Sápmi

Taan ive anarâškielâ loheh sosiaal- já tiervâsvuođâ syergi pargeeh – pargo ij lah kuittâg áinoo äšši mondiet halijdeh oppâđ kielâ

Taan artikkâlist muštâlep taan ive Säämi máttááttâskuávdáá anarâškielâ uáppein já mondiet sij halijdeh oppâđ anarâškielâ.

Inarinsaamenkielen opiskelijat SAKK 2023-2024
Anarâškielâ uáppeeh Jani Kujala, Mirja Lehistö, Irina Hakovirta, Tiia Erola, Heikki Erola, Hannah Zimmerman já máttáátteijee Henna Tervaniemi. Govva: Anja Kaarret / Yle
  • Sáárá Seipiharju

Taan ive Säämi máttááttâskuávdáá anarâškielâ já kulttuur škovliittâsâst láá ohtsis čiččâm uápped. Škovliittâs lii uáivildum sosiaal- já tiervâsvuođâ syergi pargeid tâi uáppeid.

Avveellâš Irina Hakovirta lii aldatipšoo Avveel Männikköst. Sun halijdij oppâđ anarâškielâ tondiet ko suu pargosaajeest láá ässeeh, kiäh sárnuh anarâškielâ, já sun taarbâš kielâ pargoost.

Máttááttâs lii lamaš uáli ereslágán ko ovdil, ko uáppeeh láá iänááš káidusmáttááttâsâst.

Hakovirtast škoovlâst lii moonnâm pyereest, mutâ sun käibidičij eenâb aldamáttááttâs.

Manje já vuoppâ poođijn oovtâst luuhâđ anarâškielâ

Heikki Erola áásá Ruávinjaargâst, mutâ suu kálgu lii šoddâm Njellimist já ubâ peerâ värree Njellimân uđđâivemáánust. Erola lijkkoo káidusmáttááttâsân já škovlâ lii moonnâm pyereest.

Pyecceitipšoo já irâtteijee Tiia Erola áásá Oulust já Heikki Erola lii suu vuoppâ. Suu párnááh sárnuh anarâškielâ já loheh tom káidusmáttááttâsâst kyehti tijme ohhoost.

– Muu käälis lii anarâš, mutâ sun ij sáárnu anarâškielâ. Muu párnááh loheh anarâškielâ, mut mun jiem ibbeerd sii liävsuid já Heikki eeđâi munjin, et taat kurssâ álgá.

Erola parga vuosâišeškuávlejeijen.

Mirja Lehistö parga Oulust sosiaalstivrejeijen. Sun movtáskij anarâškielâ luhâmist, ko teeivâi sämikielâlii perruu Oulust.

Škovlâ lii moonnâm pyereest, veikkâ kielâ oppâm lii vaigâd. Sust iä lah jurduuh vala tast, áigu-uv porgâđ anarâškielân puátteevuođâst.

– Iä lah vuárdámušah, mutâ mun halijdâm tiettiđ anarâškielâst já kulttuurist.

SMK ive 2023-24 Anarâškielâ lohheeh
Kuldâl taan ive anarâškielâ uáppei já máttáátteijee jurduid.

Maaŋgâs halijdeh varriđ Sáámán

Pyecceitipšoouáppee já irâtteijee Jani Kujala áásá Tamperest. Suu niävdusin lii kuittâg varriđ Anarân. Suu skipáreh sárnuh anarâškielâ, já tot movtijditij meid suu luvâškyettiđ.

Anarâškielâ uáppee Hannah Zimmerman lii perustum ucceeblovokieláin já haalijd porgâđ kielâigijn. Sun illood máhđulâšvuođâst luuhâđ anarâškielâ.

– Puáttee luuhâmpaje mun vuálgám Njellimân porgâđ muu kielâpargo. Mun lijkkuum Njellimân uáli ennuv tondiet ko tot lii siämmáálágán ko Alaska. Mun lijkkuum et Njellimist puáhtá sárnuđ kuulmâ kielâ oovtâ saajeest.

Taan ive anarâškielâ máttáátteijen tuáimá Henna Tervaniemi. Sunjin anarâškielâ máttááttem lii uđđâ äšši já sun lii jieš-uv oppâm čoovčâ ääigi ennuv.

– Kalehân taat lii lamaš váhá ereslágán čohčâ já ereslágán čohčâ ko maid muuneeld jurdim.

Sun muštâl, ete uáppeeh láá ovdánâm ennuv čoovčâ ääigi, veikkâ káidusmáttááttâs ij ain lekken nuuvt vuovâs. Sun muštoot, ete uáppein lii kuás peri máhđulâšvuotâ puáttiđ luokan aldamáttááttâsân.

Ohtâ anarâškielâ uáppein ij haalijd noomâs almolâšvuotân. Tondiet uđđâsist láá mainâšum tuše kuttâ uáppee.