Sápmi
Artihkal lea 2 jagi boaris.

Ruošša turisttat gávppašit dál Njávdámis – sii garvet riikiiboahtinráddjehusaid Norgga bokte

Suopma lea gidden rájáidis Ruošša turisttaide muhto Njávdámis ruoššat gávppašit ain káfiid, vuosttá ja šukkoláda.

autoa lastataan kaupan pihalla
Ruoššaid gávppašanmátkkit Njávdámii eai leat nohkan soađi ja ráddjendoaimmaid maŋŋáge. Sii besset lobálaččat Supmii Norgga bokte. Govva: Vesa Toppari / Yle
  • Mira Rauhala
  • Jarmo Siivikko

Norga lea dál áidna riika, man bokte Ruoššas beassá Schengen-guvlui turistan.

Vaikko Suopma lea gidden rájáidis Ruošša turisttaide, Njávdámis vuhttojit ain Ruošša gávppašanturisttat. Njávdámis Suoma ja Norgga rájá rastá johtetge beaivválaččat moanat ruošša biillat Supmii gávppašantuvrii.

asiakkaita kaupassa
Ruošša beal boahtti gávppašeaddjiin leat dávjá gárvves gávppašanlisttut. Govva: Vesa Toppari / Yle

Gávppašanturisma lea lága mielde lobálaš. Ruoššas beassá Schengen-guvlui ain Norgga bokte. Durdnosa duollohoavda Kari Hannu lohká, ahte duollu ii sáhte bissehit dán johtolaga Schengen-njuolggadusaid geažil.

– Sii bohtet áibbas lobálaččat Ruoššas Norgii. Go Norga lea suovvan sin boahtit dohkálaš visumiin, sii bohtet Schengen-guvlui. Dalle sis lea vejolašvuohta maid fitnat Suomas.

Go mátkkálaččat besset vuos Norgii Stuorravuovddi rádjestašuvnna čađa, sis lea lohpi johtit olles Schengen-guovllus.

Suopma lea dahkan mearrádusa, ahte dat ii mieđit šat turistavisumiid ruoššaide. Dasa lassin EU lea ásahan ráddjendoaimmaid ovdamearkka dihte gálvvuide, maid ii oaččo doalvut Ruššii, degomat gálvvuid mat mákset badjel 300 euro. Dát gálvvut lohkkojit nu gohčoduvvon luksusgálvun.

supermarket näätämössä
Njávdáma rádjegilážis leat guokte gávppi, main rádjeguovllu olbmot gávppašit. Govva: Vesa Toppari / Yle

Duollohoavda: ”Jus gálvvut johtet Norgga bokte Ruššii, lea Norgga duollu bargu gozihit dan”

Olgoriikkaministeriijas muitalit, ahte gávpi ferte biehttalit vuovdimis gálvvuid, jus orru čielggas, ahte áššehasa ulbmil lea doalvut gálvvuid Ruššii, gosa leat dál bidjan ráddjendoaimmaid.

Kaupipas, mies
Njávdáma Nord1-gávppi gávpejas Jari Kekäle lohká heaitán vuovdimis vearuhis gálvvuid Ruššii. Govva: Vesa Toppari / Yle

Njávdáma Nord1-gávppi gávpejas Jari Kekäle muitala heaitán tax-free nappo vearuhis gálvvuid vuovdima Ruššii.

– Mii heittiimet diibmá giđđat tax-free ollásit, dat lei min iežamet mearrádus. Oaivvildeimmet, ahte eat hálit doarjut Ruošša falleheami. De heittiimet dan.

Njávdáma K-market-gávppis tax-free vuovdin lea vejolaš dain gálvvuin, mat eai leat logahallon bággendoaimmain, muitala gávpejas Juha-Matti Lias.

