Bulgarian Turks

The Bulgarian Moslems in Years of Transition (1990-1997). Ethno-cultural Problems.

  Islam in Bulgaria is traditionally moderate, characterized by a tolerant attitude toward the difference of the “others” and their culture, and the representatives of this confessional community consider themselves rather as “European Moslems”, alien to religious fanaticism. The difficulties in the transition of the post-totalitarian societies, however, have brought to light some old contradictions, which have always been a latent destabilizing factor. The development of the Islam in Bulgaria since 1989 has been connected with the expansion of the minority rights. The road to the revival of the minorities in Bulgaria was traced by the struggle for restoring the Moslem names. It includes, however, also the right to use and study at school the mother tongue, the question of the religious and ethno-cultural freedom, etc. An attempt is made in the paper at outlining basically all these aspects of the development of the Moslem minority question in Bulgaria after the changes in 1989.

The aim of this study is to justify the need for inclusion of the "Terminology" Course in the Bachelor Programme of Turkish Studies with Business Communication at Konstantin Preslavsky University of Shumen. In view of the dynamically developing relations between the Republic of Bulgaria and the Republic of Turkey in various fields, such as business, economy, trade, finance, politics, military affairs, construction, tourism, etc., and the lack of specialized bilingual dictionaries (Bulgarian-Turkish and Turkish-Bulgarian), studying the specific terms used in any of the fields of knowledge listed above has become a necessity. This study contains examples which may be used by students to develop a minimum vocabulary that will lay the foundation of their competences.

