Ruoŧa ráđđehus lea mieđihan rogganlobi Jokkmokk Iron Mines AB ruvkefitnodahkii Gállokas, Johkamohke gielddas Davvi Ruoŧas. Gávpe- ja industriijaministtar Karl-Petter Thorwaldsson almmuhii áššis ikte maŋŋebárgga.
Ráđđehus lea bidjan ruvkefitnodahkii čavga eavttuid rogganlobi mieđiheapmái. Eavttuid mielde ruvkefitnodat ferte vuhtiiváldit boazodoalu, unnidit vahágiid ja máksit buhtadusa jus čearut šaddet gillát ruvkedoaimmain.
Ministtar Karl-Petter Thorwaldsson dadjá SVT Sápmái, ahte ruvke ja boazodoallu gal basttet eallit bálddalagaid.
– Mii leat bidjan 12 čavga eavttu ruvkefitnodahkii, vai sihke boazoealáhus ja ruvke sáhttet birget dán guovllus. Čearuide dát ii boađe váikkuhit, dadjá Thorwaldsson.
Čearut áigot ráhččat ruvkeásaheami vuostá
Gállokii leat plánen ruovdemálbmaruvke juo jagi 2013 rájes ja dan leat vuostálastán sihke báikkálaš čearut, leanaráđđehus go maiddái Sámediggige.
Ráđđehusa mearrádus leage hirpmástuhttán viidát Ruoŧa beale Sámis ja dagahan fuola. Ruvke lea ulbmil ásahit Jåhkågasska čearu dálveguohtuneatnamiidda.
Jåhkågasska čearu ovdaolmmoš Jan Erik Länta ii lean vuordán Ruoŧa ráđđehusas dákkár mearrádusa.
– Lean vehá hirpmahuvvan, go ráđđehus ii váldán vuhtii min ealáhusa. Mii gal ain joatkkit rahčamušaid ruvkeásaheami vuostá, dadjá Länta SVT Sápmái.
Ránnjá čearu Sirgá ovdaolmmoš Mikael Kuhmunen dadjá SR Sámeradioi, ahte ráđđehusa mearrádus čájeha, ahte boazodoalus ii leat makkárge árvu.
– Mus eai gávdno sánit. Mun in dieđe mo dát boahtá váikkuhit min čerrui. Dat šaddá álot vearrát, go olmmoš jáhkká. In livčče agi beaivve jáhkkán, ahte eiseválddit mearridit ná ja min eallima billistit, dadjá Kuhmunen.
Kuhmunen oaivvilda, ahte boazodoallu ja ruvke eai sáhte doaibmat seamma sajis.
– Mii eat sáhte eallit ovttas diekkár fasttes hommáiguin. Dát mearrádus lea dakkár, ahte mii eat leat šat dego dohkkehahttit eallit dáppe. Mii galgat sirdilit ja láhppot eret. Min eallin ii dohkke masage, dadjá Kuhmunen.
Sámeorganisašuvnnat sakka behtton mearrádussii
Ruoŧa Sámedikki stivrra ságadoalli Håkan Jonsson lea behtton ráđđehusa mearrádussii ja dadjá, ahte Sámediggi ferte dál doarjut ja veahkehit čearuid dán proseassas.
Sámeráđi várrepresideanta Åsa Larsson Blind livččii sávvan earálágan mearrádusa.
– Dát čájeha, ahte ráđđehus ii leat váldán vuhtii sámiid vuoigatvuođaid dán guovllus. Čearut leat ieža čájehan, makkár stuorra váikkuhusat ruvkkes Gállokas bohtet leat. Danin lea váivi oaidnit, ahte ráđđehus ii leat váldán vuhtii čearuid vuoigatvuođaid, dadjá Larsson Blind SR Sámeradioi.
Ruoŧa sámiid riikkasearvvi sátnejođiheaddji Matti Blind Berg lea maid sakka behtton, go ráđđehus lea mieđihan rogganlobi Gállokii. Blind Berg oaivvilda, ahte dát mearrádus dahká ráđđehussii váttisin hilgut boahttevaš ruvkerogganohcamušaid, mat gusket earenomáš eananšládjametállaide.
– In jáhkkán dákkár mearrádussii. Jáhkken ahte, ahte luonddu, kultur- ja birasárvvut livčče mearkkašan eanet, dadjá Blind Berg SR Sámeradioi.
Ruvkefitnodat ja Johkamohkki gielddaráđđi illudit
Jokkmokk Iron Mines AB ruvkefitnodaga eaiggáda stuorra-británnialaš Beowulf Minings ja fitnodagas illudit, go Ruoŧa ráđđehus viimmat čájeha ruoná čuovgga ruvkedoaimmaide Gállokas. Beowulf Minings doaimmajođiheaddji Kurt Burge lea hui duđavaš mearrádussii.
– Mii leat vuordán dán guhká. Jáhkán, ahte midjiide lea buohkaide sadji Johkamohkki guovllus, dadjá Budge SVT Sápmái.
Maiddái Johkamohkki gielddaráđđi Robert Bernhardsson lea movttet, go ruvkedoibmii dál čáhkkejit saji. Gieldda olmmošlohku lea sakka unnon maŋemuš jagiid ja gielda dárbbaša ođđa bargosajiid, lohká Bernhardsson.
– Vuorddedettiin dán mearrádusa gielda lea massán birrasiid 400 ássi. Mii dárbbašit ođđa investeremiid ja ođđa bargosajiid, dadjá Bernhardsson SR Sámeradioi.
Váikko ráđđehus lea lea dál mieđihan rogganlobi, dat ii mearkkaš, ahte ruvke ásahuvvošii ja huksendoaimmat vuolggáše johtui dakkaviđe. Ruvke dárbbaša biraslobi ja ášši gieđahallan sáhttá ádjánit máŋga jagi.
Čuovvovaččat áššemeannudeapmi joatkkašuvvá eanan- ja birasduopmostuolus.
Beaivvi ságaid ja Yle Ođđasiid Sámis sáhtát maid guldalit Yle Areenas.