Reşat Nuri Güntekin

Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Reşat Nuri Güntekin (1889-1956), edebiyat tarihlerinde ve genel okur nezdinde daha çok romancı yönüyle tanınsa da tiyatro ile sıkı bir münasebet içinde olmuştur. Türk tiyatrosunun gelişmesinde çok önemli katkıları olan Güntekin; telif tiyatro eserleri yazmış, tercüme adapteler yapmış ve bunların sahnelenmesinde etkin rol almıştır. Tiyatroya dair faaliyetlerinde metin yazarlığı ve çevirmenliğin yanı sıra tiyatro eleştirisiyle de yakından ilgilenmiş, yazarlık yaşamı boyunca çok farklı süreli yayınlarda tiyatroya dair onlarca eleştiri metni kaleme almıştır. Öyle ki Reşat Nuri Güntekin, matbuat âlemine tiyatro eleştirisi metinleri yazarak adım atmıştır, diğer edebî türlerle ilgili kalem çalışmaları daha sonra başlamıştır. Yazar sağlığında söz konusu metinlerini kitap bütünlüğünde yayımlamamıştır ancak vefatının ardından geçen zaman içinde bu metinler üzerine çeşitli akademik çalışmalar yapılmış, bir de doğrudan doğruya bu eleştiri metinlerini bir araya getiren kitap yayımlanmıştır. Bu makalede Reşat Nuri Güntekin’in kaleminden çıkan ve dokuzu bugüne kadar hiçbir akademik çalışmada tam metin olarak yayımlanmayan, on tiyatro eleştirisi makalesi yayımlanmıştır. Çalışmada metin neşri yapılmadan önce Reşat Nuri’nin matbuata girişine, tiyatroyla olan ilgisine değinilmiş daha sonra söz konusu makaleleri incelenmiştir. İncelemenin ardından makaleler Arap harfli hâllerinden Latin esaslı Türk alfabesine dönüştürülmüştür, metin tamirine ihtiyaç olan durumlarda, belirtilerek müdahalede bulunulmuştur. Makalelerde geçen terimler, kavramlar, tarihî şahıslar-mekânlar ve atıfların daha iyi anlaşılması için gerekli açıklamalar dipnotlarla verilmiş, ayrıca bugün için anlaşılamayacağı düşünülen kelimelerin anlamları metin üzerinde köşeli ayraç içinde eğik yazıyla verilmiştir.

Reşat Nuri Güntekin’in yazın hayatında, içine doğduğu aile ortamı kadar içerisinde doğup kendini yetiştirdiği tarihî dönem, siyasi iklim vd. şartlar da önemlidir. Yazarın çocukluğu ve gençlik yılları, tarihî ve siyasi bakımdan İmparatorluğun en çalkantılı yıllarına rastlar. Birçok toplumsal olaya ve savaşlara tanıklık eden Güntekin, Osmanlı İmparatorluğunun saltanattan Meşrutiyet’e oradan da Cumhuriyet rejimine doğru sancılı dönüşümünü de gözlemleme imkânı bulur. (…) Güntekin’in roman sanatını, acemilik ve olgunluk dönemi olmak üzere iki evreye ayırmak mümkündür. İlkinde daha çok romantik- realist bir çizgide eser ortaya koyan yazar, sonraki döneme ait eserlerde eleştirel gerçekçi bir çizgiye yönelir. Bu bağlamda “Yazarın romanlarının genelinde aşk, kendini gerçekleştirme, narsisizm, yabancılaşma, yalnızlık, kaçış, karamsarlık gibi bireysel sorunlar; yozlaşma/çürüme, kültürel çözülme, yalıtılmışlık, sosyal adaletsizlik, sömürü gibi toplumsal sorunlarla bir arada işlenir.” (Kanter 2019: 19, 39). Yazarın toplumsal bir mesele olarak ele aldığı bir diğer konu ise I. Dünya Savaşı (1914-1918) yıllarında, savaşa giren diğer devletlerde olduğu gibi Osmanlı İmparatorluğu’nda da yaygın hâle gelerek devletin ekonomik yapısına ve devam eden savaşın seyrine darbe vuran ihtikâr sorunudur. (…) Türkçe sözlükte vurgunculuk olarak belirtilen ihtikâr, özellikle savaş, kıtlık, deprem, sel, salgın vb. insan hayatını doğrudan etkileyen olağanüstü olaylar yaşanırken ya da normal bir dönemde fırsatçılar tarafından ihtiyaç duyulan temel malzemelerin haksız kazanç elde etmek amacıyla, ucuzken stoklanarak fiyatı yükselince de fahiş bir fiyatla yeniden piyasaya sürülme eylemi olarak tanımlanabilir.