– Mii jođihit beaivválašgávppi nappo mis eai oba leatge vuovdimassii bággendoaimmaid listtu gálvvut. Mii čuovvut njuolggadusaid. Njuolggadusaid ferte muhtin eará meroštallat. Geahčču ii gula midjiide. Mii čállit tax-free láhpo geasa beare, ja duolluhan dat dárkkista, ahte gálvu manná rivttes olbmui.

Kauppias. MIes lippis päässä
K-market gávpejas Juha-Matti Lias vuovdala ain vearuhis gálvvuid ruoššaide buriin oamedovdduin. Govva: Vesa Toppari / Yle

Mátkkálaččas lea goittot vejolašvuohta oastit man beare buktaga, jus das ii oza vearrobuhtadusa. Buktaga mátki Ruošša beallái bisána goittotge duollus, jus buvtta gullá bággendoaimmaid birii.

– Mii gozihit dieđusge gálvvuid jođiheami Suomas, min bargu dat lea. Muhto jus gálvvut johtet Norgga bokte Ruššii, lea Norgga duollu bargu gozihit dan. Mii eat veaje dasa maidige, dadjá duollohoavda Kari Hannu.

tax-free kuponki
Duollu goziha ráddjendoaimmaid maiddái davvin. Suoma duollu ii dárkkis gálvvuid, mat mannet Ruššii. Dat lea Norgga duollu bargu. Govva: Vesa Toppari / Yle

Ráŋggáštusrievtti veahkkeprofessor Tatu Hyttinen Turku universitehtas lohká, ahte olgoriikkaministeriija ja eiseválddiid rávvagiid ferte čuovvut. Son fuomášuhttá, ahte bággendoaimmaid čuovvun lea dábálaččat eiseválddiid bargu, ii ovttaskas olbmuid.

Hyttisa oaivila mielde biehttaleapmi vearuhis gálvvuid vuovdimis lea gal áddehahtti dilálašvuohta. Goittotge dat, ahte gávpi biehttala vuovdimis gálvvuid oalát ii soaitte áibbas riekta.

Olgoriikkaministeriija leage linjen, ahte gálvvuid vuovdaleamis ferte álo árvvoštallat dáhpáhusaid sierra, danin go lea váttis diehtit, gosa gálvvuid leat jođiheamen.

Suoma ja Norgga buktagiid máidnot Murmánskka ja Guoládaga guovlluin

Gávpejas Juha-Matti Lias muitala, ahte áššehasat bohtet gávpái dávjá gárvves gávppašanlisttuiguin. Sii ostet eatnat šukkoláda, vuosttáid ja káfiid. Loahppasubmi lea álo goittotge justa vuollel 300 euro, amas dat mannat badjel duollomearrádusaid rájis.

Gávpejas lea vuohttán, ahte ruoššaáhkut bohtet gávppašit minibusse fáro ja fievrridit de gálvvuid fas rájá duohkai. Ruošša lága mielde okta olmmoš oažžu buktit sullii 50 kilo gálvvuid rájá badjel mávssekeahttá vearu.

pakettiauto kaupan pihalla, osotoskärryt
Gávppašeaddjit johtet dávjá minibusse fáro. Govva: Vesa Toppari / Yle

Bussevuoddji bissu dávjá seammán muhto áhkut molsašuddet. Dábálaš bálká gávppašanáhkkui lea 20 euro, mainna son sáhttá oastit gálvvuid alcces. Seammás beassá vel finadit olgoriikkas.

Dálá áigge oarjemáilmmi buktagiid lea váddásut fidnet Ruoššas. Suoma ja Norgga buktagiid vuvdetge neahta bokte earret eará Vkontakte-bálvalusas, mii lea Ruošša beal sosiála media. Dáin siidduin vuovdalit earret eará káfiid, šukkoláda, Kuoma-gápmagiid, mánáidbiktasiid ja vitamiinnaid.

Suoma ja Norgga buktagiid maiddái máidnot Murmánskkas ja Guoládagas. Guovlluin leat dievva smávit gávppit, main vuvdet ”finskie tavari” dahje ”finskie produkti”, nappo suopmelaš buktagiid ja biepmuid.