Japánalaš Ako Yamakawa oahpaha davvisámegiela Tokyo olgoriikadutkamuša universitehta rabas universitehtas. Yamakawa dieđu mielde Japánas leat olu olbmot, geat beroštit Davviriikkain ja álgoálbmogiin.
– Álo go mun oahpahan davviriikkalaš kultuvrraid birra, de lea studeanta álo beroštuvvan guovllu eamiálbmogis, sápmelaččain.
Gurssaid loahpas lea Yamakawa láven oahpahit sámegielat frásaid, maid studeanttat muitet máŋga jagi.
Beroštuvai sámegielas jo nuorran
Ako Yamakawa beroštišgođii juo nuorran Davviriikkain. Luondu lea maid álo leamaš su váimmu lahka. Sutnje čielggai, ahte Davviriikkain gávdno eamiálbmot, mii eallá lahka luonddu, sápmelaččat.
Su beroštumi geažil son háliidii oahppat sámegiela, muhto dat ii lean nu álki Japánas. Son mearridii vuolgit dán davviálbmoga gaskii oahppat giela ja oahpásmuvvat sámi kultuvrii.
Son logai universitehtas vierisgielaid, dego suomagiela, ja oaččui stipeandda Suoma ráđđehusas ollašuhttit iežas niegu galledit Suoma.
Son logai moadde jagi Helssega universitehtas eará gielaid lassin davvisámegiela. Muhto Helssegisge son ii iežas mielas ožžon doarvái sámegieloahpahusa.
– Dat ii leamašan buorre. Jus lean dáppe Helssegis oppa áigge, de in soaitte goassige beassat hupmat sámegiela. Mun ferten mannat dakkár báikái, gos beasan guldalit ja sámástit.
Čuovvovaš lávki doalvvui su Oulu universitehtii, gos son oahpahalai buorebut giellaoahpa. Dátge ii lean doarvái Yamakawai.
– Oi oi, mun lean orron dáppe juo guokte jagi, muhto in máhte hupmat sánige sámegillii.
Giellabálggis rahpasii easkka go son ohcalii stipeandda Sámi allaskuvlii Guovdageidnui.
Muhto vuosttaš mánut Guovdageainnus ledje lossadat. Yamakawa váibbai skápma dihtii ja dovddai, ahte son ii oahppan sámegiela. Muhto juovllaid maŋŋá son nagodii ipmirdit earáid ságaid.
Guovdageainnu báikkálaččat dávjá hirpmástuvve su gielladáidduin. Son lei oahppan sámegiela, muhto ii dárogiela.
– Go deaivvadin ođđa olbmuiguin, jearahedje mus álo man giela hálan. Sámi? Nabai dárogiela? Don máhtát sámegiela, muhto it dárogiela. Dat lea hui somá!, muitaledje munnje juohke sajis.
Norggas son viimmat beasai oahpásmuvvat sámekultuvrii. Yamakawa beasai veahkehit bigálusain ja geahččat go bohccuid njuvve.
– Mun bessen maid juhkat bohcco vara. Lea hui imaš kultuvra, muhto mun gudnejahtán olu eará kultuvrraid.
Gurssaide livčče eanet oahppit go maid čáhket
Ako Yamakawa bargá Japánas Tokai universitehtas earret eará suomagiela ja Davviriikkaid kultuvrra oahpaheaddjin. Son gearggai oahpahit máŋgalogi jagi ovdal go fáhkka sutnje bođii fálaldat oahpahit davvisámegiela oahpuid Tokyo olgoriikadutkamuša rabas universitehtas.
Yamakawas lei álggus stuorra hástalus dat, go sámegiella lei ruston.
– Lei buorre dilálašvuohta iskat iežan sámegiela dáiddu.
Tokyo olgoriikadutkamuša universitehta TUFS rabas universitehta lea fállan sámegiel giellakurssaid čavčča 2021 rájes.
Vuosttaš Yamakawa davvisámegiela gursajahki dievai dakkaviđe, oktiibuot 21 studeantta almmuhedje iežaset dohko. Livčče leamaš eanet olbmot geat háliidit.
Okta Yamakawa oahppi lea Koji Osaki, japánagiela oahpaheaddji Hokkaidōs. Son lea maid hui beroštuvvan Davviriikkain. Japánas lea unnán diehtu Sámis ja datge beare stereotiippalaš diehtobihtážat. Son háliida oahppat makkárat sápmelaččat duođai leat.
– Livččii somá jos sáhtášin fitnat boahtteáiggis doppe Sámis, Osaki sávvá.
Sámegieloahppi Michie Kawaoka, virgeolmmoš Hiroshimas, baicce lea movttáskan sámedáidagis. Jearahallamisge sus lea Mari Boine t-báidi badjelis.
– Mun liikon sámi musihkkii ja hálidan ipmirdit lávllada teavsttaid, Kawaoka muitala.
Ako Yamakawa lea dál čállimin artihkkaliid sámi olbmuid ja sámi báikkiid birra girjái, mas leat máŋga fáttá ja čálli. Lea gollan gávcci jagi dan rájes go son maŋemuš gearddi mátkkoštii Sámis, nu ahte son ferte ođasmahttit dieđuidis. Girjjis son muitala earret eará sámi musea, sámi kulturviesu ja sámi duoji birra.
Divvojuvvon 4.10. diibmu 10.42: Tokyo universitehta divvojuvvon Tokyo olgoriikadutkamuša universitehtan. Dat fállá rabas universitehtastis davvisámegiela gurssaid. Universitehta, mas Ako Yamakawa muđui bargá, lea Tokai universitehta, ii Tokyo universitehta nugo muitaleimmet vuos. Dasa lassin divvojuvvon diehtu das, ahte Yamakawa lea čállimin artihkkaliid girjái, ii olles girjji.