Edebiyatımızda kadın kahramanların yeri değişkenlik göstermiştir. Bu değişkenlik kadının toplumdaki yeriyle paraleldir. Dede Korkut'ta kadınlar savaşçı ve erkekle eşitken (hatta kadın daha üstün) Tanzimat ve ilerisindeki romanlarda evde hizmetçi (köle) konumuna gelirler. Ayrıca erkekleri kötü yola düşüren, onların servetine göz diken " iffetsiz " kadınlar da görülür. (İntibah romanı örnek olarak verilebilir) Türkçülük akımı ile beraber kadının sosyal hayattaki yeri gündeme geldi. Yazarlara göre kadın sosyal hayatta yer almalıydı ve sokağa çıkmalıydı. Geniş halk kitlelerini düşünerek yazan Aka Gündüz, diğer Türkçü yazarlar gibi yeni bir kadın modeli çizer. Eski yapıyı eleştirir. Kadınlara geniş yer verdiği eserlerinde 'kadın haklarını ' da savunur. Kadın ile erkeğin eşit olması, kadının okula gidip topluma karışacağı ve hatta boşanabileceğini gösterir. Ziya Gökalp, şehir kurdurur kadın kahramanına. Ay Hanım'ın ışığında yeni nesiller yetişir. Kurtuluş Savaşı ve sonrasında gelişen edebiyatta kadının görevinin değiştiğine şahit oluruz. Kadın erkekle beraber vatan savunmasına gider. Gerektiğinde hemşire gerektiğinde de cepheye mermi taşıma görevlerini üstlenir. Özellikle Halide Edip Adıvar ile birlikte kadının toplumdaki yeri konusunda ezber bozulur. Çünkü " beşiği sallayan el dünyaya hükmeder " Onun romanlarında kadın meslek edinir ; öğretmenliğin yanında mevlithan da olur. Aşık olarak evlenir. Bu özellikler hem kadının toplumdaki algısının değişimi açısından hem de roman kahramanlarının bireyselleşmesi açısından önemlidir. Benzer özellikleri çağdaşı Reşat Nuri'de de okuyabiliriz. Reşat Nuri Güntekin , cumhuriyet döneminin başarılı romancılarından biridir. Halide Edip'de de olduğu gibi o da romancılığıyla toplumun gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bir erkek olmasına rağmen kadının özgürlüğü ve bireyselleşmesini istemiştir. Herkesin bildiği Çalıkuşu romanı sadece bir aşk ya da ayrılık romanı değildir. Çalıkuşu yazıldığı dönemde, batılı tarzda eğitim veren kurumlar yani kolejler tartışma meselesiydi. Her zaman olduğu gibi okuyan bir kadın sorunu kolejde okuyan kadın haline bürünmüştü. Güntekin de, kolejli de olsa bir kadın gerektiği takdirde kendi ayakları üzerinde durabilir, kurduğu hayatı defalarca yıkıp yeniden onarabilir, tozpembe İstanbul hayatını bırakıp Anadolu'nun karanlığına korkusuzca girebilir, demiş ve bunu Feride ile ete kemiğe bürümüştür. Çoğu edebiyat eleştirmeni Feride karakterinin arkasında durmuş onu " yeni bir genç kız tipi " olarak kabul etmiştir. Çağdaş kadın romancılarımızdan Füruzan , Leyla Erbil , Adalet Ağaoğlu ve Sevgi Soysal da eserlerinde kadın meselesine yer vermişlerdir. Sevgi Soysal ' ın yazdığı , 1968'lerin Türkiyesi'nde yayınlayarak büyük cesaret örneği gösterdiği-başta Tante Rosa öyküsü olmak üzere-eserler kadın meselesine bakış için önemlidir. Tante Rosa isimli kahramanın hayatına dair 14 farklı hikayeyi barındırır içinde. Kadınlığın , kadın olmanın 14 farklı hali gözler önüne serilir. Yayınladığı dönemde Tante Rosa karakterinin yabancı olmasıyla suçlanır. Bugün için yabancı olmasa da sözü edilen tarihler için yabancıdır. Soysal, " bütün kadınca bilmeyişlerin adı " olarak tanımladığı kahramanını başta büyük annesi olmak üzere çevresindekilerden etkilenerek yaratmıştır. Aslında bu yüzden yabancı değildir. Yabancı olan şey Rosa'nın birey olması ve özgürce kendi kararlarını verebilmesidir. At cambazı olmayı istemesi , kocasını savaşa uğurlaması , defalarca yeniden evlenmesi , kendini önemsemesi , kararlarını alırken bütün sorumluluğu ile başına buyruk davranması Rosa'da bütün kadınları birleştirir. " Soysal'n çizdiği Tante Rosa portresi ancak modern bir toplumda var olabilecek bir kadındır. Tante Rosa'nın yaşadığı toplumda kadın, istemediği bir düzeni bırakıp gidebilir, kendi yaşamını yeni baştan kurabilir. Gerçekte , kadına böyle bir yaşam alanı tanımayan bir toplum için değil , özgürlüğünü sahiplenen bir kadın olduğu için yabancıdır. Ama bu yabancılığı vurgulamak , Tante Rosa'da asıl anlatılanın nerede ve ne zaman yaşıyor olursa olsun, her kadının içinde var olabilecek " kadınca bilmeyişler " in hikayesi olduğunu gözardı etmek olur. " Funda SOYSAL

Reşat Nuri Güntekin tarafından kaleme alınan “Hülleci” isimli tiyatro eseri, Henri Bergson’un komiğin neden olduğu gülmeyi toplumsal bir ilişki etrafında değerlendirdiği “Gülme” (Le rire) adlı alışmasından hareketle incelenmiştir. “Hülleci”, İstanbul’da Devlet Basımevi tarafından 1935 yılında 97 sayfa, 4 perde halk komedisi olarak yayımlanır. Eserde; dini, menfaatlerine alet eden kişilerin aile yapı ile nasıl oynadıkları hülle geleneği bağlamında eleştirilirken bu eleştiri trajikomik olaylara ve gülünç tiplere yer verilerek açımlanır. Fransız düşünür Bergson, gülmenin toplumsal bir anlamı ve kapsamı bulunduğunun altını çizer. Komiğin her şeyden önce bireyin topluma bir anlamda uyum sağlayamamasından kaynaklandığını dile getirdiğinden bahsederek, komiğin yalnızca insanoğlunda bulunduğunu söyler. Gülmeyi toplumsal bir jest olarak ele alan Bergson, gülme aracılığıyla toplumsal yaşama uyumsuz tiplerin ve eğilimlerin düzeltildiğini vurgular. İnsanın dışında hiçbir şeyin gülünç olmadığı görüşünden hareket ederek gülmenin doğal çevresini toplum olarak belirler. Ona göre kendini toplumdan ayıran herkes gülünçtür. Gülünçlüğün törelere, düşüncelere, toplumun önyargılarına göre değerlendirilmesi durumunu kendi düşüncesini kanıtlamak üzere öne sürer. Bu bakımdan komedinin amacı kişisel nedenleri çözümlemek değil, geneli gözeterek uyumsuzluğu düzeltmek ve topluma katılımı öğretmektir. Hülle geleneğini etrafında serimlenen, olay dizilerinin oluşturduğu bir düzenin durum komedisinin yapıldığı “Hülleci” adlı tiyatro eserinde Reşat Nuri Güntekin, dini menfaatlere alet eden tipleri hülle geleneği bağlamında eleştirerek, aile ocağını bu tiplerin kendi keyiflerine göre nasıl yapıp yıktıklarını acı ve gülünç bir tarzda gözler önüne serer. Bu bağlamda hülle geleneği ile bir dönem eleştirisi yapılır. Toplumu düzeltme kapasitesiyle gülme üzerinden dönem eleştirisi yapılarak Bergson’un belirttiği tarzda kendini toplumdan ayıran herkesi gülünçlük etrafından toplayarak geneli gözetir. Reşat Nuri Güntekin böylece, topluma aykırılıkları düzeltmek ve öğretici olmak amacı da güder.

