Nuõrttsääʹmkulttuuʹre leät miõttâm õhttsa 56 000 eeuʹr ooudâst veäʹǩǩtieʹǧǧid Wihuri meeraikõskksaž ciisti teäʹǧǧruõkkõõzzâst kueiʹt jeeʹres haʹŋǩǩõõzz vääras.
Suõnn-õhttõs vuäǯǯai 50 000 euʹrred. Veäʹǩǩtieʹǧǧin viiǥǥât čõõđ demo virtuaalʼlaž sââʹjest, kååʹtt lij vueʹssen Saamelaisuus Helsingissä -čuäjtõõzzâst Heʹlssen gååradmuʹzeeʹjest čõõuč 2026 rääʹjest ǩiiđ 2027 räjja.
Muʹzeeʹjest lie nuʹt miljoon snimldõkkâd, da säʹmmla kuâsttje mõõn-ne nalla tåʹlǩ kueiʹtest. Tän diõtt Heʹlssen gååradmuʹzeei tuʹtǩǩeei Pirkko Madetoja miõlâst lij vääžnai, što sääʹmkulttuur puuʹtet ouʹdde tän haʹŋǩǩõõzzâst.
– Čuäjtõõzzâst lij jurddjen čuäʹjted, mii lij sääʹmvuõtt da mâid puk tõt miârkkšââvv Heʹlssnest, mušttal Madetoja.
Oummu jie tieʹđ säʹmmlain Saujj-Lääʹddjânnmest nuʹt jiânnai. Madetoja åskk, što oummu haaʹlee tieʹtted da što näkam čuäjtõõzz tarbb lij šurr. Ođđnallšem čeäppõõzz lââʹssen čuäjtõʹsse lie pueʹttmen lookkâmnalla teâđ sääʹmkulttuurâst.
– Mij haaʹleep taʹrjjeed nåkam pääiʹǩ, koʹst teâtt lij taʹrjjeemnalla hiâlpâld.
Gååradmuʹzei tuejjad õhttsažtuâj Sääʹm-museo Siidain.
Ođđ mooččâsǩeerjlažvuõtt tivttǩeeʹrjest
Filosofia maister Maria Porsanger vuäǯǯai õõutâst filosofia maister Illikainen Annain Wihuri teäʹǧǧruõkkõõzzâst 6000 euʹrred, što vuäiʹtte ǩeeʹrjted nuõrttsääʹmǩiõllsaž päärnai tivttǩeeʹrj da kaartʼted tõn.
Porsangeeʹr miõlâst lij tääʹrǩes äʹšš, što oummu ǩeeʹrjte säämas. Suu miõlâst säʹmmla taarbše jeänab sääʹmǩiõllsaž teeʹkstid, koid vuäitt lookkâd.
Sääʹmteʹǧǧ neʹttseeʹddai mieʹldd mättmateriaalin lie ååʹn 36 nuõrttsääʹmǩiõllsaž ǩeʹrjjed. Sääʹmteʹǧǧ lij taʹnni õlmstâttam vitt mättǩeeʹrj, leâša ij ni õõut mooččâsǩeerjlažvuõđ ǩeeʹrj.
Aivv tääʹrǩes teeʹmmplaan Porsangeeʹrest ij võl leäkku, leâša jurddjen lij, što tiivtin leʹčče mõõn-ne nalla mieʹldd jieʹlli.
– Muäna leäʹp smiõttâm, što tõi tiivti lââʹssen ǩeeʹrjest leʹčče siõmmna teâtt-teeʹkst še, ouddmiârkkân tõin jieʹllˈjin, Porsanger maainast.
Porsanger ärvvtââll, što puõʹtti čõõuč leʹčče ǩiõttǩeerjtõs da kaart valmmâž.