Ko čeʹvetjäuʹrrneǩ Maria Porsanger šõddii päärna, son looǥǥškueʹđi suʹnne juʹn mueʹdd määnpââʹj âkksiʹžžen. Porsanger piârrjest loʹǩǩe juõʹǩǩ tueʹlää da jeäʹǩǩää di päärnaid šõõddi luâđlaž haall lookkâd jiânnai. Kuuitâǥ sääʹmpiârrjest vaiggâdvuõttân leäi, ko sääʹmǩiõllsa ǩeeʹrj leʹjje lokkum määŋg vuâra čõõđ samai jåʹttlânji. Ođđ ǩeeʹrj jie leämmaž nuʹtt jiânnai vuäǯǯamnalla ko mâid lääddas tõid õlmstââʹttet.
– Päärna haaʹlee ođđ ǩeeʹrjid še, jie-ǥa juõʹǩǩ vuâra haaʹled lookkâd seämma ǩeeʹrjid. Vuõʹrddem, što ǩii-ne ǩeeʹrjteʹči lââʹzz ǩiiʹrjid, leâša nuʹtt ij šõddâm. Teʹl mon smiõʹttem, što jõs mon jiõčč, mušttal Porsanger.
Nuʹtt jeäʹnn tuʹmmji ǩeeʹrjteškueʹtted jiõčč da iiʹjji mâŋŋa suu ǩeeʹrj Oʹlssee oʹdinakai peiʹvv mââimõsân õlmstõʹtteš čâhčča 2023.
Maainâs leäi leämmaž iiʹjjid Maria Porsanger vueiʹvest, leâša säämas ǩeeʹrjtummuš ij leämmaž hiâlpâs tuʹmmstõk.
– Håʹt-i leäm jiõčč lääʹddǩiõllsaž, haaʹleem ǩeeʹrjted säämas, ko sääʹmǩiõllsaž ǩeeʹrjid taarbšet. Leäi tuõđi vaiggâd muʹnne ǩeeʹrjted säämas. Kuuitâǥ tõt leäi muʹnne vääžnai, mušttal Porsanger.
Mooččâsǩeerjlažvuõʹtte lij jõnn tarbb
Õõut päärnaiǩeeʹrj ǩeeʹrjtummša mõõni kolmm eeʹjj. Porsanger ǩeeʹrjti mainnâz jiijjâs škooultõs- da tuâjjpeeiʹvi mâŋŋa dååma. Oʹlssee oʹdinakai peiʹvv mušttal gåårdest jälsteei Oʹlssee arggjieʹllmest da tõʹst, måkkam tobddi suʹnne šâʹdde, ko ristteʹčč puätt kuâssa.
Ǩeeʹrjteeʹjen Porsanger haaʹlii puʹhtted mainnsest ouʹdde päärnaid toobdpeâmmʼmõõžž teeʹmid, koin päärnaid da nuõrid mättʼtet tobdsted jeeʹresnallšem tobddjid.
– Tobddi jie leäkku vaarla da juõʹǩǩ oummust lie jiânnai jeeʹresnallšem tobddmõõžž, mušttal Porsanger.
Porsanger lij tän ääiʹj Čeʹvetjääuʹr škooul sääʹmǩiõl uʹčteeʹl da seuʹrrai jiânnai päärnai lookkâmsilttõõzz. Säämas jeät ǩeeʹrjtuku jiânnai ǩiiʹrjid, kååʹtt kuâsttai še sääʹmpäärnai lookkâmsilttõõzzâst. Määŋg vuâra päärna vaʹlljee miõllsubun lääʹddǩiõllsaž ǩeerjlažvuõđ sääʹmǩiõllsa sââʹjest.
Sääʹmǩeerjlažvuõđâst lij jõnn vääʹnn jeeʹresnallšem ǩiiʹrjin, koin leʹčče ânnʼjõžäiggsa teeʹm. Sääʹmǩiõʹlle taarbšet ǩiiʹrjid, kook lie še hiâlp lookkâd nuʹtt ko še vaiggääb mooččâsǩeerjlažvuõđ. Nuõr haaʹlee lookkâd jeeʹresnallšem teeʹmid, mâʹte scifi-mainnsid.
– Puk jie haaʹled lookkâd kueʹllšeellmõõžžâst leʹbe jieʹllʼjin. Måtam haaʹlee lookkâd peiddpååʹlesromaanid da ââʹlmveeidasvuõđâst, särnn Porsanger.
Porsanger vuäinn, što jõs päärnain leʹčče mooččâs da modeʹrnn ǩeeʹrj lookkâmnalla jiijjâz ǩiõʹlle, de sij looǥǥče še jeänab.
– Kâʹl-han mij taarbšep ǩeerjlažvuõđ, kååʹtt ij leäkku pâi mättmateriaal. Leʹčči pâi hääʹsǩ lookkâd. Lookkmõš ij leʹčče pâi, što škooulâst lookkâp jieʹnnǩiõl čiâssâst. Päärnain ko leʹčči hääʹsǩes da modeʹrnn mooččâsǩeerjlažvuõtt, de kâʹl sij looǥǥče jeänab luõvâsvuõđâst še, vuäinn Porsanger.