Balkan türklərinin ədəbiyyatı 10 10 км узанан бир cоьрафи яразидир. Сащяси тягрибян 505 мин кв. км олан Балкан йарымадасы Кичик Асийадан Мярмяря дянизи, Босфор вя Дарданел боьазлары иля айрылыр. Сятщинин чох щиссяси даьлыгдыр -Стара Планина, Радон, Македонийа даьлары, Пинд вя с. Дцзянликляр ися ясасян шимал вя шярг щиссяляриндядир -йухары вя ашаьы Фракийа, Салоники вя с. Йарымада мис, синк, гурьушун кими ялван металларла вя кюмцр, боксит, манган, дямир филизи йатаглары иля зянэиндир. Бурада иглим шималда вя мяркязи районларда мцлайим континентал, галан йерлярдя Аралыг дянизи иглимидир. Авропада ян чох йаьынтылы йер мящз Балкан йарымадасында -Котер бухтасыдыр. Балканларын битки вя щейванат алями олдугcа рянэарянэ вя ясрарянэиздир. Йарымаданы материкдян айыран шярти сярщяд Сава чайынын мянсябиня гядяр узанан Дунай чайыдыр. Балкан йарымадасында Болгарыстан, кечмиш Йугославийанын бюйцк бир щиссяси, Албанийа, Йунаныстан, Румынийанын cянуб районлары, Тцркийянин гярб районлары вя Италийанын кичик шимал-шярг району Картту йерляшир. Балкан йарымадасы Шярги Авропада стратежи ящямиййятя малик олан cоьрафи бир яразидир. Сон статистик мялуматлара эюря, щал-щазырда Балканларда тягрибян 60 милйона гядяр ящали йашайыр. Бу ящалинин бешдя бир щиссяси, йяни 12 милйону мцсялманлардыр вя бу мцсялманларын 2,5 www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı 17 17 17 17 17 болгар адлары вя фамилйалары верилмишдир (68, 194-205). Инди ися даща конкрет вя дольун тясяввцр ялдя етмяк цчцн Балкан йарымадасында мювcуд олан юлкялярин яразисиндя мяскунлашмыш тцрклярин тарихи-эенетик кюклярини, миграсийасыны вя мядяни кечмишини ардыcыл нязярдян кечиряк. Бурайа Румынйа вя Гагауз, Болгарыстан, Македонийа, Йугославийа (Косова) тцркляринин тарихи вя сосиал-мядяни вязиййяти щаггында мялуматларын тящлили дахилдир. Бу бахымдан фикримизcя, Анкарада Тцркийя Cцмщуриййяти хариcиндяки тцрк ядябиййатлары анталоэийаларына юн сюз йазмыш мядяниййят назири М.Истемихан Талайын ашаьыдакы дцшцнcялярини ситат эятирмяк йериня дцшярди. О, йазыр: «Тарищи сцреч ичерисинде, чешитли тцрк топлулуклары фарклы сийаси еэеменликляр ичиндя олдуглары киби, фарклы кцлтцрел еткилер де алмышлардыр. Бир йабанcылашма эиби эюрцнен бу эелишме, ичинде булундуьумуз дюнемде бир зенэинлик кайнаьы олмушдур. Чцнки, фарклылыкларын айны кюкден эелен топлумлара аит олмасы, еткилешим вя йарарланма сцреcини щызландыран бир дурумдур… Тцрк топлулуклары арасында еткилешменин илк ве ен йакын аланынын дил олмасы да сон дереcе доьал бир эелишмедир» (83, 9 ). Щягигятян дя щяр шейдян яввял, мяншя вя дил бахымындан ейни кюкдян олан, милли-мяняви варлыгларында ващид бир цнсиййят васитясини йашадан, мядяни дяйярляри ейни www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı 18 18 бир гандан, сойдан эялян тцрк халгларынын тарихи-эенетик кюкляри эюрдцйцмцз кими, чох гядимляря эедиб чыхыр. Румынйа тцркляри Румынйа 237,5 мин квадрат километр сащяси вя 2003cц илин статистикасына эюря 26 милйон 153 мин няфяр ящалиси олан Балкан йарымадасы юлкясидир. Болгарыстан, Йугославийа, Маcарыстан вя Русийа иля щямсярщяддир. Румынйанын ящалисинин йцздя он щиссясини етник азлыглар тяшкил едир. Юлкянин сюзц эедян азлыгда олан етник тяркиби маcарлар (1.620.198), романлар (409.723), алманлар (119.000), руслар, украйналылар, тцркляр, полйаклар, чех вя йунанлардан ибарятдир. 1992-cи илин статистик мялуматына эюря, тцрклярин сайы 54.182 няфяр тяшкил едир. Бунларын 29.533 няфяри Румели, 24.649 няфяри ися Татар тцркцдцр. Статистик эюстяриcи сахталашдырылараг тцрклярин эерчяк сайы рясми сяняддя йарыбайары азалдылмышдыр. Яслиндя ися гейри-рясми гайнаглара эюря, бу сай 70-100 мин няфяр арасында дяйишмякдядир. Румынйада мяскунлашмыш тцрклярин чох щиссяси Добруcа вилайятиндяки Кюстянcя (румынcа: Костанта), Меcидийе (Медгидие), Тулча (Тулчеа) кими шящярлярдя йашайырлар. Тцрклярин 85 фаизи Кюстянcядя, 12 фаизи Тулчада мяскунлашмышдыр (101, 63-64). www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı 20 20 едилмякдядир. Ейни заманда щяфтядя бир дяфя олмаг шяртиля Кюстянcя радиосунда тцрк дилиндя бир саатлыг програм ефиря чыхыр. Икинcи дцнйа мцщарибясиндян сонра Румынийада мювcуд олан бир чох тцрк мяктябляри вя мядрясяляри баьланмышды. Инди ися Тцркийя Cцмщуриййятинин дястяйи иля Румынйада тцркcя тящсиля тякан верилмишдир (68, 201). Гагауз тцркляри Гагаузлар сой-кюк, мяншя вя дил, щабеля тале бахымындан Балкан тцркляриня чох йахындан баьлы олан, лакин мцряккяб вя кешмякешли тарихи-сийаси просесляр нятиcясиндя мцхтялиф яразиляря сяпялянян, щал-щазырда ися ясасян Тцрк дцнйасынын гярбиндя йашайан христиан тцркляридир. Еля бу сябябдян дя Гагауз тцркляринин ядябиййатыны мцяййян шяртиликляр дахилиндя олмуш олса да Балкан-тцрк контекстиндя тядгиг едиб юйрянмяк онун ядяби-мядяни мащиййятини даща чох ачмаг имканы веряр. Илк дяфя «Гагауз» ады Русийанын 1817-cи илдя кечирдийи ящалинин сийащыйа алынмасында эюстярилиб. Тцркийядя ися илк дяфя Гагаузлар щаггында Истойан, Cансизовун «Балкан Шиби Cезиресинде Тцрклер» (Тарищи Османы Енcцмени Меcмусу, с. 17. Истанбул, 1328) мягалясиндя бящс едилмишдир. Гагаузлар барядя илк дяйярли мялуматлары www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı 21 21 21 21 21 верян Йашар Наби Найыр «Тцрк Гагаузлар» дейя гейд етдийи Гагауз адынын «эюк» сюзцндян ямяля эялян «гай» сюзц иля «Оьуз» адынын бирляшмясиндян мейдана эялдийини, бунун цчцн дя бу тцркляря «Гок Оьуз» дейиля биляcяйини сюйлямишдир (102-54). Гагаузларын тарихи-эенетик кюкляри иля ялагядар даща мютябяр бир гайнагда дейилир: «Гагауз тцрклеринин тарищи дюрдцнcц йцз йылда Щунларын Аврупа ичлерине узанмасыйла башлайып Караденизин кузейиндян Булгар, Щазар, Печенек-Куман вя Уз акынларыйла девам еден, он биринcи йцз йылда Анадолу капыларыны ачан Мцслуман Селчуклу тцрклери ве онларын ардындан эелен Османлы тцрклеринин Балканлара эирмесийле чешитленен вя ийирминcи йцзйылын башларында Тцрк варлыьынын Балканлар вя орта Аврупадан бюйцк юлчцде чекилмесийле йени бир дюнеме чок ренкли бир сейир такип етмекдедир» (83, 186). Кечмиш ССРИ-дя 1989-cу илдяки ящалинин сийащыйа алынмасына эюря, гагаузларын сайы Молдава (153.458), Украйна (32.017), Русийа (10.057), Газахыстан (978), Беларусийа (188), Юзбякистан (240), Эцрcцстан (206), Тцркмянистан (280), Азярбайcан (105) вя башга республикаларда олмагла cями 197.738 няфяр тяшкил етмишдир. Бундан башга ясас щиссяси Румынйа вя Болгарыстан олмагла Балканларда да тягрибян ийирми миня йахын гагауз тцркц мяскундур (66, 12). ССРИ-нин даьылмасыйла Молдавийа www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı 22 22 мцстягил дювлят оландан сонра (27 август 1991), юлкянин Конститусийасына (29 декабр 1994-cц ил) ясасян «Гагауз Йери» адланан Мухтар Вилайят йарадылмыш вя гагаузларын милли юзцнцтяйин щцгугу танынмышдыр. 5 март 1995-cи илдя кечирилян референдум иля Гагауз Йеринин сярщядляри мцяййянляшмишдир. Чадыр, Комрат (пайтахт), Булканетти шящярляри иля бирликдя 29 кянд бурайа дахилдир (29, 18). Инди гагаузларын Тцркийя, Азярбайcан вя диэяр тцрк дювлятляри иля игтисади, мядяни, елми вя ядяби ялагяляри эцндян-эцня эенишляниб инкишаф етмякдядир. Болгарыстан тцркляри Болгарыстан 110,9 мин квадрат километр сащяси вя 8.860.000 ящалиси олан Балкан йарымадасы юлкясидир. Сийасиcоьрафи мювгейиня эюря бюйцк ящямиййят кясб едян бу юлкя Тцркийя, Йунаныстан вя Румынйа иля щямсярщяддир. Гейд етдийимиз кими, диэяр Балкан юлкяляриндя олдуьу кими Болгарыстан яразисиндя дя тцрклярин мяскунлашмасы бешинcи йцзилликдян башламышдыр. Бу мяскунлашма Атилланын башчылыьы алтында олан Щунларын бюйцк мигйасда йайылмасы вя эцcлянмяси иля ялагяли бир просес иди. Щунларын ардынcа мцхтялиф тарихи дюнямлярдя Аварлар, Печянякляр, Куманлар, Гыпчаглар вя башга тцрк сойлары бу яразиляря кюч етмиш вя www.elmler.net -Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Sədi Sadiyev Balkan türklərinin ədəbiyyatı