This study examines the play titled “Hülleci”, penned by Reşat Nuri Güntekin, based on the work titled “Laughter” (Le rire) by Henri Bergson, in which he evaluates the laughter caused by the comic within the framework of a social relationship. “Hülleci” was published by the State Printing House in Istanbul in 1935 as a 97-page, 4-act folk comedy. In the play, the deteriorating family structure and the way people who exploit religious values play with it are criticized in the context of the tradition of halala (hülle in Turkish), and this criticism is explained by including tragicomic events and zany characters.The French philosopher Bergson argues that laughter has a social meaning and scope. Mentions that the comic, first of all, expresses the inability of the individual to adapt to society in a sense and states that it is only found in human beings. Bergson, who treats laughter as a social gesture, emphasizes that types and tendencies incompatible with social life are rectified through laughter. Based on the view that nothing is laughable except the human, he determines the natural environment of laughter as “the society”. For him, anyone who separates themselves from society is laughable. In order to prove his own view, he suggests that it should be evaluated according to customs, ideas, and prejudices of society. In this respect, the purpose of comedy is not to analyze personal causes, but to correct the incompatibility and to teach how to blend in with society.Güntekin criticizes people who exploit religious values in the context of the halala tradition in his play “Hülleci”, in which a series of events revealing around the tradition of halala is conveyed as a situational comedy and reveals in a bittersweet and humorous way how these types of people destroy the family structure for their own pleasures. In this context, it is a period-criticism made through the halala tradition. With its capacity to put society on the correct path, Güntekin criticizes the period with laughter. He gathers everyone, who as the way Bergson stated, separates themselves from the society around humor and observes the general. Güntekin thus aims to correct the misdeeds of society and to be an instructor.

ÖZET Kadın, geçmişten günümüze insanoğlunun dünyasında her zaman büyük değişimlere neden olmuş, toplumda farklılıklarla beraber yaşamış, erkeğin baskın rolü varoluş mücadelesi içinde yer almıştır. Her dönemde, her yüzyılda rolünü değiştirmek için mücadele vermiş evde, siyasette, çalışma hayatında kendini görünmezlikten kurtarıp erkeğin yanında yer almaya, var olmaya çalışmıştır. Erkeklere göre daha güçsüz görülmesi, ayrımcılığa yol açan geleneksel yaklaşımlar, "kadının yeri evidir" gibi söylemler, her zaman için kadınları kendi var olmak istedikleri her yerden soyutlamış ve savunulan bu görüşleri dikte ederek kabullenmeye zorlamıştır. Hem toplumsal hem de ailesel olarak desteklenmeyen kadınlar, kendi içsel isteklerini, yaşadıkları her alanda erkeklere göre daha zor gerçekleştirmektedirler. Bu çalışmamızda, kadının varoluş mücadelesini toplumsal ve psikolojik gerçekler etrafında anlatacak ve kadına ilişkin toplumsal cinsiyet rol ve kimliğinin kadının kendi yaşamındaki sınırlarına olan etkisinden bahsedeceğiz. Kadınların, erkek egemen toplumu içinde kültürel ve sosyal engellemeler olduğu gerekçesiyle değil hakları olduğu için kendi yaşamlarını diledikleri gibi çizebilmesini aktaracağız. Anahtar Kelimeler: Kadın, Toplum, Varoluş Mücadelesi Giriş Çalışmamızda, Türk yazar Reşat Nuri Güntekin'in "Çalıkuşu" ve Charlotte Bronte'nin "Jane Eyre" adlı eserlerinde "Kadının Varoluş Mücadelesi" konusu feminist ve psikanalitik eleştiri yöntemleri ile incelenecektir. Kadının varoluş mücadelesi konusu, okura feminist edebiyat alanını ve kadının eril hayattaki varoluş sürecini yansıtması açısından feminist eleştiri yöntemi ile ve kadının bu süreçteki yaşamış olduğu zorlukların onun psikolojisinde de yer edinmesi yönüyle de psikanalitik yöntem kullanılacaktır. Bu yöntemler ile kadının varoluş mücadelesinde, toplumda, özel hayatında, meslek ve diğer birçok alandaki yaşamında karşılaştığı zorluklar ve bu zorlukların kadının bir birey olarak ruhsal çözümlemesine içsel çatışmalarına olan etkiler ele alınacaktır. Ayrıca incelenen bu eserlerin yazarları hakkında da psikolojik bilgi vermek, bu çalışmayı etkili bir şekilde aktarmak açısından önemlidir. Dolayısıyla çalışmamızda incelenen eserlerin yazarlarının psikolojileri hakkında da bilgi verilecektir. Çalışmada ulaşılmak istenen sonuç ise, kadınların yaşadığı toplumda kendi hakları doğrultusunda varoluş mücadelesi verdikleri gerçeği üzerine farkındalık yaratma, erkek

Studies Dergisi, üç ayda bir yayınlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Turkish Studies Dergisi"nde yayınlanan tüm yazıların, dil, bilim ve hukukî açıdan bütün sorumluluğu yazarlarına, yayın hakları www.turkishstudies.net"e aittir. Yayıncının yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen herhangi bir Ģekilde basılamaz, çoğaltılamaz. Yayın Kurulu dergiye gönderilen yazıları yayınlayıp yayınlamamakta serbesttir. Gönderilen yazılar iade edilmez. Turkish Studies EBSCO, DOAJ, ICAAP, Scienctific Commons ve MLA indeksleri tarafından taranmaktadır.

Edebiyat sahnesine çıkan şair ve yazarlar, bu sahnede boy göstermeden evvel birtakım
provalar yaparlar. Bu provalar, şiir ya da nesir türünde yahut gazete çevresinde gelişen edebi
metinler yazarak kendi çizgilerine şekil verirler ve çıktıkları bu yolda kendilerini bulurlar.
Edebiyat, bu bağlamda bir yolculuk olarak değerlendirilebilir ve bu yolculukta engeller
olmazsa olmazdır. Her engel, sanatçıyı bir kademe daha geliştirir ve sanatçıyı kendi kalem
faaliyetlerini gerçekleştirirken daha dikkatli, daha eleştirel ve daha özenli olmaya sevk eder.
Edebi provaların gerçekleştirildiği yerler başlıkta ‘’kulis’’ adıyla andığım, dergiler ve
gazetelerdir. Bu türler, sanatçıların kendilerini gösterdikleri ve geliştirdikleri yerlerdir.
Geçtiğimiz sayılarda sözünü ettiğim Cahit Zarifoğlu gibi nice kalburüstü edebiyatçı, edebiyat
sahnesine çıkmadan önce kalem faaliyetlerini gazete ve dergi kulislerinde gerçekleştirmiştir.
Bu faaliyetler içinde sanatçılar kendi adlarıyla bu sahnede boy gösterdikleri gibi mahlas
kullanarak da edebiyat sahnesine çıkmışlardır.
Reşat Nuri Güntekin de bu kulislerde kendini yetiştiren, geliştiren ve Çalıkuşu ile
edebiyat sahnesine çıkmış bir yazarımızdır. Aynı zamanda kimi yazar gibi bazen kendi adını,
bazen de kendi bulduğu takma adlarla kalemini yazdığı türlerde oynatmıştır.

