Zamek w Czernelicy

Zamek w Czernelicy
	; Zamek w Czernelicy
Państwo	I Rzeczpospolita
Miejscowość	Czernelica
Typ budynku	zamek
Styl architektoniczny	renesans
Inwestor	Michał Jerzy Czartoryski
Rozpoczęcie budowy	1659
Zniszczono	1672, 1676
Odbudowano	II poł. XVII w.
Pierwszy właściciel	Michał Jerzy Czartoryski
Kolejni właściciele	Potoccy, Stadniccy
	Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Czernelicy
	Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego Zamek w Czernelicy
	48°48′N 25°25′E/48,800000 25,416667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Czernelicy – dawna warownia w Czernelicy na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, w rejonie horodeńskim.

Historia

Budowę zamku datuje się na okres między 1607 r. a 1636 r., zaś jej fundatorem była przypuszczanie Jadwiga Bełżecka z Jazłowieckich^[1]. Powstały wtedy pierwsza kondygnacja bramy wjazdowej, północno-wschodni bastion oraz fundamenty kurtyn i pozostałych bastionów^[1]. Budowę przerwano w wyniku najazdu zięcia Jadwigi Bełżeckiej wojewody kijowskiego Janusza Tyszkiewicza.^[1] Po śmierci Jadwigi Bełżeckiej zamek stał się własnością Marianny Stanisławskiej z Czuryłów, żony starosty kamienieckiego Michała Stanisławskiego. Po śmierci tejże Czernelicę odziedziczyła jej córka, Eufrozyna Stanisławska, której drugim mężem był starosta krzemieniecki, książę Michał Jerzy Czartoryski, wojewoda bracławski^[1]. Drugi etap budowy przeprowadzono w latach 1650-1659 roku z funduszy Michała Jerzego Czartoryskiego. Wybudowano wtedy drugą kondygnację bramy wjazdowej, na której od zewnątrz umieszczony został wielki kamienny herb Czartoryskich, Pogoń, a na wewnętrznej stronie – herb Eufrozyny, Pilawa^[1]. Zbudowano także bastiony: północno-zachodni, południowo-zachodni i południowo-wschodni, kurtyny, magazyny, spichlerze oraz pałac w południowej części zamku^[1]. Po 1659 roku była to na Pokuciu jedna z ważniejszych twierdz I Rzeczypospolitej.

Warownia zniszczona została latach 1672 i 1676 w wyniku wojen tureckich i odbudowana następnie na rozkaz króla Polski Jana III Sobieskiego.

Do lat 30. XIX wieku zamek pełnił rolę rezydencji mieszkalnej członkom rodów takich jak Potoccy, Stadniccy^[2] i Cieńscy^[3]. Po wyprowadzce tych ostatnich zamek zaczął popadać w ruinę.

Architektura

Zamek wybudowano jako czworokątną fortyfikację z czterema bastionami w narożach, połączonych murami i wałami usypanymi z ziemi. Po stronie zachodniej stał ozdobny parterowy budynek mieszkalny, zwany pałacem^[2]. Z zamku do czasów współczesnych zachowała się okazała brama wjazdowa do obiektu z połowy XVII w. ze sklepionym portalem, nad którym znajduje się tarcza herbowa z godłem Pogoń, nakryta mitrą symbolizującą książęcy ród Czartoryskich. Widoczny jest również rozległy czworoboczny zarys podwójnych murów obwodowych twierdzy^[4].