This article is dedicated to the prominent figure of Mehmed Beytullah-a teacher, university lecturer, politician and distinguished person. He was the one to initiate in 1992 the establishment of Turkish Studies and Russian and Turkish Linguistics Programmes at the Higher Pedagogical Institute in Shumen, which in 1995 grew into Konstantin Preslavsky University of Shumen. The article is based on several meetings and interviews with Mehmed Beytullah. Saygın bir siyaset adamı, kaliteli bir insan ve Türkçe sevdalısı olarak bilinen Mehmed Beytullah'ın girişimiyle 1992 yılında Şumnu (Şumen) 'da Türk Filolojisi açılmıştır. Günümüzde Türk Filolojisi ve İş Dünyası İletişimi adlı dört yıllık lisans programının yanı sıra Turizm ve İş Dünyasında Dil Hizmetleri, Balkanoloji ve Dilbilim ve Çeviri adlı yüksek lisans programlarının bağlı olduğu Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Şumnu Piskopos Konstantin Preslavski Üniversitesi Beşeri Bilimler Fakültesi bünyesinde yer alan dokuz bölümden birisidir. Hayatı Fotoğraf 1. Mehmed Beytullah Sofya Üniversitesine bağlı şube statülü Şumnu Fakültesinde öğretim görevlisi olarak çalıştığı dönemde 3 Kasım 1933 tarihinde Popköy (Popovo)'e bağlı Krepçe (Krepça) köyünde dünyaya gelen Mehmet Beytullah (Mehmed Beytullov Haciömerov), 1928 yılında evlenen Beytullah ve Fatma çiftinin dört çocuğundan en büyüğüdür. Hafız olan amcasının adını gururla taşıyan Mehmed Beytullah emeklidir ve Şumnu'da (Şumen) yaşamını sürdürmektedir.

The aim of this study is to justify the need for inclusion of the "Terminology" Course in the Bachelor Programme of Turkish Studies with Business Communication at Konstantin Preslavsky University of Shumen. In view of the dynamically developing relations between the Republic of Bulgaria and the Republic of Turkey in various fields, such as business, economy, trade, finance, politics, military affairs, construction, tourism, etc., and the lack of specialized bilingual dictionaries (Bulgarian-Turkish and Turkish-Bulgarian), studying the specific terms used in any of the fields of knowledge listed above has become a necessity. This study contains examples which may be used by students to develop a minimum vocabulary that will lay the foundation of their competences.

Özet Bu yazıda; Bulgaristan'da yaşayan Gagavuzlardan söz edilecektir. Bulgaris-tan'da yaşamakta olan Gagavuzların nüfus dağılımları, Gagavuz adının etimolojik anlamı, Gagavuzların kökenleri belirtilmektedir. Ayrıca; Gagavuz araştırmaların-daki önemli gelişmeler, onların dili ve kültürü de yazıda belirtilmektedir. Abstract Traditions and folkore of Gagauz minority living in Northeastern Bulgaria are reviewed. The current work is based on unpublished study materials, collected during expeditions to the region, organized and supported by Bulgarian Academy of Sciences. Emergence, history, establishment of cultural values, as well as the official politics of the Bulgarian State towards this minority are described together with personal reflections. Research undertaken on Bulgarian Gagauz people is presented in the context of their language and culture in historical perspective. Numerous examples are provided to illustrate the interrelationships between Gagauz and Turkish minorities in Bulgaria in various aspects. Future trends of research on Gagauzlanguage and culture are also discussed.

