlik: Artan Güvencesizliğin Çözümüne Yönelik Mevcut Yaklaşımların Değerlendirilmesi Dijital Emek Platformları ve Enformel Çalışma: Dijitalleşme Düzenleme Süreçleri İçin Bir Araç Olabilir Mi? Platform Çalışması ve Emeğin Örgütlenmesi Önündeki Engeller Platform Çalışma: Bibliyometrik Bir İnceleme Sendikaların Dünü, Bugünü ve Yarını Oturumu Oturum Başkanı : Banu UÇKAN HEKİMLER Türkiye’de Sendikaların Toplumsal İşlevlerine Yönelik Kamuoyu Algıları: Ücretlilerin Algılarına Göre Sendikaların Bir “Toplumsal Meşruiyet Krizi” Var Mı? Pragmatik Sendikacılık Akımında İklim Krizi Stratejileri: AFL-CIO Örneği Türkiye’de Özel Sektörde Çalışan Öğretmenlerin Örgütlenmesine Dair Bir Değerlendirme: Özel Sektör Öğretmenleri Sendikası İşsizlik Sigortasında Ghent Sistemini Uygulayan Ülkelerde Sendikalaşma Oranlarının Değerlendirilmesi ve Sistemin Türkiye Açısından Uygulanabilirliği 16.10 - 16.30 : Çay - Kahve Arası 16.30 - 18.10 : Bildiri Sunumları Sınıf Araştırmaları ve Örgütlenme Oturumu Oturum Başkanı : Yüksel AKKAYA Derslik 107 Şenay GÖKBAYRAK Yusuf Can ÇALIŞIR Batuhan ERSÖZ Ali BAKIN Mine GÜNDOĞDU Altan BAŞARAN Hazel ULUKAYA Derslik 108 Şenol BAŞTÜRK Ali İhsan ÇELEN Ufuk ÖZER Alev BOLAT Erhan GÜLCAN Konferans Salonu Sosyal Politikada Gölgede Kalan-İşçi Sınıfı Kültürü ve İletişimi Sınıf Araştırmalarında “Anti-Kompartmanlaşma” Aracı Olarak Sözlü Tarih Yöntemi- Türkiye Demiryolu Endüstrisinde Bir Araştırma Örneği Üretimin Uluslararasılaşması, Göç ve Sendikalar Aşağıdan Örgütlenme Deneyimleri: Katı Atık Toplayıcılar ve Ev Hizmetleri Çalışanları Örnekleri Gamze YÜCESAN ÖZDEMİR Erkan KIDAK Türkiye’de Sağlık Sistemi İçinde Aile Hekimlerinin Sorunları ve Çözüm Önerileri Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programının Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Sunumu Üzerindeki Etkisi: Sağlık Çalışanları ile Nitel Bir Araştırma Oğuz KARADENİZ Atalay ÇAĞLAR Hatice EROL Abdullah ÖZDEMİR İlayda ERTURUN Zehra KÖSLİ Eda Zeynep KIZIL Nesrin ARDUÇ Sevcan DALGIÇ Meliha Meliş GÜNALTAY Gülbiye YENİMAHALLELİ YAŞAR Güliz ÖZTÜRKMEN Göç ve Sağlık Çalışanları Oturum Başkanı : Çağla ÜNLÜTÜRK Hemşirelik Fakültesi Öğrencilerinin Beyin Göçüne Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi Türkiye’den Almanya’ya Hekim Göçü ve Türk Hekimlerin Göç Dinamikleri M. Meryem KURTULMUŞ Aslı KILINÇ Derslik 105 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Oturumu Oturum Başkanı : Oğuz KARADENİZ Derslik 106 İş Yeri Çalışanların algılarına Göre İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Yeterlik Düzeyinin İncelenmesi: Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü(ASKİ) Örneği Madencilerde Meydana Gelen Bilişsel Yıkımı Anlamak: Sağlık ve İş Güvenliği Yönünden Çıktılar İşçi Sağlığı ve Sendikal Gündem Bağlamında Deprem Sonrası İşyerlerinde Yeni Tehlike ve Risk Kaynakları: Hatay’da İmalat Sanayine Dayalı Bir Araştırma İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamında Teknolojinin Rolü: Türkiye Değerlendirmesi Dijitalleşme ve GİG Ekonomisi Oturumu Oturum Başkanı : İlknur KILKIŞ Hüseyin EKMEKÇİ Sabit MENTEŞE Bilgin ZENGİN Samet ÇELİK Denizcan KUTLU Nimet ERYİĞİT Derslik 107 Uzaktan Çalışmada Dijital Gözetim: Bibliyometrik Bir Analiz Hasan KARAKAYA Selver YILDIZ BAĞDOĞAN Muhammet YÖRÜBULUT 21. Yüzyılda Sivil Toplum Kuruluşlarının Dijitalleşmesi Üzerine Bir İnceleme Emek Perspektifinden Türkiye’ de Dijital Dönüşüm ve Kamu Hizmetlerine Etkisi GİG Ekonomisi ve İş Güvencesizliği: Bursa Görükle'de Moto Kuryeler Üzerine Bir Alan Araştırması Onur DURUKAL Halil İbrahim AKKUŞCU Tarım, Kooperatifçilik ve Kırsal Kalkınma Oturumu Oturum Başkanı : Çağatay Edgücan ŞAHİN Derslik 108 Tarım Sektörünün Krizi, Fransa’da Çiftçi Hareketi ve Yayılma Süreci Üzerine Değerlendirmeler Sosyal Politika – Kooperatifçilik İlişkisi: Yeni Şişede Eski Şarap Mı? Berrin Ceylan ATAMAN Türkiye’deki Güneş Enerjisi Kooperatiflerinin Mevcut Durumu ve Potansiyeli Betül ERGÜN Kırsalda Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımının İstihdama Etkisi Ergün METİN 18.00 - 19.00 : Bölüm Başkanları Toplantısı 20.00 - 23.00 : Gala Yemeği Ünye İİBF Seminer Salonu 1 Haziran 2024 Cumartesi (3. Gün) 09.30 - 10.15 : Kapanış Oturumu - Bölümler Tartışıyor 10.30 - 18.00 : Gezi Programı Perşembe Yaylası Gezisi Özal ÇİÇEK Ünye Ramada Otel Ünye Ramada Otel ÇAY BİTKİSİNİ İŞE KOŞMAK: PLANTASYON MANTIĞI İLE ŞEKİLLENEN BİR İLİŞKİLER EKOLOJİSİ Fatma Genç1 Özet Yüzyıllardır süren zorla çalıştırma ve sistematik yoksullukla sürdürülen üretim ilişkilerine dayanan plantasyonlar, insan ve insan ötesi bedenleri farklı şekillerde