Çalıkuşu is an important Turkish novel which affected the subsequent
literature and social life. The novel has not lost its popularity since its first edition
until now and it always ranked among the most read and loved books of the Turkish
literature.
Çalıkuşu, first edition of which was made in 1922 is rearranged by Reşat
Nuri in 1937 and it is substantially changed with respect to its content and style. This
led to some differences in the skeleton of the novel and in the messages that it
conveyed.
This thesis headed “The Story of Çalıkuşu” has been written in order to
determine the amendments made in the novel and to establish that the differences
were made due to what requirements of the era and of the novelist. Additionally, it is
also analysed in this thesis that why the book which made its mark on Turkish social
life as well as Turkish literature is liked by the readers, how and to what extent it
affected the subsequent works, the life of Turkish woman throughout the history and
how the “new Turkish girl” image of Feride was formed. It is intended to present the
story of Çalıkuşu under the said headings, from 1922, the year that it was first
published until 2012.

Çalışmaya ilk olarak Acımak romanının bir özetiyle başlanmıştır. Hikayedeki olaylar çalışmanın amacı doğrultusunda kısaca aktarılmaya çalışıldı. Hikayenin özetinin ardından hikayedeki önemli karakterler ve onların hikayedeki yerleri işlenmiştir. Buraya kadar, hikayenin ahlak incelemesi için bir arka plan oluşturuldu. Hikayenin ahlaki değerlendirmesinde, olaylar sırasıyla ahlak felsefesine göre incelenerek ahlaksal kuramlar onlar üzerinden tartışılmıştır. Son olarak, çift etki doktrini hikayedeki bazı olaylara uygulanarak çalışma sonlandırılmıştır.

Çalışmada Reşat Nuri Güntekin’in aynı adlı eserinden uyarlanmış yönetmenliğini Çağan Irmak’ın, senaristliğini Sevgi Yılmaz’ın üstlendiği 2013 yapımı Çalıkuşu dizisinin ilk bölümünden 3 sahne seçilerek göstergebilimsel açıdan analiz edilmiştir.

○ Kayısı Çekirdeği - Mezarlık Sahnesi
○ Anne Yüzü ve Yıldız Kayması Sahnesi
○ Çamur Atma Sahnesi

Bu üç sahne özellikle geçmiş - şimdi bağlantısı olan sahnelerden seçilmiştir. Çalışmada seçilen sahneler ​gösterilenin öznelliğini​, özne ve duruma göre subjektif yorumlanabilir olmasını örneklemek için tercih edilmiştir. Ayrıca çalışmada özellikle edebi esere dayanan bir dizi tercih edilmiştir. Bu sayede gösterenin yani işitim imgesinin dile dayanışı üzerine odaklanılmıştır. Çalışmada incelenen sahnelerdeki diyalogların ve monologların tümüne yer verilmiştir. Yukarı bahsedilen subjektif yorumlamanın aşılabilir olması için yani göstergelerin izleyici dışında, dizideki karakterler için de yorumlanabilmesi için çalışma boyunca senaryo metnine yer verilmiştir.

This study presents a comparative analysis of two well-known novels in English and Turkish literature in order to reveal the similar motive – responsibility and pity – of the two protagonists in their attempt at covering their real beings. The paper maintains that such genuine and universal feelings towards the people around may lead to fatal and contemptible consequences as is seen in Graham Greene's The Heart of the Matter and Reşat Nuri Güntekin's Acımak. Both novels pinpoint the fact that appearance does not always correspond to reality.

Bir yazar, metin kurgusuna kendi hayatından seçtiği küçük bir kesiti yansıtabileceği gibi, etkilendiği önemli bir olaya veya tanınmış bir şahsiyetin hayat hikâyesine de eserinde yer verebilir. Benzer bir uygulama, Reşat Nuri’nin Çalıkuşu romanında dikkati çekmektedir. Romanda yer alan Nizamettin Bey ile Güzide Hanım’ın hayat hikâyeleri ile Tanzimat Dönemi’nin büyük şairi Abdülhak Hamid ve ilk eşi Fatma Hanım’ın hayat hikâyeleri arasında büyük benzerlikler bulunduğu görülmektedir. Eseri dikkatle incelediğimizde, Reşat Nuri’nin bazı çağrışımlar yoluyla Abdülhak Hamid ve ilk eşi Fatma Hanım’ın hayat hikâyesine küçük göndermeler yaptığı hissine kapılmaktayız.

Bu çalışmada, Abdülhak Hamid ile ilk eşi Fatma Hanım’ın Çalıkuşu romanındaki izleri ortaya konulacaktır.

Roman denilen edebi türün edebiyatımıza gelişi uzun solukludur. Bu edebi türün edebiyat sahnemize çıkışı, Tanzimat ile birlikte hayatımıza giren gazetecilik ve tefrika kültürü sayesinde olmuştur. Peki, romanın yerinde hangi aktör vardı ve roman yerine o zamanlar ne okunuyordu? Evet, roman yerine edebiyatımızda ''mesnevi'' adı verilen ve Divan şairleri tarafından kaleme alınan, her biri kendi içerisinde kafiyeli, yazara yazma konusunda sıkıntı vermeyen bir türdü mesneviler. Mesneviler, zaman içerisinde edebiyat sahnesinden çekilmiş ve yerlerini romanlara bırakmıştır. Mesnevi denilen edebi tür, Türk edebiyatı tarihi içerisinde çok önemli bir yer edinmiş ve bu türde kalemlerini, hünerlerini ve sanatını konuşturan sanatçılar, edebiyat tarihimize önemli mesneviler bırakmıştır. Dergimizin Ağustos ayında bahsettiğimiz Şeyh Galip'in Hüsn ü Aşk ı, Eylül / Ekim ayında konuştuğumuz, Yusuf Has Hacip'in mesnevi nazım şeklinde yazılmış siyasetnamesi Kutadgu Bilig ismini taşıyan eserleri mesnevi sahasında görmekteyiz. Mesnevi deyince hatrı sayılır bir kişiyi ve mesnevisini söylemeden yazıya başlamak olmaz. Fuzuli'nin Genceli Nizami'ye nazire olarak yazdığı Leyla ve Mecnun adını taşıyan mesnevisi, edebiyatımızda yer etmiş önemli mesnevilerdendir. Fuzuli'nin bu önemli mesnevisi, günümüzde de değişik şekillerde varlığını sürdürmektedir. Reşat Nuri Güntekin'in Çalıkuşu Türk edebiyatının en çok basılan; dolayısıyla en çok sevilen romanıdır 1 ve bu roman, Reşat Nuri'ye yaşadığı dönem içinde Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun'u kadar şöhret kazandırmış ve büyük yankı uyandırmıştır. Zira Çalıkuşu, dramatik Feride-Kamran aşkını anlatması yönüyle modern bir Leyla ve Mecnun olarak değerlendirilebileceği gibi; daha Kurtuluş Savaşı'nın neticelenmediği günlerde Anadolu ve insanını gündeme getirmesi ve idealist bir öğretmen tipi çizerek eğitimin problemlerini irdelemesi bakımından sosyal bir romandır. Bu yazımda sizlerle Çalıkuşu'nun Leyla ve Mecnun ile karşılaştırmasını yapacağım.