Data from a representative sociological survey with persons of reproductive age in the Republic of Bulgaria are analysed and discussed in the article. The focus is on the attitudes and distances of ethnic Bulgarians towards the Bulgarian nationals of Turkish origin. Fifteen key attitudes towards the Bulgarian nationals of Turkish descent are analysed in addition to an age-related interpretation of the attitudes towards the mixed marriages between ethnic Turks and ethnic Bulgarians. From a social integration perspective, the analysis and interpretation take into account important characteristics of the ethnic Bulgarians such as their education, gender, place of residence, etc. The results show that among the Bulgarian community, the negative attitudes towards mixed marriages dominate, although among the different subgroups the attitudes are nuanced and ambiguous.

Öz İki kutuplu sistemin çökmesi ve Soğuk Savaşın Batı Bloğunun zaferi ile tamamlan-masının ardından Bulgaristan uluslararası sistemde yalnız kalma korkusuyla hızla Batıya entegre olma çabalarına girişti. Eski komünist lider Todov Jivkov'un 1990'da iktidardan düşmesinin hemen ardından normalleşme emareleri göstermeye başlayan ülke, 2004 yılında Nato'ya, 2007 yılında ise Avrupa Birliği'ne üye oldu. Jivkov'un düşüşü ile başla-yan normalleşme ve batıya entegre olma çabaları zamanla Bulgar Etnik Modeli olarak adlandırıldı. Bu çalışmada Bulgar etnik modeli kavramı ele alınacak ve bu kavramın özellikle demokratikleşme süreci öncesinde oldukça sıkıntılı dönemlerden geçen Türk azınlığa olumlu ama yetersiz yansıması çeşitli yönleriyle incelenmeye çalışılacaktır.

Abstract After the collapse of the bipolar system and the end of the Cold War with the victory of Western Bloc, Bulgaria has quickly embarked upon entegration efforts with the West by the fear of isolation within the international system. The country which showed normalization marks just after the fall of former communist leader Todor Jivkov from the power in 1990, became member of NATO in 2004 and of European Union in 2007. The efforts of normalization and entegration to the west that started with the fall of Jivkov was named as Bulgarian Ethnic Model. In this study the concept of Bulgarian Ethnic Model will be discussed and its positive but inadequate reflections from different aspects on the Turkish minority who suffered considerably especially in the period before the democratization will be scrutinized.

This article tries to analyze a number of Bulgarian/Turkish and Turkish/Bulgaria translations made by the students of the bachelor and master programmes of the Department of Turkish Language and Literature at the Faculty of Humanities of Konstantin Preslavsky University of Shumen. Some of the translations were made during the seminars, which form part of the Translatology and Theory of Translation courses. The remaining part of the translations was made as a homework given by the lecturer. The analysis covered the works of 22 students attending the courses of Translatology and Theory of Translation. One of students was a native Bulgarian, while 21 were Bulgarian Turks. The students had to translate commercial, economic, juridical, technical and editorial texts. The translation errors made by the students were classified in two major categories: lexical and terminological errors and grammatical errors. In general, we could summarize that the lexical and terminological errors were caused by insufficient knowledge of the meaning of the words, poor or inadequate vocabulary, and inappropriate use of the words or terms. The grammatical

Özet 9 Eylül 1944 tarihinde Sovyetler Birliği'nin Bulgaristan topraklarına girmesiyle, ülkedeki faşist yönetim devrilerek yerini sosyalist rejime bırakmıştır. Rejimin değişmesiyle birlikte bölgedeki Türk azınlıklar, bu süreçten son derece olumsuz yönde etkilenmişlerdir. Komünist rejimin uygulanmaya başlandığı ilk yıllarda, Bulgaristan'daki Türklerin desteği alınmak için eşitlikçi ve daha özgür politikalar gerçekleştirilse de ilerleyen yıllarda Türkler aleyhinde ciddi problemler ortaya çıkmıştır. Bu durum bölgede hayatını sürdüren Türkleri bir kez daha göç etme düşüncesiyle karşı karşıya bırakmıştır. Bu makalede Bulgaristan'daki komünist dönemin başlangıcından Yakın Akraba Göçü'nün sonuna kadar olan süreçte, azınlıklara uygulanan asimilasyon politikaları ve Türklerin anavatana göçü sırasında iskân ve işgücüne dayalı entegrasyon süreci incelenmiştir. Abstract On September 9th, 1944 with the entry of the Soviet Union in Bulgaria, fascist regime collapsed and socialists came to the rule. With the change of the regime, Turkish minorities living in the country were affected negatively. Despite positive reforms initiated in the first years of the communist regime, the following years showed that oppressive policies of communism will target their presence in Bulgaria. Eventually, in the years following the end of the World War II, once again, they became subject of forced migration. This article tackles the topic of forced migration and assimilation among the Bulgarian Turks from the beginning of communist period until the end of migration agreement based on the unification of families and relatives. It also cover the settlement policies of new immigrants in Turkey.