işe koşmaktadır. Bu anlamıyla monokültürleşmenin yarattığı rolün merkezde olduğu, gıdanın üretilmesi için çok çeşitli türlerin zorla çalıştırıldığı bir sistem olarak plantasyonlar, ekonomileri, çevreyi, sosyal ilişkileri de düzenleme biçimleri olarak işlev görmüştür. Bu konuda bir tartışma yaratmayı amaçlayan bu çalışma, plantasyon mantığı ile şekillenen ilişkiler ekolojisi hakkında sorular sormak, plantasyonların yeni toprak arayışları, tüm türlerin topraklara yerleşimini ve toprakla ilişkisini, dünya pazarıyla ilişkisini ve emek kullanımını nasıl etkilediğini bütünsel bir bakış ile analiz etmenin yolları üzerine düşünmeyi amaçlamaktadır. İlk formlarının insanların, bitkilerin ve hayvanların zorla yeniden yerleştirilmesi, yabancılaştırılması ve köleleştirilmesine dayanan plantasyonları, insanlar ve toprak üzerindeki kontrol ilişkileri çerçevesinde modern çağın oluştuğu ve geliştiği öncüller olarak ele alarak, toprak, emek ve ekosistem ilişkilerini çeşitli biçimlerde dönüştüren plantasyonların çoklu ölçeklere ve alanlara yayılmasına olanak tanıyan, ekolojileri kontrol etmek, yabancılaştırmak, basitleştirmek ve evcilleştirmek için nasıl çalıştığını anlamayı da hedeflemektedir. Çay bitkisinin plantasyonlar şeklinde örgütlenmesi doğal peyzajların yeniden yaratılması ile birlikte yoğun bir emek gücü gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Üretim sürecinin hem fabrika hem de tarla ayağında büyük ölçüde insan emeğine bağımlı bir organizasyon olarak örgütlenenen, plantasyonlar eliyle dolaşıma sokulan çay bitkisi plantasyon bitkisi olarak evcilleştirilmiş ve dünyayı dolaşmıştır. Türkiye coğrafyasına kadar uzanan yolculuğunda bir bitkisel coğrafya geliştirilmesi hedefinde çay tarım sanayi plantasyonlarının Doğu Karadeniz Bölgesi’nde mekânsal peyzajın dönüşümü, toprağın çitlenmesi, insan ve insan dışı eylemliliğin metalaşma süreçlerine çekilmesi süreçlerindeki etkisi tartışılacaktır. Osmanlı’da ekim denemeleri yapılan çay bitkisinin Cumhuriyet’in yüzyılındaki gelişimi, toprak, ekosistem ve emeğin dönüşümü üzerinden bu süreçte çıkarılan çay kanunları vasıtasıyla ele alınacaktır. Anahtar kelimeler: Plantasyon, çay, ekoloji, emek Doktora Öğrencisi, Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü, fatmagen@gmail.com, ORCID: 0009-0000-1685-2783 1 PUTTING THE TEA PLANT TO WORK: AN ECOLOGY OF RELATIONS SHAPED BY PLANTATION LOGİC Abstract Plantations, based on production relations sustained by centuries of forced labour and systematic poverty, employ human and non-human bodies in different ways. In this sense, plantations, as a system in which the role created by monoculturisation is at the centre and in which a wide variety of species are forced to work for the production of food, have also functioned as forms of regulating economies, the environment and social relations. This study, which aims to create a debate on this issue, aims to ask questions about the ecology of relations shaped by the logic of plantations, to think about ways to analyse how plantations affect the search for new lands, the settlement of all species on lands and their relationship with the land, their relationship with the world market and the use of labour with a holistic perspective. It also aims to understand how plantations work to control, alienate, simplify and domesticate ecologies, allowing them to spread across multiple scales and spaces, transforming land, labour and ecosystem relations in various ways, allowing plantations to spread across multiple scales and spaces, controlling, alienating, simplifying and domesticating ecologies. The organisation of the tea plant in the form of plantations, together with the recreation of natural landscapes, requires an intensive labour force. The tea plant, which is organised as an organisation largely dependent on human labour both in the factory and in the field, and circulated through plantations, has been domesticated as a plantation plant and has travelled the world. To develop a plant geography in its journey to the geography of Turkey, the impact of tea agro-industrial plantations on the transformation of the spatial landscape in the Eastern Black Sea Region, the enclosure of the land, and the processes of commodification of human and non-human agency will be discussed. The development of the tea plant, which was experimented in the Ottoman Empire, in the century of the Republic will be discussed through the tea laws enacted in this process through the transformation of land, ecosystem and labour. Keywords: Plantation, tea, ecology, labour