Sámi muitalusain lea filbmamáilmmis buorre johtu ja ođđa filmmat buvttaduvvojitge dál eanet go goassige ovdal. Dat vuhttui bures maid dán jagáš Skábmagovat-filbmafestiválas Anáris, gos ledje fállun dievva ođđa sámi filmmat gehččiide.
Diibmá vuosttaseahkeda ožžo oktiibuot golbma sámi guhkes filmma. Ođđa filbmaprošeavttaid dárkilis meari fas lea váttis diehtit, muhto olu prošeavttaide lea goit mieđihuvvon ruhta.
Árktalaš eamiálbmogiid filbmafoandda jođiheaddji ja filbmaáššedovdi Liisa Holmberg muitala, ahte sámefilmmaid buvttadeapmi lea rievdan mealgadit maŋimuš viđa jagi áigge.
– Rievdadus lea stuoris. Ovdal mii vurddiimet álot logi jagi ođđa guhkes filmma. Dál ilbmá juohke jagi unnimustá okta ođđa filbma dahje dat sáhttet leat máŋgage, dadjá Holmberg.
Jus ruhta livčče eanet, de ilmmaše eanet filmmatge
Internašunála sámi filbmainstituhta filbmakonsuleanta ja filbmadahkki Silja Somby jáhkká, ahte dán jagi ihtet ain juo golbma ođđa sámi filmma, jus eai juo njeallje.
Vuordimis lea, ahte álbmot beassá oaidnit goit Same Versus Same -dokumentára, Árru-luohtemusikála ja vel Saajven Jih Elmien Gaske -animašuvnna.
– Sámefilmma boahtteáigi gal lea hui čuovgat. Mis leat olu buorit prošeavttat, mat leat boađi boađi ja mat leat maid jođus. Livčče olu maid sáhtašivčče vel buvttadit go beare livčče doarvái ruhta dasa, dadjá Somby.
Vaikko Internašunála sámi filbmainstituhta ISFI bastáge doarjut olu filbmaprošeavttaid, de sis ii leat doarvái ruhtadit guhkes filmmaid dahje tv-ráidduid.
– Dat dieđus livččii min mihttu, ahte jahkásaččat unnimustá ovtta tv-ráiddu dahje guhkes filmma ruhtadit. Ja go dat vel boahtá sadjái, de šaddá rivttes čuvges boahtteáigi sámi filbmii, oaivvilda Silja Somby.
Filbmadahkkis guokte dokumentára barggu vuolde
Mannan vahkuloahpas Skábmagovat-filbmafestiválas lei vejolaš gullat maid filbmadahkkiid ovdanbuktimin iežaset ođđa prošeavttaid birra.
Bagadalli, giehtačálli ja koreográfa Elle Sofe Sara lei báikki alde muitaleamen áidnalunddot Árru-luohtemusikálafilmmas, mii lea boađi boađi dán jagi. Maiddái filbmadahkki Suvi West muitalii Máttáráhkká-prošeavttas, mii galgá šaddat guhkes filbman.
Ohcejohkalaš dáiddár ja filbmadahkki Lada Suomenrinne lea ožžon ruhtadeami guovtti dokumeantaprošektii. Nubbi dokumentára muitala sámedáiddáriid birra.
– Soaitá leat, ahte dat ii leat dušše váttisvuođaid birra, muhto mo dat lea leahkit dáiddár Sámis. Guhkes mátkkit ja olbmot geat eai ádde du, don fertet čilget, muitala Suomenrinne dokumeanttas birra.
Suomenrinne muitala, ahte juohke filbma dahje dokumentára lea sutnje álot dutkanmátkki ja vuohki gávdnat ođđalágán muitalanvugiid ja perspektiivva. Dán rádjai son leage bargan dušše oanehisfilmmaiguin ja danin háliidage iskat bargat dokumeantta.
– Mun áiggun váldit áiggi dál, go leat álot nu máŋga prošeavtta seamma áigge. Gal mun doaivvun, ahte oaččun moatti jagi siste dáid olggos ja sihkkarit Skábmagovaide, dadjá Lada Suomenrinne.