Dán áššái beaivádit oanehis ođđasiid.
Sámiráđi jagi 2022 girjjálašvuođabálkkašupmi geigejuvvo Sara Vuolabii diktačoakkáldagain Gárži. Diktačoakkáldat lea almmustuvvan jagi 2019 ja dan lea almmustahttán Čálliid lágádus.
Girjjálašvuođabálkkašumi árvvoštallanlávdegoddi čállá ákkastallamiinnis, ahte Vuolab gieđahallá diktačoakkáldagastis fáttá, mii ii leat ovdal gieđahallojuvvon sámi girjjálašvuođas. Diktačoakkáldat gieđahallá borranváttu, man váikkuhusat leat divttaid guovddáš temá.
Ruhtaministeriija evttohusas stáhta boahtte jagi bušeahttan evttohuvvo 200 000 euro lasáhus sámegielat oahppamateriála buvttadeapmái. Evttohusa lea otne almmustahtton ruhtaministeriija neahttasiiddus.
Ruhtaministtar Annika Saarikko ráđđádalla bušeahttaevttohusas eará ministeriijain borgemánu beallemuttus. Ráđđehus gieđahallá bušeahttaevttohusa borgemánu maŋimuš ja čakčamánu vuosttas beaivve.
Ohcejoga gielda dieđiha neahttasiiddustis ahte vuojádanhálla lea gitta ihttin lávvardaga priváhta dilálašvuođa dihte. Vuojadanhálla lea gitta maid 15.-29.8., go doppe barget fuolahusbargguid.
Finnmárkku boles čállá Twitteris, ahte vuollel 30-jahkásaš suopmelaš nisu jámii biilalihkohisvuođas. Áššis muitala Ávvir. Bárti dáhpáhuvai maŋŋebárgga Máze ja Gievdneguoikka gaskkas Guovdageainnu gielddas, go personbiila ja betoŋgabiila beaškkehedje oktii. Bártti siva dutket ain.
Eanodatlaš Hannu Antti Maggas lea boazomearkačájáhus Anára sámegirjerájus Sajosis Sámi girkobeivviid áigge sotnabeaivve 7.8.2022 rádjai.
Čájáhusa vuođđun lea okta mearkaoalli: olgeš beallji guobir, gurut geaigut ja muhtimiin gurut bealjis luddestat. Dát mearkaoalli lea Andersson-soga viidáseamos. Čájáhusa lulimus mearka lea Idres ja davimus mearkkat fas gullet Ohcejoga Guttormaide ja Beahcáma nuortalaččaide. Boarráseamos mearkkat leat 1740-logus.
Magga Eanodagas lea dutkán boazomearkkaid guhká. Son lea bajásšaddan iežas dutkanfáddái jo mánnávuođa rájes sámi boazobearrašis. Su boazomearkabarggu ja -čájáhusa leat dorjon Suoma kulturruhtarádju, Svenska kulturfonden, Majaoja-vuođđudus, Niilo Helandera vuođđudus ja Suoma Sámediggi.
Luondduárbefoanda lea ožžon suoidnemánus vuovdeskeŋkejumi Anárjávrri davvioarjja beal Kässiluohtâs. Dán guovllu áigot ovttastahttit ovdalis ožžojuvvon Čáháligvääri suodjalanguvlui.
Luondduárbefoandda kampánja Badje-Lappi boares vuvddiid gádjumis geahččala suodjalit sámiid ruovttuguovllus leahkki Eurohpa maŋimuš čuolakeahtes luondduvuvddiid.
Loga lasi: Čáháligvääri Anáris suodjaluvvo – Aikio sohka vuvddii guovllu giđđat Luondduárbefondii
Vuohču skuvlla haddin šattai 1,25 miljon euro. Skuvlla várás ledje várren miljonbeal euro dán jagi bušeahtas. Gieldda sadjásaš teknihkalaš hoavda Ville Pyhäjärvi dadjá, ahte badjelmearálaš submi fidnejit gieldda eará fidnuin seastašuvvan ruđain.
Pyhäjärvi mielde hatti badjáneami sivvan leat vuorddekeahtes divodeamit ja dasa lassin vel skuvlla gievkkana ja goalusoasi huksemis.
Skuvlafidnu ođđa bušeahttaárvalus šaddá gielddaráđđehusa gieđahallamii dán mánu loahpas. Vuossárgga dan gieđahalletges teknihkalaš lávdegottis.
Mannan vahkus sirde modulaskuvllaid Soađegilis Vuhččui.
Anáris vuhttui eanadoarggástus maŋŋebárgga eahkes diibmu 22 maŋŋá. Seismologalaš instituhtas nannejit, ahte sáhka lei guovtte magnituda doarggástusas.
– Dan fápmu lei Suoma dáfus oalle govttolaš, muhto gal dakkárat šaddet jahkásaččat máŋga. Anára ja muđuige Lappi guovllus láve oalle dávjá eana doarggistit, čilge seismologa Tuija Luhta.
Eanadoarggástusat eai láve dábálaččat davvin goit vuhttot, muhto dán háve eana deaivvai doarggistit lahka ássanguovllu.
– Jus dat livččii dáhpáhuvvan 10–20 kilomehtera nuorttas, nu illá oktage livččii dan fuobmán, muhto dál dat deaivvai dan mađe lahka Anár márkana, ahte olbmot fuomášedje dan, muitala Luhta.
Guokte vahku dassái maiddái Eanodagas deaivvai eana doarggistit lahka ássanguovllu. Dáin doarggástusain ii leat goittot oktavuohta, árvala Luhta.
Loga lasi áššis suomagillii dáppe.
Bálgosis ja luonddugáhttensearvvis imaštallet, manin ruvkefitnodat ain joatká bovremiid ja dutkamiid Sokli guovllus Davvi-Suomas lahka Ruošša rájá. Suoma alimus hálddahusriekti gomihii mannan giđa fosfáhtaruvkki biraslobiid dainna ákkain, ahte váikkuhusat lundui livčče menddo stuorrát. Kemi-Sompio boazoisida mielas dát juo sullii 50 jagi válmmaštallon ruvkefidnu galggašii viimmat hilgojuvvot. Dál áigu goittot stáhtafitnodat Sokli Oy fas dutkagoahtit báikki ja iskkadit ođđa bohkanvugiid. Maiddái Sompio luonddugáhttensearvvi várreságadoalli Leena Pyhäjärvi sávašii bovrema juo nohkat, ja son muittuha, ahte jurddašuvvon ruvkeguovllus leat hárvenaš duottaršattut.
Otne mákset borgemánu vearromáhcahemiid, go 1,7 miljon olbmui mákset oktiibuot 712 miljon euro. Davvi-Supmii máhcahemiid mákset 53 000 olbmui jagis 2021 máksojuvvon badjelmearálaš vearuid. Gaskamearalaš máhcahansubmi Davvi-Suomas lea 400 euro.
Dálá ortnega mielde vearrodoaimmahat máksá máhcahemiid juohke mánotbaji suoidnemánus gitta juovlamánnui dađi mielde go vearuhusat gárvánit. Čuovvovaš vearromáhcahemiid mákset čakčamánu 5. beaivve.