СЪДЪРЖАНИЕ CONTENTS СЪДЪРЖАНИЕ Димитрина Брънекова -55 години квалификация на учителите в Стара Загора 7 Галя Кожухарова -Работа по проекти в Департамента за информация и повишаване квалификацията на учителите в периода 2002-2014 година 13 УЧЕНЕ ПРЕЗ ЦЕЛИЯ ЖИВОТ: СТРАТЕГИИ, ПОЛИТИКИ, ТЕНДЕНЦИИ Елена Лавренцова -Ученето през целия живот като иновативна стратегия за развитието на образованието 21 Валентина Шарланова -Компетенции на педагогическите специалисти за работа с надарени деца и ученици в началото на XXI век 28 Жана Янкова -Квалификация на ресурсния учител за въвеждане на помощни средства и технологии в обучението на деца и ученици с умствена изостаналост 34 Христомир Зафиров -Някои бележки за оценяването на европейски проекти по програмата "Учене през целия живот" 40 ДУХОВНИ И РАЦИОНАЛНИ ИЗМЕРЕНИЯ НА ЧОВЕШКАТА ИДЕНТИЧНОСТ Цонка Каснакова-Иванова -Историята -знания за миналото или духовна опора? 52 ПЕДАГОГИКА НА УСПЕХА -ПРЕДИЗВИКАТЕЛСТВО ПРЕД СЪВРЕМЕННОТО ОБРАЗОВАНИЕ Вяра Гюрова -Какво трябва да знаят учителите, за да обучават успешно възрастни учащи? 58 Динко Стратиев -Ученическото портфолио и някои характеристики на разработването му 70 Анна Арнаудова-Отузбирова -Съдържателно-езиково интегрирано обучение в контекста на университетското образование 74 Златка Желязкова -Интерактивен модел за обучение на студентите в граматичните времена в английски език 82 Румяна Неминска -Социализираща роля на домашната работа в аспекта на глобализиращото се образование 93

Özet 9 Eylül 1944 tarihinde Sovyetler Birliği'nin Bulgaristan topraklarına girmesiyle, ülkedeki faşist yönetim devrilerek yerini sosyalist rejime bırakmıştır. Rejimin değişmesiyle birlikte bölgedeki Türk azınlıklar, bu süreçten son derece olumsuz yönde etkilenmişlerdir. Komünist rejimin uygulanmaya başlandığı ilk yıllarda, Bulgaristan'daki Türklerin desteği alınmak için eşitlikçi ve daha özgür politikalar gerçekleştirilse de ilerleyen yıllarda Türkler aleyhinde ciddi problemler ortaya çıkmıştır. Bu durum bölgede hayatını sürdüren Türkleri bir kez daha göç etme düşüncesiyle karşı karşıya bırakmıştır. Bu makalede Bulgaristan'daki komünist dönemin başlangıcından Yakın Akraba Göçü'nün sonuna kadar olan süreçte, azınlıklara uygulanan asimilasyon politikaları ve Türklerin anavatana göçü sırasında iskân ve işgücüne dayalı entegrasyon süreci incelenmiştir. Abstract On September 9th, 1944 with the entry of the Soviet Union in Bulgaria, fascist regime collapsed and socialists came to the rule. With the change of the regime, Turkish minorities living in the country were affected negatively. Despite positive reforms initiated in the first years of the communist regime, the following years showed that oppressive policies of communism will target their presence in Bulgaria. Eventually, in the years following the end of the World War II, once again, they became subject of forced migration. This article tackles the topic of forced migration and assimilation among the Bulgarian Turks from the beginning of communist period until the end of migration agreement based on the unification of families and relatives. It also cover the settlement policies of new immigrants in Turkey.

Димитрина Иванова Брънекова РЕЗЮМЕ В доклада е направен обзор в исторически аспект на създаването и развитието на институциите в Стара Загора за следдипломна квалификация и продължаващо обучение на учителите. Петдесет и пет години история на изграждане, утвърждаване и отстояване на авторитет на ИУУ " Д-р Минчо Нейчев " , ИПКУ " Анастасия Тошева " и ДИПКУ при Тракийски университет са достойни за уважение и адмирации. 55-годишнината е повод да се отбележи, че днес не само сме съхранили и пренесли през годините традициите на следдипломното обучение на педагогически кадри, но и активно работим за професионалното и кариерно развитие на учителите в условия на глобализация и динамични промени и в съответствие с Европейските и националните политики за развитие на образованието. Една от областите, в която трябва да се постигнат амбициозните цели на Стратегия " Европа 2020 " е образованието, което е в основата на иновациите и научните изследвания за решаване на проблемите на заетостта, на бедността, на екологичните проблеми и измененията в климата и др. Образованието осигурява на гражданите уменията и компетентностите, от които се нуждаят европейската икономика и европейското общество. Постигането на водещите цели на Стратегия " Европа 2020 " изисква глобален подход и добра координация при разработването на националните образователни политики, така че те да отговарят на изискванията на пазара на труда. Инвестирането в качествено образование и изграждането на достатъчно квалифицирани човешки ресурси чрез разширяване на възможностите за учене през целия живот са ключови фактори за осигуряване на интелигентен, устойчив и социално-приобщаващ растеж. Нито един гражданин от нашето общество не може да бъде изолиран и безучастен към образованието в неговия най-широк смисъл. Всеки от нас е бил или е обучаващ се, всеки от нас е в една или в няколко роли на родител, учител, университетски преподавател, работодател, ползвател на разнообразни услуги, за предоставянето на които стои човешки интелектуален потенциал с необходимото образователно ниво и компетенции. Образованието започва от семейната среда и първите наставници и обучители са родителите, преминава през различните степени и форми на формалното и неформално образование, за да се трансформира в учене през целия живот. Всичко това звучи логично и естествено, но за да бъде вярно са необходими усилия за реализиране на национална програма, в която трябва да залегнат мерки за постигане на две водещи в стратегията цели: да се сведе под 10% делът на преждевременно напусналите училище и да се увеличи поне до 40% делът на лицата на възраст 30-34 години със завършено висше образование. За постигане на тези цели наред с решаване на икономическите проблеми, на преден план стои качеството на училищното обучение, с акценти на учебното съдържание върху творчеството, иновациите, предприемачеството, както и подобряване на резултатите чрез

This article aims to introduce the reader with the personality of Mustafa Chete-one of the most prominent representatives of the literature created by the Turks in Bulgaria. It reveals some details about his personal life, ideology and work as a poet, teacher, journalist and socially active figure.