Ali Rıza Bey, insanların paradan başka şeylerle de mesut olacaklarına inanmıştır. Dürüstlüğünden taviz vermeden, şeref ve haysiyetiyle memuriyet görevini yapmakta, devletin çıkarlarını şahsi menfaatlerinden üstün görerek çok titiz çalışmaktadır.

Birey olmak için psikolojiden söz etmemiz gerek. Peki her psikolojiden söz ettiğimiz yerde bireyden söz edebilir miyiz , sorusunu sorabiliriz. Bu soruyu da Tomris Uyar'a göre " gizli bir başyapıt " olan Reşat Nuri Güntekin'in Acımak romanında Zehra üzerinden cevaplayalım. Reşat Nuri Güntekin , toplumun geçirdiği değişime kayıtsız kalmamış ve gördüklerini eserlerine aktarmıştır. 1928 yılında basılan kısa romanında Zehra isimli bir köy öğretmeninin babasının ölümüyle hayatıyla yüzleşmesini konu ediniyor. Zehra hayatı boyunca babasını kötü baba ve kötü eş olarak tanımış , annesine ,kendisine ve ablasına eziyet ettiğini düşünmüştür. Babası ölüm döşeğindeyken onu ziyarete gelmesini istediğini belirten bir mektup göndermiştir. Zehra bulunduğu köyden babasının yanına gider. Babasının günlüğünü okuyarak doğru bildiği yanlışları öğrenir. Zehra öğretmen , mesleğini layıkıyla yapar , köydeki bütün aileler çocuklarını " Zehra abla mektebine " göndermek ister. Yalnız Zehra'nın da bir kusuru vardır ; acımak duygusundan yoksundur. Acımak duygusu şöyle dursun merhamet duygusunun kırıntısı dahi yoktur. Güntekin , insanları zaaflarıyla sever. Toplumun gelişmesi için sosyolog görevini yüklenir ve üç meslek üzerinden çözüm yolu sunar : Öğretmenlik , doktorluk ve mühendislik. Öğretmenlik mesleği günümüze kadar ulvi bir meslek olarak sayılmıştır. Ancak günümüzde bu mesleğin için boşaltılmış eski anlamı kalmamıştır. Öğretmenin robot değil insan olması gerektiğini savunan Reşat Nuri Acımak romanında Zehra'ya hiç de iyi davranmaz. • Kitap iki bölümden oluşur. İlk bölümde ilahi bakış açısıyla olaylar anlatılır. İkinci bölüm " Hatıra Defterim " başlığı altında " Bugün diplomamı aldım. Ne saadet " cümleleriyle başlar. Burada kahraman anlatıcı bakış açısı kullanılır. Zehra'nın hayatına objektif bakılırken Mürşit Efendi'nin hayatı günlük üzerinden aktarılır. Çünkü olaylar Zehra'nın tahmin ettiği gibi değildir. İşin gerçek yüzü birincil ağızdan öğrenilir. • Zehra , öğretmen okulu için mekan değiştirir. Babası aileden kurtulması için onu yatılı öğretmen okuluna yazdırır. İlk mekan değişikliği bununla gelir. İkinci mekan değişikliği dolaylı yoldan çıkarım yaptığımız görev yeri olan köydür. Üçüncü mekan değişikliği ise babasını ölümü üzerine görev yerinden İstanbul'a seyahat etmesidir. Beden değişimi farklı bir şekilde sunulur okuyucuya. Anneannesi Zehra'yı bir konağa yatılı misafir olarak göndermek için babasından izin ister. Babası izin vermez. Anneannesi bunun üzerine kendi bildiğini okur. Ahlaksızlığı ile ünlü eve gönderir. Ablasının yatağına Zehra'yı yatırıp uyuyor taklidi yaptırırlar. Böylece babası eve gelince ablası Feriha'yı evde görecek ve sorun çıkartmayacaktır. Zehra ablasının yerine geçerek kısmi bir değişiklik yapar. • Din veya ideoloji tercihinden söz edilmez. Onun tek ideolojisi aydınlık nesil yetiştirmek üzerine kuruludur. • Kitap aile ilişkileri üzerine kurulmuştur denebilir. Hikayede sıkça sözü edilen kişiler anne,baba,abla ve anneannedir. Zehra'ya göre baba , üzerine düşen görevi yapmayan bir insandır. Hatıralarında en fazla yer eden anne ve anneannedir. Bu iki kadın bilinenin aksine onun için adete melektir. Zalim olan babadır. Ancak günlüğü okuduktan sonra gerçeğin öteki yüzünü görür. Fikirleri tümden değişir. İş ilişkilerinde sözü edilen tek kişi Tevfik Hayri Bey'dir. Onun ısrarıyla babasını ölüm döşeğinde görmek için yola çıkar. • Zehra'nın kendisiyle hesaplaşmasına şahit olmayız. Keskin dönüşler gösterir. Romanın başında katı , robot kadar duygusuz, babasından nefret eden bir öğretmenken romanın sonunda tam tersi şeklini görürüz. Duygularını sorgulaması veya onlarla hesaplaşması olası değildir.

Bu çalışmanın amacı, belki de Feride’nin gerçek hayattaki karşılığı olarak tanımlayabileceğimiz Halide Edip’in Türkiye’nin siyasi ve toplumsal yapısına dair yaşamının farklı dönemlerindeki görüşleri ışığında entelektüel gelişimini anlayıp açıklamaktır. Böylelikle Halide Edip’in milliyetçilik ve yeni Türkiye’nin toplumsal ve siyasi yapısında dinin ve kadının yerine dair görüşleri tahlil edilmiş olacaktır. Çalışmanın genel bağlamını belirleyici temel soru ise şudur: Geç modernleşen toplumların modernite deneyimlerinde eğitimli kadınların rolü ve katkısı nedir?

