Sápmi
Artihkal lea 3 jagi boaris.

Utti jeagárrykmeanta hárjehallá Avvila bálgosa guovllus soađi várás – nuorra soalddáhat ohppet seammás birget maid Sámi luonddus

Juohke jagi Utti jeagárrykmeanta hárjehallá Sámis. Soahtehárjehusaid leat plánen nu, ahte dát eai galgga hehttet guovllu bohccuid.

Utin jääkärirykmentin sotilas Leevi.
Utti jeagárrykmeantta soalddát Leevi lea vuosttas háve eallimisttis Sámis. Govva: Kirsti Länsman / Yle
  • Kirsti Länsman
  • Sara Kelemeny

Suoma soalddáhat Utti jeagárrykmeanttas hárjehallet dál njukčamánus Sámis Avvila bálgosa guovlluin.

Daid soahtehárjehusaid ulbmilin leage, ahte soalddáhat besset oahpásmuvvat sierralágan duovdagiidda ja luonddubirrasii. Máttasuopmelaš Utti jeagárrykmeantta áibmosoalddátjoavkkut leat dán dálvvi viššalit hárjehallan árktalaš luonddus birgema. Okta oassi hárjehallamis lea maid oažžut borramuša luonddus ja boazodoallit leatge rávvemin, mo bohccos fitne niesti.

Soalddáhat eai muital iežaset sohkanamaid. Joavkku njunuš, kapteaidna Aapo muitala, ahte jahkásaččat sii figget Uttis boahtit maiddái davás hárjehallat.

– Dákkár hárjehus gullá min fásta doaimmaide. Mii ráhkkanit iežamet oasil Suoma bealušteapmái. Vaikko aiddo dál Suopma ii leat áitaga vuolde, hárjehallamiin ráhkkanit goit dange vejolašvuhtii, muitala Aapo.

Utin jääkärirykmentti kerääntyneenä poronruhon ympärille. Poromies opastaa sotilaille, miten luonnosta saa ruokaa ja kuinka poro nyljetään.
Boazodoalli čájeha soalddáhiidda, mo bohccos oažžu niesti. Govva: Kirsti Länsman / Yle

Mátta-Suoma soalddáhiidda lea vásáhus hárjehallat Sámis

Nuorra seaivunsuodjesoalddáhiidda lei juo vásáhus beassat čeasihit áimmu čađa.

Máttasuopmelaš Leevi mielas lei somá skihpáriiguin boahtit deike ja go Sámi luondu vel juste njuikedettiin čájehii dan buoremusa.

– Gal dat bázii millii go njuikiimet dohko jávrri ala, de beaivváš luittii ja bohccot ruhtte jávrri rastá. Dat lei fiinna boddu. Ja go čierasteimmet Čaarmâduoddaris vulos, gal leimmet vaikko guđe beliid doppe muohttagis, muhto dasge cevzziimet, muitala Leevi vásáhusaidis birra.

Leevi ii leat galledan Sámis ovdal, iige vuordán dákkár luondduvásáhusa.

– Dál lea leamašan bivval, de leat birgen bures, dadjá Leevi.

Dakkár máilmmidilis hárjehallan lea su mielas hui buorre, vaikko áitta ii dál Suoma vuostá leatge.

– Alccen ii leat boahtán dakkár boddu, ahte eahpidivččen Suoma soahteveaga. Dákkár hárjehallan lea hui buorre davi luonddus ja buoremus skuvlejeaddjiiguin, dadjá Leevi.

Hárjehusat eai galgga hehtte bohccuid

Dálvehárjehus jorrá iežas deattuin ovddos guvlui. Utti rykmeanta lea plánen soahtehárjehusaid nu, ahte dát eai galgga hehttet guovllu bohccuid.

Bálgosis jerre juo buriin áiggiin, ahte gokko bohccot johtet, amas šaddat váttisvuođat. Hárjehusain johtet nu vácci, čuoigga go maiddái helikopteriiguin.

– Eat sáhte garvit bohccuid oalát, go johttit luonddus. Eandalitge boazoáiddiin johttit várrugasat ja giddet álot uvssaid. Mii maiddái leat plánen, ahte seaivut helikopteriin dušše viiddis báikkiide, dego jávrri ala, muitala kapteaidna Aapo.

Ivalon paliskunnan poroisäntä Ari Kustula istuu moottorikelkan päällä.
Avvila bálgosa boazoisit Ari Kustula muitala, ahte sii leat ráhkkanan Utti hárjehusaide juo ovdal gihtii. Govva: Kirsti Länsman / Yle

Utti lea jahkásaččat leamašan bálgosiiguin oktavuođas, ovdal go bohtet davás hárjehallamiidda. Avvila bálgosa boazoisit Ari Kustula ii gal moaitte, go soalddáhat bohtet davás hárjehallat.

– Iihan dás midjiide bálgosii mihkkige ávkkiid leat, muhto galhan dat lea buorre, ahte dákkár máilmmidilis goit hárjehallet dáppe, dadjá Kustula.

Beaivvi ságaid ja Yle Ođđasiid Sámis sáhtát maid guldalit Yle Areenas.