Özet The Turkish minority in Bulgaria makes up a significant part of the country's population. What makes this Turkish minority maintain their culture and identity for nearly six centuries is their mother tongue which they have kept and used so long. The purpose of this paper is to analyze the historical period of mother tongue education of Turkish minority in Bulgaria and to examine the developments in Turkish language education in Bulgaria today. While doing so, the study aims to highlight political, economical and social elements that affect Turkish language education. The findings of the study indicate that the quality and situation of Turkish language education in Bulgaria suffered to a great extent from changes in political regimes. However, positive efforts have been observed in mother tongue education of Turkish minority in Bulgaria especially during the EU membership process of the country. Özet Bulgaristan'da yaayan Türk azınlık Bulgar nüfusunun önemli bir bölümünü oluturmaktadır. Türk azınlıın yaklaık altı yüz yıl boyunca kültür ve kimliklerini yaatabilmelerinin neden uzun süredir korudukları ve kullandıkları ana dilleridir. Bu çalımanın amacı Bulgaristan'daki Türk azınlıa salanan ana dil eitiminin tarihsel sürecini çözümlemek ve Türk dili eitiminde ülkenin deien politik yapılarına balı olarak ne tür gelimeler olduunu incelemektir. Aynı zamanda Türk azınlıklara ana dil eitimini etkileyen politik, ekonomik ve sosyal öeleri vurgulamayı amaçlamaktadır. Aratırmanın bulguları, Bulgaristan'daki Türk azınlıın anadil eitiminin durumunun ve niteliinin ülkedeki yönetim biçimi deiikliklerinden büyük ölçüde etkilendiini göstermektedir. Ancak özellikle Bulgaristan'ın Avrupa Birlii üyelii sürecinde, Türk azınlıın ana dil eitiminde olumlu çabalar gözlenmektedir. Anahtar Sözcükler: Bulgaristan'daki Türk azınlıı, Türk Dili, Ana Dil Eitimi, Kimlik.

Judezmo is the language of Balkan Jews. It was formed and shaped in the Balkans between 16th and 17th centuries. The Jews have actively participated in state affairs and in social political life. They worked as translators in the Saray , in diplomacy, in numerous state institutions. The term balkanisms for words taken from Turkish is inappropriate. According to him, this is due to the fact that numerous words from Turkish origin, not encountered in Balkan languages, are seen in Judezmo and thus this cannot be explained in terms of balkanisms. Because of large numbers of commonly used Turkish words in Judezmo, they form other categories, as well as from a linguistic viewpoint show variations. Forced to leave Spain in 1492, Jews settled in the territory of the Ottoman Empire. A large number of them, also known as Sepharadim, settled in Balkan Peninsula where the region became their new home. Because of their large number, these refugees were able to pass their own culture and language to existing Jews which had previously come from other countries. Having received tolerance from the Ottoman State, they found opportunity to further develop this culture and their spoken language. The language they spoke in their previous land developed in the Balkans and become a common language of the Balkan Jews.

This article addresses the impact of Jadidism among Bulgarian Turks of the late-nineteenth and early-twentieth centuries by examining the influences of the movement’s most noted proponent, Ismail Bey Gaspirali (1851-1914), particularly as reflected in contemporary newspapers. In doing so, this research complements existing and steadily emerging historical scholarship on both Gaspirali and Jadidism by further elaborating on current knowledge regarding the geographic and ethno-national diffusions of his ideas. Moreover – and concerning the Bulgarian Turks themselves, this work reveals intellectual and socio-political linkages that existed between Bulgarian Turkish communities and those of ethno-linguistic and religious kinsmen in both Tsarist and Ottoman imperial realms.

Bulgaristan Türklerinin ressam ve heykeltıraşları üzerine konuşmak gerekirse Deliorman’ın göbeğindeki şirin ve Türk nüfusunun yoğun yaşadığı köylerinden birisi olan Çukurköy’de (Yasenkovo) dünyaya gelen Behçet Danacı’dan da bahsetmek gerekir. 12 kişisel sergiye ve 30 anıtsal heykele imza atan Behçet Danacı, çok sayıda ödüle layık görüldü. Köyde doğup saygın sanatçılar arasına girmeyi başardı. Bulgaristan’da resim ve heykel dallarında çalışan Türk gençlerine örnek teşkil eden Danacı, emin adımlarla başarı basamaklarını tırmanmaya devam etmektedir. 
Bu çalışmanın amacı, Bulgaristan Türklerinin sanat dalında gurur duyduğu isimlerden birisi olan Behçet Danacı’nın hayatını ve eserlerini tanıtmaktan ibarettir.
Veri toplamada mülakat ve gözlem yöntemleri uygulandı.