Bu çerçevede, çalışma, geçişteki ülkelerin modernleşme projelerinde eğitimli kadınların rolünü Halide Edip örneği üzerinden incelemeyi hedeflemektedir. Çalışmanın bağımlı değişkeni (analiz düzeyi) modernleşme ve geç modernleşme süreçleri, bağımsız değişkeni (açıklama düzeyi) eğitimli kadınların bu süreçlere siyasi ve toplumsal düzlemlerdeki katkılarıdır. Bu bağlamda çalışma, analizini Halide Edip örneği üzerinden gerçekleştirecek ve analiz düzeyi ile açıklama düzeyi arasındaki nedensellik bağını belirleyecektir.

Kavramsal çerçeveyi oluşturmak açısından ilk aşamada modernleşme olgusu tanımlanacaktır. Bu tanımlamanın ardından gerekçeleri ve süreci itibariyle geç-modernleşme durumu ortaya konacaktır. Süreç analizinde ise bilhassa kadınların üstendikleri roller üzerinde durulacaktır.

Özet
Cumhuriyet döneminin önemli sanatçılarından Reşat Nuri Güntekin, özellikle romanlarıyla, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin temel değerlerini geliştirmeye çalışmıştır. Yeşil Gece ve Çalıkuşu gibi en çok bilinen romanlarında eski ve yeni zaman arasındaki çatışmayı söz konusu eden yazar, bu romanlarında eğitim konusunu öncelerken Gökyüzü romanında da benzer olarak yeni insan tipine odaklanır. Romanda hurafeler, batıl inançlar, büyüler eleştirilir. Gökyüzü romanında Cumhuriyet'in ilanından sonra devlet eliyle gerçekleştirilen inkılâpların toplum içindeki sorgulanması işlenmiştir. Bu çalışmada yazarın Türk edebiyatındaki yeri üzerinde durulmuş, Gökyüzü romanı kısaca tanıtılmış, kitaba adını veren gökyüzü kavramı diğer romanlarından hareketle değerlendirilmiş, romandan hareketle yazarın Cumhuriyet dönemindeki yeni insan tipi eleştirisi üzerinde durulmuştur. Gökyüzü romanında II. Meşrutiyet'ten beri devam eden "Yeni Hayat" bağlamındaki yeni insanın genel özellikleri görülmektedir.
Abstract
Reşat Nuri Güntekin, one of the most important artists of republic period, has tried to improve the main values of State of The Republic of Turkey, which is newly founded, especially with his novels. While the writer, that has mentioned the collision of new-time and old-time in his most known novels like Yeşil Gece and Çalıkuşu, was prioritising the subject of education in these novels, has focused new human type in Gökyüzü novel comformably. At this novel, superstitions and magic are critisized. In Gökyüzü novel, he has discussed the interrogation of the revolutions of the state with in the society after proclamation of the republic. At this study, the place of the writer on Turkish literature has been fastened on, Gökyüzü novel has been introduced shortly, the notion of the word 'sky' that named Gökyüzü novel has been compared with reference to his other novels, and the critisims of the writer about new human type at republic period has been reposed on with reference to the novel. At Gökyüzü novel, the general qualifications of the new human in the context of "New Life" that is progressing from Second Constitutional Era is been observed.

Reşat Nuri Güntekin’in Yeşil Gece (1928) adlı eseri, bir “polemik roman” olması nedeniyle yazıldığı dönemden günümüze kadar ilgi çekici bir inceleme metni olarak görülmüştür. Zaman içinde romanla ilgili, okur/eleştirmen ile metin arasında kurulan ve karşılıklı etkileşim ilkesine dayanan dinamik ilişki sonucunda, yer yer birbirine yaklaşan yer yer de birbirinden kutuplaşma derecesine varacak şekilde uzaklaşan muhtelif okuma/yorumlama biçimleri doğmuştur. Bilindiği üzere, yazarların kitapları hakkında verdikleri demeçler, yayıncı kuruluşların yayımladıkları eserlere ilişkin tanıtım yazıları ile okurun düşünsel arka planının besleyicisi/belirleyicisi konumundaki dönemin sosyo-kültürel, tarihsel ve ideolojik zemini, okur alımlamasını etkileyen temel unsurlar arasındadır. Bu çalışmada, alımlama sürecini şekillendiren bu etmenlere Yeşil Gece üzerinden değinilerek örneklem olarak seçilen çeşitli yazılar aracılığıyla romanın kronolojik alımlanma haritası çıkarılacaktır. Bu bağlamda Nahid Sırrı Örik’ten Mehmet Kaplan’a, Fethi Naci’den Cahit Kavcar’a uzanacak şekilde birbirinden farklı dünya görüşlerine sahip eleştirmenlerin romanı alımlama şekilleri ortaya konularak bir nevi “eleştirinin eleştirisi” yapılacaktır. Çalışmanın temel teorik dayanağını ise Hans Robert Jauss, Wolfgang Iser ve Stanley Fish’in öncülük ettiği Alımlama Kuramı oluşturacaktır.

Türk romanında roman kahramanı olarak öğretmeni  en çok kullanan edebiyat adamı kimdir? denilince akla hemen Reşat Nuri Güntekin gelmektedir. Bu yüzdendir ki, kendisi “öğretmenlerin romancısı” olarak anılmıştır. Onun romancılığı ve romanlarındaki öğretmen tipleri üzerine bir hayli çalışma yapılmıştır .
Öğretmenler, Türk romanında çoğunlukla idealist ve mücadeleci insanlar olarak karşımıza çıkmaktadır . Feride, idealize edilmiş bir  öğretmen tipini sergilemektedir . Gerek Meşrutiyet döneminde gerekse Cumhuriyet’in ilk yıllarında olsun, ülkemizin ilköğretim sorunu çözememiş olması, eğitimden çok şey beklenmesi ve  sorumluluğun ilk öğretmenlere yüklenmesi, dolayısıyla romancılarında genellikle onları konu edinmesine yol açmıştır. Bununla birlikte özellikle son yıllarda bazı romancılar, karakterlerini özellikle branş öğretmenlerinden seçmiştir. Ama her nedense, bu tür romanlar üzerine yapılan inceleme çalışmaları branş öğretmenleri üzerine odaklaşacak bir mecraya yönelmemiştir. Bu çalışmada, Türk romanında tarih öğretmenlerinin  nasıl ele alındığı üzerinde durulacaktır.

