Sámi dálkkádatráđi varas raporttaid mielde roassodilit leat ođđa normála.
Raporttat Dálkkádatrievdama dálá ja nohkkojuvvon váikkuhusat sámi kultuvrii ja Sámi árbevirolaš diehtu sámi dálkkádatráđi barggus almmustahttojuvvojit otne bearjadaga Heahtá Márjjábeivviin.
Raporttat leat čállojuvvon Sámi dálkkádatráđi PRESAAMI2-prošeavttas. Fidnu ulbmilin lea buvttadit dieđu dálkkádatrievdama váikkuhusain sámiid ruovttuguovllu dálkkádahkii, kultuvrii ja árbevirolaš ealáhusaide.
Prošeavtta guovddáš boađus lea hámus 59 indikáhtoris, maiguin sáhttá čuovvut dálkkádatrievdama váikkuhusaid sámiid kultuvrii ja ruovttuguvlui.
Indikáhtorin leat iešguđet dahkkit, mat laktásit álbmogii, ealáhusaide, birrasii, čázádagaide, guollenáliid ja fuođu dillái, liekkasvuhtii, arvemeriide, muohtadillái, biekkaide, sámiid dearvvasvuhtii, guovllu infrastruktuvrii ja dálkkádatnuppástusa eastadandoaimmaide.
Raporttain čielgá, ahte sámiid árbediehtu ja dieđalaš dutkamušaid bohtosiid ovttastemiin sáhttá buvttadit buoret diehtu dálkkádatnuppástusa váikkuhusain.
Oktan konkrehta doaibman evttohuvvo, ahte Sámi dálkkádatráđi barggu várás lágiduvvošii diehtovuođđu, gosa sáhtášii čoaggit ođđasamos dutkamušaid ja árbediehttiid áicamiid dálkkádaga nuppástusain.
Dálkkádaga rievdan čuohcá maiddái sámiid dearvvasvuhtii
Sámi dálkkádatráđi raporttas, mii ovdanbuktá dálkkádatnuppástusa váikkuhusaid čuovvu indikáhtoriid, lea dutkojuvvon earret eará sámiid ruovttuguovllu gaskamearalaš liekkasvuohta, arvemearit ja biekkat.
Sámi árbedieđu mielde biekkaid fámolašvuođas leat dáhpáhuvvan rievdádusat ja ovdamearkka dihte giđđabiekkat leat čavgen.
Maiddái gaskamearalaš liekkasvuođat sámeguovllus leat badjánan 2–3 gráđa maŋimuš 60 jagis. Liegganeapmi lea njealjigeardásaš árktalaš guovlluin eará máilmmi ektui. Nuppástusat vuhttojit eandalit dálvit. Maiddái arvemearit leat lassánan.
Boahttevuođas gaskamearalaš liekkasvuođa vurdet ain badjánit ja arvemeari lassánit.
Dáin dálkkádatnuppástusain leat stuorra váikkuhusat sámi ealáhusaide. Dasa lassin dálkkádaga rievdan čuohcá earret eará sámi árbediehttiid dearvvasvuhtii ja birgejupmái, ealáhusaide, jáhkkui boahttevuođas sihke arbedieđu sirdimii.
Sámi árbediehttit eai luohte boazodoalloáššiid dutkiide
Raporttain nubbi, mii guoská sámi árbevirolaš dihtui, buktá ovdan sámi árbediehttiid vuordámušaid Sámi dálkkádatráđi barggu hárrái.
Raportta materiála vuođđuduvvá diehtovuođu čoaggima váráš ordnejuvvon bargobádjái, masa bovdejedje sámi árbediehttiid.
Raporttas gávnnáhuvvo ovdamearkka dihte, ahte sámit, geat barget árbevirolaš ealáhusaiguin, eai luohte virgeolbmuide dálkkádatnuppástusas eaige sáme- ja boazodoalloáššiiguin. Maiddái sámiid luohttámuš boazodoalloáššiid dutkiide lea váilevaš.
Sámi dálkkádatráđi PRESAAMI2-prošeavtta leat ollašuhttán Oulu universiteahtta CERH ja Dálkediehtaga instituhtta. Prošeavtta lea ruhtadan birasministeriija.