The text analyses the entanglements between the commemorative and the festive aspects of the events organized as anniversaries of the so called “Revival Process” (the forced assimilation of Bulgarian Turks in mid- to late 1980s) and the protests against it. Following the example of the Day of Dzhebel, the study tracks the various forms of remembering the past. On the one hand, it is the “top-down”constructed official memory of the traumatic events presented in the well-established discourses and cultural practices of the commemoration, while on the other hand is the recollection of the shared everyday life that transforms the event into a fest, reviving the memory of the lost social relations in the community.

Bu sempozyumun ana gerekçesi ani, kısa sürede ve kitlesel olarak gerçekleşen bir travmatik olayın boyutlarını zamanın mesafesinden yeniden ve bilimsel olarak değerlendirmektir. Amacımız nefret duygularını uyandırmak değil, bir daha bu gibi acıların yaşanmaması için olayları anmak, anlatmak, gelecek nesillere aktarmak ve yeni gelecek nesiller için kayıt altına almaktır.

In the second section of this book, Francesco Trupia provides an overview on the idiosyncratic form of identity of Muslim Turks and Romani of Bulgaria. Trupia proposes a management model for interethnic controversies by drawing on the theory of self-governing rights as a policy of ‘securitization’.

Özet: Tiyatro, Bulgaristan Türklerinin kültürel gelişimini sağlayan etkili güçlerden biri olmuştur. Bulgaristan Halk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararlarıyla XX. yüzyılın 50"li yıllarında Şumen (Şumnu) 1 , Haskovo (Hasköy) ve Ruse"de (Rusçuk) birer devlet estrat 2 Türk tiyatrosu açılmıştır. Bu araştırmada Şumnu Devlet Türk Estrat Tiyatrosunun kuruluşundan itibaren kapatılışına kadarki gelişim süreci incelenecektir. Konu kapsamında Bulgaristan Türklerinin kültürel, sosyal ve günlük hayatlarında önemli yere sahip olan Tiyatroda yaklaşık 30 yıllık ömrü boyunca yapılan çalışmalar ve sahnelenen oyunlar ele alınacaktır. Konunun geniş kapsamlı olması ve bildirilerin hacmi ile ilgili getirilen sınırlamadan dolayı bu çalışmada ağırlık Tiyatronun münferit bir tiyatro kurumu olarak faaliyette bulunduğu ilk 10-12 yıllık döneme verilecektir. Abstract: The theater turned into one of the most important factors, which deeply influenced the cultural development of the Bulgarian Turks. In the 1950s, new Turkish theatres were established in the towns of Shumen, Haskovo and Ruse by Decree of the Council of Ministers of the People's Republic of Bulgaria. This research work is focused on the development of the State Theatre of Turkish Popular Music in Shumen from the time of its establishment to its end. The article reviews the stage performances and the artistic work of the theatre during its existence of almost 30 years. The theatre used to play a significant role in the social, cultural and everyday life of the Bulgarian Turks. Due to the large scope of the discussed topic and the limitations in the article"s volume, the research will focus on the first 10-12 years of theater"s history, during which it operated as an independent theatrical institution.

Bu tezin yazılma amacı 1945 sonrası süreçte Bulgaristan’da komünistlerin iktidara gelmelerini takip eden süreçte uyguladıkları asimilasyon politikalarının incelenmesidir. Bulgaristan Türklerinin yaşamış olduğu zorluklar asimilasyon politikasının sürekliliğine ve sistematik bir biçimde uygulanışına bağlanmıştır. 1945 sonraki süreç değerlendirilirken gerek Osmanlı döneminde gerekse Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında imzalanmış olan anlaşmalardan faydalanılmıştır. 

Tezdeki argümanları desteklemek amacıyla dönemin Komünist Parti toplantı tutanaklarından ve Politbüro kayıtlarından yararlanılmıştır. Bu belgeler ışığında 1984’ten sonra uygulamaya konan uyanış sürecinin altyapısının 1945’ten sonra atılmaya başlandığı savunulmuştur. Kanıtları kuvvetlendirmek amacıyla Bulgarca, Türkçe ve İngilizce kaynaklar kullanılmıştır.

Lozan sonrası gerçekleşen 1923 zorunlu nufus mübadelesi Batı Trakya, Rodos ve İstanköy’ün de dahil olduğu On İki Adalar dışındaki Türk ve Müslamanlar’ın Yunanistan’dan ayrılmalarıyla sonuçlanırken, bunun Lozan sonrası döneme etkisi Yunan siyasetinde sadece Batı Trakya’daki Türklerden temsilci bulunması olmuştur. Bu temsil uzun seneler ulusal-merkez siyasi partilerin çatısı altında gerçekleşmiş, fakat 1980’lerin ortalarından itibaren bu siyasi temsil yöntemine alternatif bir hareket ortaya çıkmıştır. Bu hareket önce 1990’da bağımsız milletvekillerinin seçilmesi ve ardından 1991’de Dostluk-Eşitlik-Barış partisinin kurulmasıyla doruk noktasına ulaşmıştır. Bu partinin son senelerde azınlık siyasetinde tekrar öne çıkması ve 2014 Avrupa Parlementosu seçimlerinde yüksek oy alması gelenekselleşmis olan ulusal partiler içinde siyaset yapmanın yerine, azınlık partisi çatısı altında siyasi mücadele verilmesi fikrinin güçlenmesine sebep olmuştur. 