Reşat Nuri Güntekin is one of the important authors of the republican period. He proved himself as a significant author of our literature history with his penned novels. His works titled Çalıkuşu, Yaprak Dökümü and Yeşil Gece have great importance to Turkish society both in the period when it was written and in the following process. He didn't disregard to show the goodness and trueness through the characters of his novels of the East-West oriented cultural confusion of Turkish people before and after of Turkish Independence War. His other kinds of works were ignored because of his success in the novels. Reşat Nuri Güntekin's stories remained in the background and couldn't be valued properly. Because his novels were at the forefront. While he known for his novelist identity, his stories are also precious and important. He penned more than 200 stories between 1917-1930. He was a writer who was testified to the change and development process of Turkish society. It is possible to see often the terms like corruption, cultural degeneration, westernization, ideal human in his novels and stories. This study focuses on the moral perception of Turkish society that degenerates in times of change. It is emphasized that in the change of civilization, all values that were glorified before are now negated and corruption is glorified. An exemplary narrative of the Turkish people's life degenerated under the name of modernization is at the forefront. The story named Medeni Günahlar is quite important on the angle of shows the historical course of cultural values degenerating from past to present. In this study, based on Reşat Nuri Güntekin's 'Medeni Günahlar' story, the dimensions of cultural degeneration in Turkish society will be discussed.

Ce très bref travail se propose de faire une mise au point de la situation de la langue française en Turquie  depuis « L’Édit des Réformes » de 1839 jusqu’à nos jours. Elle se propose aussi, à travers l’exemple de deux ouvrages littéraires comparés, l’un turc l’autre français, de mettre en évidence au-delà de la similitude thématique de deux inspirations différentes, l’influence qu ’a exercée la littérature française sur la littérature turque.

Reşat Nuri Güntekin is one of the important authors of the republican period. He proved himself as a significant author of our literature history with his penned novels. His works titled Çalıkuşu, Yaprak Dökümü and Yeşil Gece have great importance to Turkish society both in the period when it was written and in the following process. He didn't disregard to show the goodness and trueness through the characters of his novels of the East-West oriented cultural confusion of Turkish people before and after of Turkish Independence War. His other kinds of works were ignored because of his success in the novels. Reşat Nuri Güntekin's stories remained in the background and couldn't be valued properly. Because his novels were at the forefront. While he known for his novelist identity, his stories are also precious and important. He penned more than 200 stories between 1917-1930. He was a writer who was testified to the change and development process of Turkish society. It is possible to see often the terms like corruption, cultural degeneration, westernization, ideal human in his novels and stories. This study focuses on the moral perception of Turkish society that degenerates in times of change. It is emphasized that in the change of civilization, all values that were glorified before are now negated and corruption is glorified. An exemplary narrative of the Turkish people's life degenerated under the name of modernization is at the forefront. The story named Medeni Günahlar is quite important on the angle of shows the historical course of cultural values degenerating from past to present. In this study, based on Reşat Nuri Güntekin's 'Medeni Günahlar' story, the dimensions of cultural degeneration in Turkish society will be discussed.

Transition periods are the rooms where social dynamics are put into question. The effect of each structure carries the expressions of repetition. Beyond confessional, reckoning and contemplation, it is in the name of collectively dealing with the dynamics that build identity. Turkey changes it walked side by side, and the adventure of its literature refers to structures deep within itself. The authors' structural texts are community seismographies that record all reflected intentions. Turkey in literary fiction, although it lived intense diffraction left deep traces in this regard. It has come from accepted times to questioning times, from materialism to dialectics, to modern postmodern and beyond, with intense pains whose birth never materialized. The voyages that are always interrupted, the consciousness of life that always examines itself with imported definitions has finally disappeared in the practice of undefined without realizing it. The New Turkish Literature, categorized under the ambiguity of the term modern literature itself, is in a hurry to name it with all its chaos and to give its voice from moments that have been destroyed by delayed time. All summer are actually dramatic organizations of the "Tutunamayanlar" in their own way. Transformation is always kept close by transformation manners. Reşat Nuri aside from his writing, writing style, aesthetic intensity, and popularity, the short notes testify to critical periods from different angles. It carries expressions that lead to intellectual delusions, just beyond the intention of writing to stay within the transition, collapse, and organization. "Kızılcık Dalları", designed like a sitcom and walking a lot with the interior of the mansion, invites us to participate and retell "Gülsüm" and its representation intentions in the ambush of indecision, beyond accommodating the name and content mismatch. Unable to decide instead on his attitude throughout the text, the narrator ultimately ends up as a quick gathering and a pleasant time where we only collect the clues of the events. Class anecdotes kneaded by social status, conflict, prejudices have surrendered the game to the imperative of the word, at the expense of continuing to pay the costs of repetition.

Öz Bu çalışmada Reşat Nuri Güntekin'in 1944 senesinde yayımladığı Değirmen kitabından hareketle, Osmanlı Devleti'nin son dönemindeki iletişim ağları incelenmiştir. Yapılan çalışma ile Osmanlı Devleti'nin son döneminin bilgi ağları ile ilgili unsurları Değirmen kitabı üzerinden irdelemek ve edebi-sanatsal ürünleri geçmişe yönelik bilgi ağlarına erişmede kaynak olarak kullanarak literatürü genişletmek amaçlanmıştır. Çalışmada öncelikli olarak Reşat Nuri Güntekin'in edebi kimliğine değinilmiş ve Değirmen kitabının genel özellikleri ortaya konulmuştur. Bunun ardından Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyılda bilginin paylaşımı üzerinde kısaca durulmuş, sonrasında ise elde edilen veriler tematik analiz yöntemiyle "iktidar, taşra-merkez, basın ve kadın" başlıkları üzerinden incelenmiştir. Sonuç olarak iletişim ağlarının kurulmasında iktidarın ve diğer otorite merkezlerinin büyük bir önem taşıdığı; ancak iktidar ve otorite yapılarının merkezin dışında kalan çevreyle iletişim kurmada zorlandığı görülmüştür. Merkezde yaşayanlar taşra ile iletişim kurmakta zorluk yaşamaktadırlar ve bu iletişim eksikliği taşra ile merkez arasında anlaşmazlıklara sebep olmaktadır. İktidar merkezlerinin taşra üzerinde etkili olduğu ve otoritenin bu kurumlar aracılığıyla sağlandığı anlaşılmaktadır. Merkez ve taşra ayrımında basının belirgin bir fark göstermediği, gazetecilerin hem merak uyandıran hem de korku yaratan bir kesim oldukları görülmektedir. Gazetecilerin varlığı ve iş yapma biçimleri hem taşrada hem de merkezde yaşayanları rahatsız etmektedir. Kadınların ise iletişim ağı içerisinde erkeklere göre daha dezavantajlı bir pozisyonda oldukları anlaşılmaktadır. Anahtar sözcükler: Bilgi ağı, edebiyat, Osmanlı Devleti, merkez, taşra. Abstract The current study examines communication networks in the last period of the Ottoman Empire based on the book "Değirmen" published by Reşat Nuri Güntekin in 1944. The aim of the study is to examine the elements of the information networks of the last period of the Ottoman Empire through "Değirmen" and to expand the literature by using literary-artistic products as a source for accessing historical information networks. The study primarily focuses on the literary identity of Reşat Nuri Güntekin and general features of "Değirmen". Further, the political and social structure of the Ottoman Empire in the 19th century and the sharing of knowledge in this period were briefly emphasised. Data were examined through thematic analysis under the titles of power, rural/center, press and women. Findings indicate that the establishment of communication networks, power and other authority centers are of great importance; however, the structures of power and authority had difficulty in communicating with the environment outside the center. Those living in the center have difficulty in communicating with the countryside and this lack of communication causes conflicts between the countryside and the center. There is a loose communication network between the provinces and the center, and those living in the provinces are more unequal in terms of access to privileges

