Sámediggelága áigot dán ráđđehusbajis ođasmahttit Suomas, muhto lihkká dat lea ádjánan máŋga mánotbaji álgoálgosaš áigetávvalis. Riekteministtar Anna-Maja Henriksson (RÁB) dadjá, ahte ulbmilin lea fidnet ráđđehusa evttohusa ođđa sámediggelágas ovddosguvlui riikkabeivviide lagaš áiggiid.
Riekteministeriija dálá árvalusa mielde sámediggeláhka ovdanbuktojuvvo riikkabeivviide vahkus 13 nappo njukčamánu loahpas. Ovdal go láhkaevttohus addojuvvo riikkabeivviide, dat galgá gieđahallojuvvot Sámedikke dievasčoahkkimis ja stáhta galgá ráđđádallat das Sámedikkiin.
– Ulbmilin lea fidnet ráđđehusa evttohusa ovddosguvlui lagaš áiggiid nu, ahte mii geargat gieđahallat dan dán válgabaji áigge ja maiddái nu, ahte čuovvovaš sámediggeválggaid válmmaštallamii báhcá doarvái áigi, Henriksson čállá vástádusastis Ylei.
Álgoálgosaš plána mielde lága galge ovdanbuktit riikkabeivviide skábmamánu álggus.
Sisministtar: "Doaivvu mielde mii beassat viimmat ovddosguvlui"
Jus láhkaođastusain áigot geargat ovdal sámediggeválggaid, galggašii láhkaođastus ollašuvvat dán jagi bealde.
Hirbmat guhká ii goit sáhte šat áššiin ájáhallat. Sámediggeválggat leat boahtte jagi ja válgalogahallamii ohcaleapmi nohká juo dán jagi loahpas. Čuovvovaš riikkabeaiválggat Suomas fas leat giđđat 2023.
Sisministtar Krista Mikkonen (ruonát) muitala Ylei, ahte sii leat aiddo vuordimin čuovvunministariid čoahkkima, man riekteministeriija bovde čoahkkái.
– Doppe ságastallat áššis ja doaivvu mielde mii beassat dalle maid viimmat ovddosguvlui, Mikkonen čállá.
Riekteministeriija: Ođastus lea ádjánan dárkilis válmmaštallama geažil
Henriksson oaivvilda, ahte sámediggeláhka gáibida čielgasit ođasmahttima ja moderniserema ja ođasmahttima ulbmilin leage sihkkarastit sápmelaččaid rivttiid ollašuvvama.
– Anán danin ođasmahttima dehálažžan. Mii leat goittotge dáid jagiid áigge oaidnán, ahte fidnu ii leat áibbas álki: leat iešguđetlágán oaivilat. Dan dihte dárkilis válmmaštallan ja válmmaštalli ságastallamat leat dehálaččat, vai evttohus sáhtášii ovdánit ja ollašuvvat.
Henriksson muittuhage, ahte dasa gáibiduvvo politihkalaš hállu buot ráđđehusbellodagain.
Riekteministeriija ossodathoavda Johanna Suurpää čilgii Yle Sápmái juovlamánus, ahte válmmaštallan lea váldán áiggi, danin go sámediggelága ođasmahttima válmmaštallan doaibmagotti smiehttamušas dahkkon cealkámušat ledje iešguđetláganat iige smiehttamuš lean ovttamielalaš.
Eanemusat láhkaođastusas lea ságastahttán sápmelašmeroštallan, mii lea juohkán oaiviliid.
Sisministtar: Suoma oažžun fuomášuhttimat váldojuvvon duođas
Maiddái sisministtar Krista Mikkonen dadjá, ahte sámediggelága ođasmahttin lea ádjánan danin, go dat lea gáibidan hui vuđolaš válmmaštallama.
– Dego ráđđádallanproseassain dávjá, dásge leat geahččalan atnit fuola das, ahte láhka válmmaštallojuvvo fuolalaččat. Láhka galgá bálvalit sápmelaččaid iežaset, Mikkonen čállá vástádusastis.
Oahpahusministtar Li Andersson (gurut) muitala Ylei, ahte gurutlihttu doarju lága ođasmahttima.
– Riekteministeriija vástida lága áigetávvalis ja sávvat ášši ovdánit nu jođánit go vejolaš, čállá Andersson.
Yle ii fidnen kommeantta áššái eará ráđđehusbellodagaid, guovddášbellodaga ja sosiálademokráhtalaš bellodagaid ministariin.
Lága ođasmahttin leamašan beavddi alde juo máŋgii
Sámediggelága leat iskan ođasmahttit juo máŋgga ráđđehusbajis.
Maŋimus háve jagis 2018 Sámediggi hilggui sámediggeláhkaevttohusa. Jagis 2015 riekteministtar Anna-Maja Henriksson gesii láhkaevttohusa eret gieđahallamis, daningo riikkabeaivvit jienastedje dálá sápmelašmeroštallama seailluheami beales, eaige dorjon Suoma ráđđehusa ja Sámedikki ráđđádallan kompromissačovdosa.
Dán ráđđehusbajis ášši lea vuot beavddi alde. Riekteministeriija ásahan doaibmagoddi attii mannan jagi miessemánus evttohusas láhkanuppástusain. Evttohusa ulbmilin lea ovddidit sápmelaččaid iešmearridanvuoigatvuođa ollašuvvama ja buoridit sápmelaččaid giela ja kultuvrra guoskevaš iešráđđema ja Sámedikki doaibmangáibádusaid.
Beaivvi ságaid ja Yle Ođđasiid Sámis sáhtát maid guldalit Yle Areenas.