Yunanistan’daki Türklerin aksine, Bulgaristan Türkleri Komünist rejim altında uzun seneler karar mekanizmalarının içinde olamamışlar, ancak 1991’de üyelerinin çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi’nin kurulmasıyla siyasi arenada temsil edilmeye başlanmışlardır. Yunanistan Türklerinde olduğu gibi ulusal parti adaylarına oy vermenin çok yaygın olmadığı Bulgaristan’da Türkler, oylarını çoğunlukla Hak ve Özgürlükler Hareketi’ne (HÖH) vermekte olduklarından Bulgaristan’daki Türklerin siyasal temsil mücadelesi yoğun olarak HÖH çatısı altında gerçekleşmektedir.

Dość powszechnie spotykaną tendencją w programach ugrupowań skrajnej prawicy jest otwarta niechęć względem postaw, zachowań i systemu wartości odmiennych, niż ogólnie przyjęte w danym społeczeństwie. Stąd obywatele danego państwa, którzy od ogółu różnią się religią, językiem bądź narodowością, przez nacjonalistów są uważani zazwyczaj za realne zagrożenie dla porządku publicznego. Według takiego rozumowania element różnorodności etnicznej jest przeszkodą w procesie całkowitego zjednoczenia społeczeństwa. Drugą cechą ugrupowań o skrajnej orientacji prawicowej, chociaż nie jest to reguła, jest negatywne postrzeganie narodów i państw sąsiednich, głęboko uwarunkowane przez względy historyczne. Większość ugrupowań skrajnie prawicowych w swoich programach wysuwa roszczenia terytorialne lub innego rodzaju pretensje skierowanych w kierunku sąsiadów. Generalizując, te postawy nacechowane ksenofobią, bądź popularnymi resentymentami, gwarantują ultraprawicy trwałe lub tymczasowe poparcie elektoratu 1 . Jeżeli odnieść powyższą charakterystykę na grunt bułgarskiego nacjonalizmu, można zauważyć, iż jest ona w pełni uzasadniona. W niniejszym artykule skupiono się jedynie na kwestii, jak Turcję i mniejszość turecką w Bułgarii postrzegają przedstawiciele bułgarskiej skrajnej prawicy. By odnaleźć fundamenty, na których funkcjonuje dzisiejszy ruch narodowy, należy sięgnąć do okresu, kiedy w XIX w. na okupowanych ziemiach bułgarskich zaczęły rozwijać się organizacje społeczno-oświatowe. Rodzimi działacze zachęcali nie tylko do kształcenia się, poznawania własnej tożsamości, ale również do walki zbrojnej, która zakończyłaby kilkuwiekowe panowanie Porty na tym terytorium. Publicyści i literaci otwarcie nawoływali do powstania i wyzwolenia spod władzy osmańskiej. Turcy oraz Imperium Osmańskie w bułgarskiej publicystyce i literaturze tego okresu byli przedstawiani w jak najgorszym świetle. By to uzasadnić, wystarczy zacytować fragment tekstu Lubena Karawełowa: "(…) Turek jest Turkiem, z niego ani Bóg, ani diabeł człowieka nie zrobi. Okrucieństwo, fanatyzm, nienawiść do giaurów -oto zalety tureckie" 2 . Nie inaczej ten sam autor charakteryzuje Turków w Zapiskach o Bułgarii i Bułgarach: "(…) Ci rozpustni do szpiku kości tureccy obywatele nie mają ziemi, a gdyby nawet ją posiadali, leżałaby odłogiem… ich 1 D. Kasprowicz, Skrajna prawica w Europie Środkowej -wybrane czynniki wpływające na status partii, [w:] Przeszłość -teraźniejszość -przyszłość. Problemy badawcze młodych politologów, D. Mikucka-Wójtowicz (red.), Kraków 2010, s. 68. 2 L. Karawełow, List do Serbów, Bułgarów, Rumunów i Greków, [w:] Naród i kultura. Antologia esejów i artykułów o narodzie i kulturze bułgarskiej, wyb. i oprac. W. Gałązka, Kraków 1985, s. 28.

Despite the fact that its scholarly application has been considered highly problematic in the former Eastern Bloc and barely employed due to the Marxist background, post-colonialism has been recently introduced by a large number of scholars and academics. Yet, theoretical experiments, research, and projection of post-colonialism in Central and Eastern Europe have come to compose an abundant field of reference. Drawing on this theoretical approach, this paper aims to debate the category of post-coloniality in post-communist Bulgaria in order to better venture the parapet of the post-1989 transition. Employing a 'minority perspective' , which will reveal minority positionality in the contemporary Bulgarian cultural and political ground, this paper traces potential power actions of (dis)possession of knowledge among subaltern groups, which actions continue to negate, disavow, distort, and deny access to different forms of minority cultures and life visions represented by non-majoritarian segments of the Bulgarian society. In general, this paper digs into the historical experience of the ethnic Turks and Muslim minority groups in Bulgaria prior to (1) the communist experience, (2) throughout and after the collapse of communism, and (3) in the contemporary Republic of Bulgaria. In particular, post-coloniality - understood in terms of 'coloniality of being'- shall offer a better and critical angle of investigation over the issues of human marginalisation, cultural subordination, and knowledge exploitation in Bulgaria and Southeast Europe.