Reşat Nuri Güntekin, romantik-realist çizgideki ilk dönem romanlarında anlatıma gerçekçi bir etki sağlamak, hâkim anlatıcının görünürlüğünü kırmak, olay akışını kronolojik bir sıraya koymak ve birey olarak varlığını ilan etme çabasında olan karakterler üretmek maksadıyla günlük, hatıra ve mektup türlerinin anlatım imkânlarını kullanır. Birinci tekil şahıs anlatıma sahip olan söz konusu türler, anlatıcının iç dünyasını samimi bir şekilde ifade etmesi, başkalarından gizlediklerini itiraf edebilmesi bakımından karakteri aracısız bir şekilde okuyucuya sunarken olay örgüsünün gerçekçi bir biçimde kurgulanmasına imkân sağlar. Bu türler, klasik kurgulu romanlarda kullanılmayan bilinç akışı, iç monolog gibi modern anlatım tekniklerinin işlevini üstlenir.
Bu çalışmada Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu (1922), Dudaktan Kalbe (1924), Bir Kadın Düşmanı (1927) ve Acımak (1928) adlı romanlarında anlatım tekniği olarak günlük, hatıra ve mektup türlerinin, kurmacanın olay örgüsü, karakter, zaman ve anlatıcı öğeleri üzerindeki işlevi incelenmiştir. Çalışma, kurgu içerisine karakterler tarafından kaleme alınan bir günlük, hatıra defteri ya da mektup içeren romanlarla sınırlandırılmış, kurguda herhangi bir fonksiyon üstlenmeyen kullanımlar inceleme dışı bırakılmıştır.

Reşat Nuri Güntekin'in romancı kimliğini ön plana çıkaran romanı Çalıkuşu, yazılışından sonra büyük değişikliklere uğrayarak birçok kez yayımlanmıştır. Türk okuyucusu tarafından çok sevilen ve peyaz perdeye, iki versiyonu da televizyon dizisine uyarlanan romanın asıl önemi edebiyatımızda başka eserlere de esin kaynağı olmasıdır. Makalede Reşat Nuri'nin Çalıkuşu adlı bu romanı ile Aka Gündüz'ün Zekeriya Sofrası intertextualite/metinlerarasılık bağlamında karşılaştırılmaktadır.

This study examines the play titled "Hülleci", penned by Reşat Nuri Güntekin, based on the work titled "Laughter" (Le rire) by Henri Bergson, in which he evaluates the laughter caused by the comic within the framework of a social relationship. "Hülleci" was published by the State Printing House in Istanbul in 1935 as a 97-page, 4-act folk comedy. In the play, the deteriorating family structure and the way people who exploit religious values play with it are criticized in the context of the tradition of halala (hülle in Turkish), and this criticism is explained by including tragicomic events and zany characters.The French philosopher Bergson argues that laughter has a social meaning and scope. Mentions that the comic, first of all, expresses the inability of the individual to adapt to society in a sense and states that it is only found in human beings. Bergson, who treats laughter as a social gesture, emphasizes that types and tendencies incompatible with social life are rectified through laughter. Based on the view that nothing is laughable except the human, he determines the natural environment of laughter as "the society". For him, anyone who separates themselves from society is laughable. In order to prove his own view, he suggests that it should be evaluated according to customs, ideas, and prejudices of society. In this respect, the purpose of comedy is not to analyze personal causes, but to correct the incompatibility and to teach how to blend in with society.Güntekin criticizes people who exploit religious values in the context of the halala tradition in his play "Hülleci", in which a series of events revealing around the tradition of halala is conveyed as a situational comedy and reveals in a bittersweet and humorous way how these types of people destroy the family structure for their own pleasures. In this context, it is a period-criticism made through the halala tradition. With its capacity to put society on the correct path, Güntekin criticizes the period with laughter. He gathers everyone, who as the way Bergson stated, separates themselves from the society around humor and observes the general. Güntekin thus aims to correct the misdeeds of society and to be an instructor.

Öz Osmanlı İmparatorluğu'nun on dokuzuncu yüzyılına yön veren modernleşme hareketleri, bir noktadan sonra Türk edebiyatının da başlıca konularından birini oluşturmuştur. Tanzimat'tan Meşrutiyet'e değin uzanan edebi birikim, bu yansımayı net biçimde gösterir. Cumhuriyet'le birlikte modernleşme hareketlerinin yeni bir ivme kazanması, Türk edebiyatının söylem ve içeriğinde de belli ölçülerde değişikliğe neden olmuştur. Bu durumu en rahat biçimde, 1920'lerden itibaren yayımlanmaya başlanan ve Cumhuriyet sonrasında gerçekleşen devrimlerin geleneksel düşünce tarzına etkisini işleyen romanlarda izlemek mümkündür. Bu makalede, Reşat Nuri Güntekin'in 1928 yılında yayımlanan Yeşil Gece romanı bağlamında, Cumhuriyet sonrasında değişen siyasal ortam ve söylemin bir edebiyat eserine nasıl yansıdığı, roman kahramanı Ali Şahin Efendi'nin kişiliğinde idealize edilen figürün ne ifade ettiği tartışılmaya çalışılacaktır.